Geri Dön

Türk dillerinde durum yükleme

Case assignment in Turkic languages

  1. Tez No: 159752
  2. Yazar: SİNAN ATAY
  3. Danışmanlar: DOÇ.DR. ENGİN UZUN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Dilbilim, Linguistics
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2005
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Dilbilim Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 288

Özet

ÖZET Bu tezin amacı, İlkeler ve Değiştirgenler Kuramı çerçevesinde DURUM Kuramının Türk Dillerinde (TTnin yanı sıra, Azerice, Gagauzca, Türkmence, Kırgızca, Kazakça, (Kırım) Tatarca, Özbekçe ve Uygurca) nasıl işlediğini betimlemeli ve karşılaştırmalı olarak ortaya koymaktır. Bu çerçevede Türk Dillerinde durum türleri ve durum belirleyicilerin neler olduğu IDK çerçevesinde ad öbeği ile içtümce/yantümce yapısında benzerlikler ve farklılıklar ortaya konularak incelenmiştir. Örnek tümceler Veri Toplama Formundan (anadil konuşucularından), kitaplardan ve dergilerden sağlanmıştır. Aölere yüklenen DURUM ekleri bakımından benzerliğin en çok gözlendiği sözdizimsel yapı belirteç tümcesi olmuştur. Farklılıklara daha çok ad tümcesinde ve ilgi tümcesinde rastlanmıştır. Türk Dillerinin ad tümcesi ve ilgi tümcesi yapısında (özne) Aöler, TTnin aksine TAMLAyan değil YALIN DURUM da yüklenebilmektedir. Ayrıca Türk Dillerinin sözdizimsel yapısında Aönün bazı görünümleri TTden oldukça farklıdır. Bu görünüme örnek olarak çift yapısal durum yükleme, [-özgül] ve [-belirli] özellikli Bölerin tümce-başı konumda yer alabilmesi, edilgen yapıda nesne Aösünün yalin durum yerine BELiRTme durum ekinin yüklenmesi ve zaman bildiren Aölerin bazı Türk Dillerinde BELiRTme durum ekini yüklenmesi verilebilir. Bu bakımdan Türk Dillerinde tümce yapısı öne dizilimine sahip olsa da, Aöler aynı sözdizimsel yapıda yüklendikleri durum ekleri bakımından tek bir görünüme sahip değildirler. 259

Özet (Çeviri)

ABSTRACT The aim of the thesis is to investigate how the Case Theory operates descriptively and comparatively in Turkic Languages (Azeri, Gagauz, Turkmen, Kazakh, Kirghiz, (Crimean) Tatar, Uyghur and Uzbek) within the Principles and Parameters Theory. Case types and the case assigners have been investigated outlining the similarities and differences via the noun phrases and subordinated clause structures within the theory. Sample sentences have been brought together through the Data Collection Form (from the native speakers), books and magazines. Syntactic structure in which the similarities have been observed mostly is the adverbial clause in respect to the case markers assigned to the nps. Differences have been witnessed in relative and noun clauses. In Turkic Languages (subject) nps in subordinated clauses (relative and noun clauses), which are to be assigned Genitive case in tt, are assigned Nominative case as well. Besides, some features of nps in Turkic Languages do not overlap with those of nps in tt: (i) double structural case assignment, (ii) the [-specific] and In definite] dps taking place at the sentence-initial position, (iii) the assignment of Accusative case to object nps instead of Nominative case in passive structures and (iv) the assignment of Accusative case to the nps that have an adverbial function (temporal). In this respect, though the sentence structure in Turkic Languages has a sov order, nps may not have a unique form in the same syntactic position in respect to the assigned case markers. 260

Benzer Tezler

  1. Tez No

    950031

    Gagavuz Türkçesinde ad işlevli bağımlı cümleler

    Subordinated clauses with nominal function in Gagauz Turkish

    NURSELİ ÖZKAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    DilbilimHacettepe Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. DUYGU ÖZGE GÜRKAN

  2. Tez No

    889334

    Лингво-стилистические особенности ложныхдрузей переводчика

    Tuzak kelimelerin çevirisinde dilbilimsel ve üslupbilimselözellikler

    ŞUHEDA RENGİN ÖZTÜRK

    Yüksek Lisans

    Rusça

    Rusça

    2024

    Mütercim-TercümanlıkKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi

    Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SALTANAT MAMBAYEVA

  3. Tez No

    515202

    Humanitarian assistance policies of the European Union towards syrian refugees in Turkey

    Avrupa Birliği'nin Türkiye'deki Suriyeli mültecilere yönelik insani yardım politikaları

    CANSU ÇELİKER

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2018

    Siyasal BilimlerOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BAŞAK KALE LACK

  4. Tez No

    681085

    Tuva Türkçesinde çatı (karşılaştırmalı bir inceleme)

    The voice in Tuvan Turkish (A comparative study)

    TUĞBA SARIKAYA AKSOY

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    DilbilimAnkara Hacı Bayram Veli Üniversitesi

    Çağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FİGEN GÜNER DİLEK

  5. Tez No

    317526

    Türk ve Rus toplumlarında kullanılan beden dillerinin karşılaştırılması

    Comparision of body languages used in Turkish and Russian societies

    NÜKHET KALENDER

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    Batı Dilleri ve EdebiyatıAnkara Üniversitesi

    Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYŞE PAMİR DİETRİCH

Geri Dön