Yenilenebilir enerji yatırımlarının finansmanında yenilikçi finansal ürünlerin değerlendirilmesi: Bulanık DEMATEL ve Bulanık TOPSIS yaklaşımı
Evaluation of innovative financial instruments in the financing of renewable energy investments: A Fuzzy DEMATEL and Fuzzy TOPSIS approach
- Tez No: 962287
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ARİF SALDANLI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 236
Özet
Bu tez çalışmasının amacı, yenilenebilir enerji kaynakları yatırımlarının finansmanında etkili olan kritik faktörleri belirlemek ve belirlenen kriterler doğrultusunda en uygun yenilikçi finansman alternatifinin değerlendirmek amacıyla çok kriterli karar verme yöntemleri aracılığıyla analiz etmektir. Belirlenen kriterlerin önem düzeylerini ortaya koymak ve alternatif finansal ürünleri sıralamak amacıyla, çalışmada Bulanık DEMATEL ve Bulanık TOPSIS yöntemlerinden oluşan hibrit bir karar modeli uygulanmıştır. Bu kapsamda, öncelikle literatür taraması ve uzman görüşleri dikkate alınarak belirlenen kriterler arasındaki nedensel ilişkiler bulanık DEMATEL yöntemiyle analiz edilmiş; ardından, elde edilen ağırlıklar doğrultusunda alternatif finansal ürünler bulanık TOPSIS yöntemi kullanılarak sıralanmıştır. Araştırma kapsamında on adet kriter ve altı yenilikçi finansal ürün alternatifi dikkate alınmıştır. Çalışmada kullanılan veriler, enerji ve finans sektörlerinde deneyim sahibi uzmanların değerlendirmeleri doğrultusunda elde edilmiştir. Analiz sonuçlara göre,“yatırım getirisi”kriteri en yüksek önem ağırlığına sahip kriter olarak belirlenirken,“dijital altyapı”diğer kriterlere kıyasla en az önem ağırlığına sahip kriterdir. Alternatifler arasında ise yeşil tahviller en uygun finansal ürün olarak öne çıkmıştır. Elde edilen bulgulara göre; yatırım ve finansal kararlarda ekonomik verimliliğin öncelikli olduğunu göstermektedir. Dijital altyapının nispeten düşük ağırlıkta çıkması, enerji sektöründe henüz teknoloji entegrasyonunun yeterince olgunlaşmadığına işaret edebilir. Bu çerçevede, enerji sektöründe çalışanların dijital altyapıya odaklanması gerekmektedir. Dolayısıyla, enerji sektörü yalnızca üretim ve dağıtım süreçlerini değil; aynı zamanda veri yönetimi ve yapay zekâ destekli otomasyon gibi teknolojik alanları da entegre ederek daha etkin ve sürdürülebilir çözümler üretmelidir. Bu bağlamda, dijital dönüşüm, özellikle yenilenebilir enerji yatırımlarının verimli bir şekilde yönetilmesinde ve finansal kaynakların etkin kullanımında belirleyici bir işlev üstlenmektedir. Buna ek olarak; alternatiflerin sıralanmasında yeşil tahvillerin daha optimal finansal araç olarak öne çıkması, bu ürünlerin küresel karbon azaltımı hedeflerine ulaşmada etkin bir araç olduğu söylenebilir. Bu bağlamda, yeşil tahviller; sürdürülebilir finansman politikalarının desteklenmesinde, karbon emisyonu düşük projelerin finansmanında ve çevresel etkiye öncelik veren yatırımcılar için öne çıkan bir finansal enstrüman olarak ön plana çıkmaktadır. Bu nedenle, iklim dostu politikaların uygulanması ve sürdürülebilir kalkınma amaçlarını gerçekleştirmede önemli bir potansiyele sahip yeşil tahviller, kamu ve özel sektör paydaşları tarafından tercih edilme oranı artırılmalıdır. Tezden elde edilen sonuçlara dayanarak politika yapıcıların, yenilikçi finansal ürünlerin yaygınlaştırılması ve yenilenebilir enerji projeler için finansal kapsayıcılığın artırılmasını sağlayacak reformları hayata geçirmesi gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
The purpose of this thesis is to identify the critical factors influencing the financing of renewable energy source investments and to evaluate the most appropriate innovative financing alternative in line with the identified criteria through multi-criteria decision-making (MCDM) methods. To determine the importance levels of the criteria and to rank alternative financial products, a hybrid decision model comprising the Fuzzy DEMATEL and Fuzzy TOPSIS methods has been applied. Within this scope, causal relationships among the criteria, which were determined based on a comprehensive literature review and expert opinions, were analyzed using the Fuzzy DEMATEL method. Subsequently, the alternative financial products were ranked using the Fuzzy TOPSIS method based on the obtained weights. The study considers ten criteria and six innovative financial product alternatives. The data used in the analysis were obtained from evaluations by experts with experience in the energy and finance sectors. According to the results,“return on investment”was identified as the most significant criterion, whereas“digital infrastructure”had the lowest importance weight among the criteria. Among the alternatives, green bonds emerged as the most optimal financial instrument. The findings indicate that economic efficiency is prioritized in investment and financial decisions. The relatively low weight assigned to digital infrastructure may suggest that technological integration in the energy sector has snot yet reached full maturity. n this context, energy sector professionals should focus more on digital infrastructure. Thus, the energy sector should not only optimize production and distribution processes but also integrate technological advancements such as data management and AI-driven automation to develop more efficient and sustainable solutions. In this regard, digital transformation plays a critical role in effectively managing renewable energy investments and ensuring the efficient use of financial resources. Additionally, the superior ranking of green bonds as an optimal financial instrument can be attributed to their effectiveness in achieving global carbon reduction targets. In this regard, green bonds stand out as a key financial tool in supporting sustainable finance policies, financing low-carbon projects, and appealing to environmentally conscious investors. Hence, the adoption of green bonds should be promoted among both public and private sector stakeholders, given their significant potential in facilitating climate-friendly policies and achieving sustainable development goals. Based on the findings of this study, policymakers should implement reforms to promote innovative financial products and enhance financial inclusivity for renewable energy projects.
Benzer Tezler
- Blockchain based sukuk and its potentials for green finances and socially responsible investments in Turkey
Türkiye'de blokzincir tabanlı sukuk ile yeşil finans ve sosyal sorumluluk yatırımlarına yönelik potansiyelleri
BEYTULLAH AYDIN
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
EkonomiInternational Islamic University Malaysiaİslam İktisadı ve Finansı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AUWAL ADAM SA'AD
- Yenilenebilir enerji kaynaklarının finansmanında kurumsal yatırımcıların rolü
The role of institutional investors in financing renewable energy resources
MERT GÖNENÇ GERMEÇ
- Finansal gelişme ve yenilenebilir enerji tüketimi ilişkisi: Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için bir inceleme
The nexus between financial development and renewable energy consumption: A review for developed and emerging countries
OĞUZ SAYGIN
Doktora
Türkçe
2017
EnerjiNiğde Ömer Halisdemir Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖMER İSKENDEROĞLU
- Enerji yatırım projelerinin değerlendirilmesi
Evaluation of energy investment projects
ELÇİN GÜLBAHAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
İşletmeNiğde Ömer Halisdemir Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUTLU BAŞARAN ÖZTÜRK
- Güneş enerjisi santrallerinin finansal kiralama aracılığı ile finansman modeli
Finance model of solar power plants through financial leasing
ONUR ALTINBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
BankacılıkHasan Kalyoncu Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EDA DİNERİ