Kırgız Türkçesinin sağlıkla ilgili söz varlığı
Kyrgyz Turkish vocabulary related to health
- Tez No: 277114
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜLYA KASAPOĞLU ÇENGEL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Kyrgyz Turkish Kyrgyz language, Health, Disease, Traditional medicine, Vocabulary Lexics
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bölümü
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 290
Özet
Kırgız Türkçesinin Sağlıkla İlgili Söz Varlığı adlı bu tez çalışmasında Kırgızcanın söz varlığında önemli bir yer tutan sağlıkla ilgili kelimeler ses, biçim, köken ve anlam bilgisi bakımlarından art zamanlı (diachronic) ve eş zamanlı (synchronic) karşılaştırmalı yöntemle incelenmiştir.Bu çalışma, modern tıp terminolojisinde bulunmayıp Kırgız halk hekimliğinde Eski Türkçe döneminden beri kullanılmaya devam eden sağlıkla ilgili kelimelerin ve bunun yanında Arapça, Farsça ve Moğolcadan geçmiş olan sağlık terimlerinin Kırgızların dilinde ne ölçüde korun¬duğunu görmek, bu şekilde Kırgız Türkçesinin şekillenme ve gelişme sürecini ortaya koymak amacıyla yapılmıştır.Bu tez çalışması genel olarak Giriş, İnceleme, Sonuç, Terimler Dizini ve Kaynakça bölümlerinden oluşmaktadır. Tezin Giriş bölümünde araştırmanın konusu, amacı ve önemi, konuyla ilgili diğer çalışmalar, araştırmada uygulanan yöntemler ve araş¬tırmanın sınırlandırmasıyla ilgili bilgilere yer verilmiştir. Ayrıca Kırgızlardaki sağlık -hastalık olgusu, bun¬ların Kırgız kültüründeki yeri ve Kırgız halk hekimliği hakkındaki genel bilgiler verilmiştir.Çalışma¬nın ana konusunu oluşturan Kırgızcadaki sağlıkla ilgili kelimeler, İnceleme bölümünde ele alınmıştır. Bu bölümde Kırgızcadaki sağlıkla ilgili kelimeler, Kirgizsko-Russkiy Slovar' (Yudahin, 1985), Kırgız Tilinin Tüşündürmö Sözdügü (Abduldayev, 1969), Özdöştürülgön Sözdör (Karasayev, 1983) ve Kırgız Tilinin Diyalektologiyalık Sözdügü (Mukambayev, 1976; 2009) adlı Kırgızcanın tüm kelime hazinesini ortaya koyan leksikografik kaynaklardan taranmıştır. Adı geçen sözlüklerden tespit edilen bu kelimeler, leksik ve semantik yakınlıklarına göre genel olarak 1. Genel Anlamda Sağlıkla İlgili Kelimeler; 2. İnsan Hastalık¬la¬rıyla İlgili Kelimeler; 3. Hayvan Hastalıklarıyla İlgili Kelimeler; 4. Sağlıkla İlgili Özür Bildiren Kelimeler; 5. Sağlıkla İlgili Fiiller başlıkları altında incelenmiştir. Bunun sonucunda elde edilen genel tespitler çalışmanın Sonuç bölümünde değerlendirilmiştir.Anahtar Sözcükler1. Kırgız Türkçesi, Kırgızca2. Sağlık3. Hastalık4. Halk hekimliği5. Söz Varlığı
Özet (Çeviri)
In this thesis named Kyrgyz Turkish Vocabulary Related to Health, words related to health, which occupies an important place in Kyrgyz language, have been analysed under the comparative diachronical and synchronical method based on their sounds, forms, origins and meanings.This reserach has been undertaken with a view of finding out how preserved are the words related to health and which are not found in modern medical terminology but have been used since the period of Old Turkish Language and the borrowed health terms from Arabic, Persian and Mongolian, and by doing so to identify the formation and development process of Kyrgyz Turkish.This thesis consists of the following parts: Introduction, Analysis, Conclusion, List of Terms and References. The Introduction part comprises the theme, purpose and importance of the research, other researches related to the subject, methods utilised and information regarding limitations of this research. Moreover, general information has been provided on health-disease concepts, the place they occupy in Kyrgyz culture and Kyrgyz tragitional healing practices.Words related to health in Kyrgyz Language, which are the main theme of the research, have been looked into in the Analysis section. Health-related words in this section have been taken from the Kyrgyz-Russian Dictionary (Yudahin, 1985), Kyrgyz Language Thesaurus (Abduldayev, 1969), Borrowed Words (Karasayev, 1983) and The Dialectological Dictionary of the Kyrgyz Language (Mukambayev, 1976; 2009), the lexicographical sources which reflect the riches of the Kyrgyz vocabulary. The words that have been identified in those mentioned dictionaries have been analysed based on lexic and semantic proximity under the following subtitles: 1. Generic Health-related Words; 2. Words Related to Human Diseases; 3. Words Related to Animal Diseases; 4. Words That Reflect Health Disabilities, Handicaps; 5. Verbs Related to Health. General findings and outcomes obtained have been evaluated in the Conclusion section.
Benzer Tezler
- Мемдух Шевкет Эсендалдын өмүрү, Чыгармачылыгы : 'Бир кучак гүл' аңгемесин кыргыз тилине которуу жана анализдөө
Memduh Şevket Esendal'ın hayatı, sanatı ve eserleri; «Bir Kucak Çiçek» hikayesinin Kırgız Türkçesine çeviri ve tahlili
NAZGÜL MURZAKMATOVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2005
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİCAN CİGİTOV
- Kırgız Türkçesinin şekil bilgisi
Morphology of Kirghiz Turkish
MURAT CERİTOĞLU
Doktora
Türkçe
1998
DilbilimÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. VAHİT TÜRK
- Кыргыз тилинин түштүк диалектилеринде байыркы түркчө элементтер
Kırgız Türkçesinin güney ağızlarında eski Türkçe unsurlar
AYPERİ KARATAYEVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2015
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NURDİN USEEV
- Hüseyin Karasayev'in 'Kamus Naama' adlı eseri ve çağdaş Kırgız Türkçesindeki alıntı kelimelerde görülen ses değişmeleri
Hussein Karasaev's work titled 'Kamus Naama' and phonetic changes in borrowed words in contemporary Kyrgyz Language
CÜNEYT AKIN
Doktora
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. GÜRER GÜLSEVİN
- Kırgız Türkçesinin kuzey ağzı (Isık-Köl ve Narın bölgeleri; ses bilgisi)
The Northern dialects of Kyrgyz language (Isık-Kol and Narin dialects, phonetics)
GULMIRA MOLDOSULTANOVA
Doktora
Türkçe
2022
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ ILGIN