Sözeylem anlama - üretme becerisi: Ölçek geliştirme ve özel yeteneklilerin tipik gelişen çocuklarla karşılaştırılması
Speech acts comprehension - production skills: Scale development and comparison of gifted and typically developing children
- Tez No: 958691
- Danışmanlar: PROF. DR. SELDA ÖZDEMİR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Eğitim ve Öğretim, Linguistics, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Özel Yetenekliler Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 229
Özet
Bu iki aşamalı çalışma, 8-14 yaş aralığındaki Türk çocuklarının dolaylı sözeylem anlama ve üretme becerilerini değerlendirmeye yönelik performans temelli bir aracın geliştirilmesini, geçerlilik ve güvenirlik çalışmalarının yapılmasını amaçlamıştır. Çalışma kapsamında sözeylem anlama ve üretme becerilerinin tipik gelişim gösteren ve özel yetenekli çocuklar arasında farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Araştırmanın ilk aşamasında Sözeylem Anlama ve Üretme Becerileri Ölçeği (SAÜBÖ) geliştirilmiştir. Ölçek, açık uçlu söylem yorumlama ve tamamlama görevleriyle alıcı ve ifade edici edimbilimsel dil becerilerini ölçmeyi hedeflemektedir. Ölçek bağlamsal ipuçları, örtük niyet ve duyguların yorumlanmasına odaklanmaktadır. Toplam 611 katılımcı ile gerçekleştirilen ilk çalışma kapsamında tamamlanan psikometrik analizler, ölçeğin kapsam ile yapı geçerliliğini ve güvenirliliğini göstermiştir. İkinci aşamada 74 tipik gelişim gösteren ve 61 özel yetenekli çocuk karşılaştırılmıştır. Araştırma sonunda özel yetenekli çocuklar, toplam puan ve üretme alt boyut puanı açısından anlamlı biçimde daha başarılı bulunmuştur. Ancak, anlama boyutu ve yükümleyici sözeylemler açısından iki grup arasında anlamlı bir fark görülmemiştir. Sağkalım analizi özel yetenekli çocukların dolaylı sözeylem becerilerinin gelişimsel olarak tipik gelişim gösteren akranlarından 15 ay önde olduğunu göstermiştir. Ayrıca dolaylı sözeylemleri anlama ve üretme becerileri ile Güçler ve Güçlükler Anketi (GGA) toplam ve alt test puanları ile Sosyal Beceriler Değerlendirme Sistemi (SBDS) sosyal beceriler, problem davranışlar ve akademik yeterlilik alt puanları arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Araştırma bulguları tartışılmış ve ileri araştırma ve uygulamalara yönelik önerilere yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
This two-phase study aimed to develop a performance-based tool for assessing the comprehension and production of indirect speech acts in Turkish children aged 8-14, and to conduct validity and reliability studies. The study also examined whether there were differences in speech acts comprehension and production skills between typically developing children and their gifted peers. In the first phase of the research, the Speech Acts Comprehension and Production Skills Scale (SACPSS) was developed. The scale is designed to measure receptive and expressive pragmatic language skills through open-ended discourse interpretation and completion tasks. The scale focuses on interpreting contextual cues, implicit intentions, and emotions. Psychometric analyses conducted with totally 611 participants confirmed the scale's content and construct validity, as well as its reliability. In the second phase, 74 typically developing children and 61 gifted children were compared. The gifted children scored significantly higher in total scores and the production subscale. However, no significant difference was found between the two groups in terms of comprehension subskill and commissive speech acts. Survival analysis revealed that gifted children's indirect speech acts skills were developmentally 15 months ahead of their typically developing peers. Additionally, a significant correlation was found between indirect speech act comprehension and production skills and the total and subtest scores of the Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ), as well as the Social Skills Rating System (SSRS) subscales of social skills, problem behaviors, and academic competence. The research findings were discussed, and recommendations for further research and practice were provided.
Benzer Tezler
- Teşekkül devri belâgat ilminin edimbilim açısından incelenmesi
An examination of the formative period of Arabic rhetoric from a pragmatics perspective
ELİF OKUR
Doktora
Türkçe
2025
Dilbilimİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EYUP AKŞİT
- Securitizing internationally: The case of Kosova
Uluslararası güvenlikleştirme: Kosova örneği
ERDOAN SHİPOLİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2010
Siyasal BilimlerFatih ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Bölümü
DOÇ. DR. GOKHAN BACIK
- Refusal strategies of preservice EFL teachers in four speech acts: Requests, suggestions, invitations, offers
İngilizce öğretmeni adaylarının rica, öneri, davet ve teklif türündeki dört sözeylemi reddetme yöntemleri
CANSET GÜNAY
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Eğitim ve ÖğretimYeditepe Üniversitesiİngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. BÜNSER DİLARA KOÇBAŞ DEMİR
- Sprechakt und unterrichtssprache (erne semantish-pragmalinguistische und methodisch-didaktishe Untersuchung)
Sözeylem ve ders dili (anlambilim ve edimdilbilimsel bağlamda metodik didaktik bir inceleme)
HASAN SEBÜKTEKİN
Doktora
Almanca
1994
Alman Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKİ CEMİL ARDA
- A cross-cultural pragmatics approach to speech acts in American English and Turkish: The case of refusals in TV series
Amerikan İngilizcesi ve Türkçe dillerindeki sözeylemlere kültürlerarası edimsel yaklaşım: Televizyon dizilerindeki reddetme sözeylemlerinin durumu
RABİA ELİF YAKUT
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
DilbilimErciyes Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDURRAHMAN KARA