Nogayca-Türkçe dil ilişkileri: Konya Örneği
Nogai-Turkish languages contact: The case of Konya
- Tez No: 957022
- Danışmanlar: PROF. DR. İBRAHİM AHMET AYDEMİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 117
Özet
Nogayca, Kazakça ve Karakalpakça ile birlikte Kıpçak dillerinin Güney kolunu oluşturur. Günümüzde ana kitle olarak Kafkasya'da yaşayan Nogayların bir kısmı, Osmanlı- Rus Savaşları sırasında kitleler halinde dönemin Osmanlı toprakları içinde bulunan Türkiye'ye göç etmiştir. Nogayca, yüzyıldan uzun zamandır Türkiye'de çeşitli bölgelerde konuşulmaktadır. Adana, Ankara, Eskişehir ve Konya illeri ve bu illere bağlı köyler bu bölgelerin başında gelmektedir. Türkiye'de Nogaycanın konuşulduğu bölgelerde prestij dili Türkiye Türkçesidir. Dolayısıyla Türkiye Nogaycası ve Türkiye Türkçesi arasında yoğun bir dil ilişkisi ortaya çıkmıştır. Bu çalışma Türkiye Nogaycası ile Türkiye Türkçesi arasındaki dil ilişkisinin boyutlarını betimlemeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla Lars Johanson tarafından Türk dillerinden hareketle oluşturulan Kod Kopyalama Modeli kullanılmıştır. Kod Kopyalama Modeli çalışmanın ikinci bölümünde detaylı olarak tanıtılmıştır. Çalışmada iki dil arasındaki ilişkinin boyutlarını ortaya koymak amacıyla Konya'nın Kulu ilçesine bağlı Ağılbaşı, Boğazören, Kırkkuyu ve Seyitahmetli köyleri ile Ankara'nın Şereflikoçhisar ilçesine bağlı Akin, Doğankaya ve Şeker köylerinde yaşayan Nogaylarla görüşülerek derleme çalışması yapılmıştır. Söz konusu derleme metinlerin transkribe edilmiş hali çalışmanın sonuna eklenmiştir. Türkiye Nogaycasında dilin söz varlığı, sesbilgisi ve biçimbilgisi seviyelerinde tespit edilen genel, seçilmiş ve karışık kopyalar eş zamanlı olarak ve betimleyici bir bakış açısıyla incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
Nogay, along with Kazakh and Karakalpak, constitutes the Southern branch of the Kipchak languages. Some Nogays, who primarily live in the Caucasus today, migrated en masse to Türkiye, then part of the Ottoman Empire, during the Russo-Turkish Wars. Nogay has been spoken in various regions of Türkiye for over a century. The provinces of Adana, Ankara, Eskişehir, and Konya, along with their villages, are among the most prominent examples. In the sociolinguistic landscape of Turkey, Turkish functions as the prestige language, which has led to a dynamic process of language contact between Turkey Turkish and Turkey Nogay. This contact has given rise to various forms of linguistic influence and structural convergence, particularly in domains such as lexicon, phonology, and morphology. This study investigates the nature and extent of language contact between Turkey Nogay and Turkey Turkish through the theoretical lens of Lars Johanson's Code Copying Model. Johanson's model, developed within the context of Turkic languages, provides a comprehensive framework for analyzing the transfer of linguistic material between structurally distinct but historically and geographically related languages. The model's emphasis on the typology of copies general, selective, and mixe enables a nuanced examination of contact-induced change. The empirical foundation of the study is based on fieldwork conducted in several villages: Ağılbaşı, Boğazören, Kırkkuyu, and Seyitahmetli in the district of Kulu (Konya), as well as Akin, Doğankaya, and Şeker in the district of Şereflikoçhisar (Ankara). Data were collected through interviews with native speakers, and the transcribed texts are included in the appendix of the study. Adopting a synchronic and descriptive approach, the analysis identifies and categorizes code copies in the speech of Turkey Nogay speakers, revealing systematic patterns of contact-induced modification shaped by sociolinguistic factors and bilingual competence.
Benzer Tezler
- Oğuz-Kıpçak dil etkileşimi: Türkiye Nogaycası örneği (Ses ve biçim bilgisi)
Oghuz-Kipchak language contact: A case study of Noghay language spoken in Turkey (Phonology and morphology)
NUR SENA TAŞÇI
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DilbilimHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NESRİN BAYRAKTAR ERTEN
- Tarihî Kazakçanın Latin alfabesiyle yazıldığı dönem (1929-1940) (Giriş-ses bilgisi-metinler)
The period when Kazakh language written by the Latin alphabet (1929-1940) (Introduction-phonetics-texts)
SOFİİA SOROKİNA
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DilbilimFatih ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET KUTALMIŞ
- Nogay Türkçesinde fiil
Verbs in Nogay Turkish
DİLEK ERGÖNENÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
DilbilimGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. LEYLA KARAHAN
- Pallas'ın Zoographia Rosso-Asiatica'sında Türkçe ve Moğolca hayvan adları
The Turkish and Mongolian vocabulary of animal names in Pallas's Zoographia Rosso-Asiatica
BAŞAK PERÇİN BOSTAN
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT GÜL
- Kırgızca zarf-fiiller
Converbs in Kirghiz
ABDULLAH KARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM AHMET AYDEMİR