Özel yetenekli öğrencilerin eleştirel okuma ve yazma becerilerinde yapay zeka uygulamalarının rolü
The role of artificial intelligence applications in critical reading and writing skills of gifted students
- Tez No: 957236
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ YAVUZ YAMAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Özel Yetenekliler Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 125
Özet
Araştırmanın temel amacı, özel yetenekli ortaokul öğrencilerinin eleştirel yazma, eleştirel okuma ve yapay zekâ okuryazarlığı ölçek puanları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırma ayrıca özel yetenekli ortaokul öğrencilerinin yapay zekâ okuryazarlığının alt boyutlarının, eleştirel yazma ve eleştirel okuma puanlarını yordama gücünü ilişkisel olarak incelemektedir. Çalışma, 21. yüzyılda üst düzey bilişsel becerilerin önemi ve hızla gelişen yapay zekâ teknolojilerinin eğitimdeki dönüştürücü potansiyeli bağlamında, özel yetenekli öğrencilerin bu alanlardaki gelişimine yapay zekâ uygulamalarının rolünü değerlendirerek alanyazındaki önemli bir boşluğu doldurmayı hedeflemiştir. Nicel araştırma yönteminin benimsendiği ilişkisel tarama modelinde desenlenen çalışmanın örneklemini, İstanbul'daki Bilim ve Sanat Merkezleri'ne (BİLSEM) devam eden 432 özel yetenekli ortaokul öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Eleştirel Okuma Ölçeği, Eleştirel Yazma Ölçeği ve Yapay Zekâ Okuryazarlığı Ölçeği, Yapay Zekâ Kullanım ve Tutumlara Yönelik Bilgi Formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 25 paket programı kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, yapay zekâ okuryazarlığı ölçek puanları ile hem eleştirel okuma hem de eleştirel yazma becerileri arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönlü ilişkiler olduğunu göstermiştir. Yapay zekâ okuryazarlığının özellikle“Değerlendirme”,“Kullanım”ve“Etik”alt boyutlarının eleştirel okuma ve yazma becerileri üzerinde anlamlı yordayıcı etkiye sahip olduğu belirlenmiştir.“Değerlendirme”alt boyutu, her iki eleştirel okuryazarlık becerisi için de en güçlü yordayıcı olarak öne çıkmaktadır. Bu durum, özel yetenekli öğrencilerin yapay zekâ çıktılarını sorgulama, doğrulama ve etik boyutların farkında olma becerilerinin, eleştirel okuma ve yazma süreçlerindeki başarılarıyla ilişkili olduğunu göstermektedir. Ayrıca, Türkçe derslerinde yapay zekâ araçlarını“her zaman”kullanan öğrencilerin eleştirel okuma ve yazma becerilerinin“ara sıra”kullananlara göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu saptanmıştır. Cinsiyet açısından, erkek öğrencilerin eleştirel okuma ve yazma becerilerinde kız öğrencilere kıyasla anlamlı düzeyde daha yüksek puanlar aldığı görülmüştür. Ancak yaş ve sınıf düzeyi anlamlı bir fark yaratmamıştır. Bu sonuçlar, yapay zekanın eğitim ortamlarına entegrasyonunun özel yetenekli öğrencilerin üst düzey bilişsel becerilerinin gelişimini destekleme potansiyeli taşıdığını göstermektedir. Çalışma, yapay zekanın eğitimdeki rolüne ilişkin literatüre önemli katkılar sunarken, yapay zekanın eleştirel okuryazarlık ve yazma öğretiminde etkin bir şekilde kullanılması gerekliliğini de vurgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
The main purpose of the study is to examine the relationship between the critical writing, critical reading and artificial literacy scale scores of gifted middle school students. The study also examines the predictive power of the sub-dimensions of artificial intelligence literacy on critical writing and critical reading scores of the gifted middle school students in a relational manner. In the context of the importance of high-level cognitive skills in the 21st century and the transformative potential of rapidly developing artifical intelligence technologies in education, the study aims to fill an important gap in the literatüre by evaluating the role of artificial intelligence applications in the development of gifted students in these areas. The sample of the study, which was designed in the relational survey model in which quantitative research method was adopted, consisted of 432 gifted middle school students attending Science and Art Centers (BİLSEM) in Istanbul. Critical Reading Scale, Critical Writing Scale and Artificial Intelligence Literacy Scale, Information Form on Artificial Intelligence Use and Attitudes were used as data collection tools. SPSS 25 package program was used for data analysis. The findings showed that there were statistically significant and positive relationships between AI literacy scale scores and both critical reading and critical writing skills. It was determined that especially“Evaluation”, 'Use' and“Ethics”sub-dimensions of AI literacy had significant predictive effects on critical reading and writing skills. The“Evaluation”sub-dimension stands out as the strongest predictor for both critical literacy skills. This shows that gifted students' skills of questioning and verifying artificial intelligence outputs and being aware of ethical dimensions are related to their success in critical reading and writing processes. In addition, it was found that the critical reading and writing skills of students who“always”used artificial intelligence tools in Turkish lessons were significantly higher than those who used them“occasionally”. In terms of gender, male students had significantly higher scores in critical reading and writing skills than female students. However, age and grade level did not create a significant difference. These results suggest that the integration of artificial intelligence into educational environments has the potential to support the development of high-level cognitive skills of gifted students. While the study makes important contributions to the literature on the role of artificial intelligence in education, it also emphasizes the necessity of using artificial intelligence effectively in teaching critical literacy and writing.
Benzer Tezler
- A case study on enhancing critical reading and creative writing skills of the gifted EFL learners through critical thinking practices
Eleştirel düşünme uygulamaları yoluyla özel yetenekli öğrencilerinin yabancı dilde eleştirel okuma ve yaratıcı yazma becerilerinin geliştirilmesi üzerine bir vaka çalışması
HAYRİYE ULAŞ TARAF
Doktora
İngilizce
2022
Eğitim ve ÖğretimÇukurova Üniversitesiİngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZUHAL OKAN
DOÇ. DR. AHMET KURNAZ
- Exploring design based learning activities in 2nd grade science classrooms
2. sınıf bilim sınıflarında tasarım tabanlı öğrenme aktivitelerinin keşfedilmesi
ÖZLEM YAPRAK BOSTANCI
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Eğitim ve ÖğretimOrta Doğu Teknik ÜniversitesiEğitim Programları ve Öğretimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ELİF ÖZTÜRK
- Die wirkung der pragmalinguistik auf den daf unterricht
Edimbilimin Almanca yabancı dil dersine etkisi
HATİCE KOÇ
Yüksek Lisans
Almanca
2022
Alman Dili ve EdebiyatıNecmettin Erbakan ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN YILMAZ
- Milli eğitim sistemi içinde resim eğitimi
Başlık çevirisi yok
NALAN PEKER
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Eğitim ve Öğretimİstanbul Teknik ÜniversitesiTemel Sanat Eğitimi Ana Sanat Dalı
TEOMAN SÜDOR
- Özel yetenekli öğrenciler okuma öğretimi programının öğrencilerin okuma, öğrenme stratejileri, eleştirel ve yaratıcı düşünme becerilerine etkisinin incelenmesi
Investigation of the effect of the gifted students' reading instruction program on their reading, learning strategies, critical and creative thinking skills
CANAN ŞENTÜRK BARIŞIK
Doktora
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET KURNAZ