Çankırı havzasındaki (Bayramören kd'su) orta eosen yaşlı ılıca formasyonu'nun biyo-jeokimyasal özelliklerinin incelenmesi (iç anadolu, Türkiye)
Evaluation of the bio-geochemical properties of the middle eocene age ilica formation in the Cankiri basin (ne of Bayramören) (central anatolia, Turkey)
- Tez No: 968619
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ SARI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 358
Özet
Bu çalışmada; Çankırı Havzası'ndaki (Bayramören KD'su) Ilıca Formasyonu'nda koyu kahve renkli, kırılgan, zengin OM'li, yer yer laminalı bitümlü şeyl ile bitümlü marn ardalanmasından oluşan kayaçların organik-jeokimyasal ile ana oksitlerin, iz elementlerin, NTE'nin inorganik-jeokimyasal yönden incelenerek çökelim ortam koşulları ve hidrokarbon potansiyeli değerlendirilmiştir. Ortalama %TOC'si %11,02 olan, Tip I-denizel kerojen ve %100 amorf OM'den oluşan bitümlü kayaçlar mükemmel kaynak kayadır. Baskın sıcak-kurak, bazen nemli, soğuk-kuru paleoiklim değişkenlikleri yaşayan çökelim ortamının, kısmi düşük kimyasal ayrışmalara maruz kaldığı belirlenmiştir. Çökelim, çoğunlukla oksik/suboksik kısmen indirgen anoksik redoks koşullarında gerçekleşmiştir. Sahada bitümlü kayaçları üzerleyen Nummulitli kireçtaşı gözlenmesi ve bitümlü marn örneğinde İpresiyen-Lütesiyen yaşlı Nannotetrina türü nannofosil bulgusundan dolayı bitümlü kayaçların bölgede ilk kez durağan lagüner (haliç/koy/gelgit-düzlüğü) sığ deniz/kıyı geçiş ortamında çökeldiği ve ortama zaman zaman karasal OM girdisi olduğu anlaşılmıştır. Kaynak kayanın çoğunlukla katajenezin erken olgun safhasında olmasına ve kerojenin kısmen petrol türetmesine rağmen atımın henüz gerçekleşmediği belirlenmiştir. Ortamdaki bitümlü kayaçların yeterli kalınlıklarda, ortalama %9,3 petrol içeriğiyle FRP veriminin iyi-çok iyi ekonomik seviyede olmasından dolayı sentetik petrol üretimi için elverişli olabileceği değerlendirilmiştir. Sadece Mo'nun güvenilir RDE olduğu, diğer RDE'lerin ise detritik kökenli olduğu, RDE'lerin TOC%, Fe, S ve Mn ile çok zayıf pozitif-negatif korelasyonları nedeniyle RDE'lerin çökeliminde OM'nin, pirit, diğer sülfidli bileşikler ile Fe-Mn-oksi/hidroksitlerin etkisi yoktur. K, Zr, Rb, Th elementlerinin ve NTE'nin kökeninin çalışma sahasındaki volkaniklerle ilişkili olabileceği belirlenmiştir. NTE'nin bitümlü şeyllerde bitümlü marnlara göre daha fazla zenginleştiği gözlemlenmiş olup bunun nedeninin şeyldeki kilin ve OM'nin daha yoğun olmasıyla ilişkilendirilmiştir. Eu, Tb, Tm NTE'nin ve RDE'lerin çoğunun PAAS ve UCC'ye göre zenginleşmiş oldukları görülmüştür.
Özet (Çeviri)
In this study; organic geochemical and inorganic geochemical analysis of the dark brown, brittle, rich in organic matter, locally laminated bituminous shale and bituminous marl succession rocks of the Middle Eocene aged Ilıca Fm. in the Çankırı Basin (Bayramören NE) were investigated for the main oxides, trace elements, REEs and the depositional environment conditions and HC potential were evaluated. The bituminous rocks in the study area, with an average TOC of 11.02%, composed of Type I-marine kerogen and 100% amorphous OM, are considered excellent source rocks. The depositional environment, which experienced predominantly hot-arid, occasionally humid, and cold-dry paleoclimate variations, was found to be subjected to partially low chemical weathering. Deposition occurred mainly under oxic/suboxic and partially anoxic reducing redox conditions. The observation of Nummulitic limestone overlying bituminous rocks in the field, based on the presence of Nannotetrina species nannofossils of Ypresian–Lutetian age within a bituminous marl sample, indicates that the bituminous rocks in the region were deposition for the first time is inferred to have taken place in a stagnant lagoonal (estuary/bay/tidal-flat) shallow marine to coastal environment transitional setting, with occasional terrestrial OM input. Although the maturity level of the source rocks in the region corresponds to generally the early mature stage of catagenesis and the kerogen has partially generated oil, hydrocarbon expulsion has not yet occurred. The bituminous rocks in the area are assessed to be potentially suitable for synthetic petroleum production due to their sufficient thicknesses, high hydrocarbon potential with an average oil content of 9.3% and good to very good economic FRP yield. According to inorganic geochemical evaluations, only Mo is a reliable RSE, while others are of detrital origin. The very weak positive to negative correlations of RSEs with TOC%, Fe, S, and Mn suggest that OM, pyrite, other sulfide compounds, and Fe-Mn oxides/hydroxides did not influence the precipitation of RSEs. The origin of K, Zr, Rb, Th, and REE elements is thought to be related to volcanic activity in the study area. REEs were found to be more enriched in bituminous shales than in bituminous marls, which is attributed to higher clay and more concentrated OM in the shales. It has also been determined that Eu, Tb and Tm REEs and most RSEs are enriched relative to PAAS and UCC.
Benzer Tezler
- Çankırı-Çorum Havzasındaki lütesiyen yaşlı çökel sistemlerinin evrimi, İç Anadolu, Türkiye
Evolution of the lutetien-aged depositional systems in Çankırı-Çorum Basin, Central Anatolia, Turkey
FARUK OCAKOĞLU
- Çankırı-Çorum havzasındaki oligosen yaşlı dev gergedanın (Paraceratherium, rhinocerotoidea, mammalia) tanımı, evrimi ve paleocoğrafyası
Description, evolution and paleogeography of the giant rhinoceros (paraceratherium, rhinocerotoidea, mammalia) from the oligocene of the Çankırı-Çorum basin
NEŞE OYAL
Doktora
Türkçe
2016
Jeoloji MühendisliğiHacettepe ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMAL TUNOĞLU
- Çankırı-Çorum havzasındaki orta eosen, erken miyosen tortullarının sedimantolojisi
Sedimentology of middle eocene and early miocene deposits in Çankırı-Çorum basin
LEVENT KARADENİZLİ
Doktora
Türkçe
1999
Jeoloji MühendisliğiAnkara ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİZAMETTİN KAZANCI
- Geology, mineralogy-petrography and economic potential of the upper miocene evaporites in the Beypazarı and Çankırı-Çorum basins
Beypazarı ve Çankırı-Çorum havzasındaki üst miyosen yaşlı evaporitlerin jeolojisi, mineraloji-petrografisi ve ekonomik potansiyeli
İBRAHİM GÜNDOĞAN
- CBS ve uzaktan algılama kullanılarak acıçay havzasının taşkın riski değerlendirmesi
Flood risk assessment of aciçay basin using gis and remote sensing
SIRADJ-ADIN MOHAMED ABDOU-BARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Ormancılık ve Orman MühendisliğiÇankırı Karatekin ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEYHUN GÖL
