Ortaokul öğretmenlerinin lider-üye etkileşimlerinin örgütsel mutluluklarına etkisinde okul müdürlerinin başvurduğu kontrol mekanizmalarının aracılık rolü
The mediating role of control mechanisms used by school principals in the effect of leader-member exchange of middle school teachers on their organizational happiness
- Tez No: 965015
- Danışmanlar: PROF. DR. BAHRİ AYDIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 349
Özet
Bu araştırmanın amacı; lider-üye etkileşiminin örgütsel mutluluğa etkisinde, okul müdürlerinin başvurduğu kontrol mekanizmalarının aracılık rolünü, ortaokul öğretmenlerinin algılarına göre belirlemektir. Araştırma, ilişkisel tarama modelindedir. Araştırma evreni, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında İstanbul ilinin Anadolu Yakası'ndaki resmî ortaokullarda görev yapan öğretmenlerdir. Kolayda örneklem ile Üsküdar, Ümraniye ve Sultanbeyli ilçelerindeki kamu ortaokullarındaki öğretmenlerden veriler toplanmıştır (n=776). Lider-Üye Etkileşimi, Okul Müdürlerinin Başvurduğu Kontrol Mekanizmaları ve Örgütsel Mutluluk ölçekleriyle toplanan veriler analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda öğretmenlerin örgütsel mutluluk algıları ''sıklıkla'', lider-üye etkileşimi algıları ''katılıyorum'' ve okul müdürlerinin başvurduğu kontrol mekanizmaları algıları“çoğu zaman”olarak belirlenmiştir. Korelasyon analizi ile alt boyutların birbirleriyle anlamlı ilişkileri olduğu; Lider-Üye Etkileşimi ile Örgütsel Mutluluk arasında pozitif yönlü ve orta kuvvette anlamlı; Lider-Üye Etkileşimi ile Okul Müdürlerinin Başvurduğu Kontrol Mekanizmaları arasında zayıf kuvvette, pozitif yönde anlamlı; Okul Müdürlerinin Başvurduğu Kontrol Mekanizmaları ile Örgütsel Mutluluk arasında zayıf, anlamlı ve pozitif ilişkiler bulunduğu belirlenmiştir. Mancova ile alt boyutların birbirini etkileme düzeyleri incelenmiştir. Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) ile aracılık ilişkisi ve ölçeklerin birbirini yordama düzeyleri incelenmiştir. Buna göre; okul müdürlerinin başvurduğu kontrol mekanizmalarının, lider-üye etkileşiminin örgütsel mutluluğa olan etkisinde kısmi düzeyde, zayıf, anlamlı ve pozitif aracı rolü olduğu tespit edilmiştir. İstatistiksel olarak Lider-Üye Etkileşiminin Örgütsel Mutluluk üzerinde güçlü, pozitif ve anlamlı; Okul Müdürlerinin Başvurduğu Kontrol Mekanizmaları üzerinde orta düzeyde, pozitif ve anlamlı; Okul Müdürlerinin Başvurduğu Kontrol Mekanizmalarının Örgütsel Mutluluğa olan etkisinin zayıf, pozitif ve anlamlı olduğu belirlenmiştir. Formel ve informel kontrol mekanizmalarının aracı rolü Hayes modeli ile incelenmiş, dolaylı olarak formel kontrol mekanizmalarının pozitif ve anlamlı; informel kontrol mekanizmalarının pozitif ve anlamlı fakat her iki boyutun birlikte negatif yönde, kısmi düzeyde, zayıf ve anlamlı aracılık rolü olduğu tespit edilmiştir. Bulgular literatür bağlamında tartışılarak çıkan sonuçlar doğrultusunda öneriler sunulmuştur. ANAHTAR KELİMELER: Okul müdürlerinin başvurduğu kontrol mekanizmaları, Örgütsel mutluluk, Lider-üye etkileşimi, Okul müdürü, Öğretmen
Özet (Çeviri)
This study aimed to determine the mediating role of school principals' control mechanisms in leader–member exchanges on organizational happiness, focusing on middle school teachers' perceptions. The study was conducted within a relational survey model. The study sample comprised teachers working in public middle schools on the Anatolian side of Istanbul during the 2023-24 academic year. Using convenience sampling, data were collected from 776 teachers at public middle schools in Üsküdar, Ümraniye, and Sultanbeyli districts. The data were gathered through the Leader–Member Exchange, Control Mechanisms Used by School Principals, and Organizational Happiness scales and were analyzed. The results indicated that teachers' perceptions of organizational happiness were determined as“frequently,”their perceptions of leader–member exchanges as“agree,”and their perceptions of school principals' control mechanisms as“most of the time.”Correlation analysis revealed that the subdimensions were significantly related to each other—a positive, moderate, and significant relationship was observed between leader–member exchanges and organizational happiness; a weak, positive, and significant relationship was observed between leader–member exchanges and school principals' control mechanisms; and weak, significant, and positive relationships were found between school principals' control mechanisms and organizational happiness. Mancova was used. The mediating relationship and the scales' predictive levels were examined using structural equation modeling. The study found that school principals' control mechanisms had a partial, weak, significant, and positive mediating role in the impact of leader–member exchanges on organizational happiness. Statistically, leader–member exchanges had a strong, positive, and significant effect on organizational happiness and a moderate, positive, and significant effect on school principals' control mechanisms; school principals' control mechanisms had a weak, positive, and significant impact on organizational happiness was found to be weak, positive, and significant. The mediating roles of formal and informal control mechanisms was examined using Hayes's model, which revealed that both formal and informal control mechanisms had an indirect, positive, and significant mediating role; but when both dimensions were combined, they had a weak, partial, significant, and negative mediating role. The findings were discussed in the context of the literature, and recommendations were presented in line with the conclusions. KEYWORDS: School principals' control mechanisms; Organizational happiness; Leader–member exchanges; School principal; Teacher.
Benzer Tezler
- Duygusal emeği yordayan faktörler: Psikolojik iyi oluş, lider üye etkileşimi ve işe bağlılık
The antecedents of emotional labor: Psychological well-being, leader member exchange and work engagement
DÖNE FEYZA CANKAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve Öğretimİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DEMET ZAFER GÜNEŞ
- İlköğretim kurumu öğretmenlerinin işle bütünleşme düzeylerinin bireysel ve örgütsel değişkenlerle ilişkisi
The relationship of primary education institution teachers' work engagement with personal and organizational variables
HASAN KAVGACI
- Öğretmenlerin lider-üye etkileşimi ile işle bütünleşme ilişkisinde çalışan sesliliğinin aracılık etkisinin incelenmesi
Analyzing the mediating effect of employee voice in the relationship between the teachers' leader-member exchange and work engagement
MUHAMMED GÜRLER
Doktora
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YÜCEL ŞİMŞEK
- Lider-üye etkileşimi ve örgütsel sessizlik ile örgüt sağlığı arasındaki ilişki
The relationship between leader-member exchange and organizational silence and organizational health
ERCAN DOĞANAY
Doktora
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimDicle ÜniversitesiEğitim Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEMAL AKÜZÜM
- Öğretmen algılarına göre okul iklimi ile lider üye etkileşimi arasındaki ilişki
The relationship between school climate and leader member interaction according to teacher perceptions
MEHMET ŞEFİK SEDAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimSiirt ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMET BAKİ MİNAZ