Geri Dön

Yozgat Fatih Kilise Camii restorasyon projesi

Restoration project for the Greek Orthodox Church in Yozgat

PDF İndir

  1. Tez No: 465430
  2. Yazar: ÖZGE ÖZEKE
  3. Danışmanlar: PROF. DR. YEGAN KAHYA SAYAR
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Mimarlık, Architecture
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2017
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Mimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Restorasyon Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 378

Özet

Bu çalışmada Yozgat Merkez İstanbulluoğlu Mahallesi'nde yer alan Fatih Kilise Camii'nin tarihsel sürecinin incelenmesi, güncel durumunun belgelenmesi ve korunarak yaşatılması amacıyla restorasyon projesinin hazırlanması amaçlanmaktadır. Kent içinde önemli bir anıtsal yapı olan Yozgat Fatih Kilise Camii, kentte ayakta kalan tek kilise olması, şehrin kültürel çeşitliliğine ve tarihsel derinliğine sunduğu katkıya rağmen; sonuncusu 1990'lı yıllarda olmak üzere pek çok kez onarılmış; ancak, hiçbirinde üzerinde çalışılmamış ve rölövesi çıkarılarak belgelenmemiş bir anıttır. Yapının özgün mimarisiyle ilgili pek çok bilinmezin yanı sıra, çözülmesi gereken koruma sorunları bulunmaktadır. Bu nedenle tez konusu olarak ele alınmıştır. Tez çalışması kapsamında; yapının bugünkü durumuna yönelik tespitler yapılmış, yapıldığı dönemdeki durumu ve zaman içinde geçirdiği değişimler; eski fotoğraflar, yazılı ve sözlü kaynaklar doğrultusunda saptanmaya çalışılmış; yapının yaşamını sağlıklı bir biçimde sürdürebilmesi için gerekli onarım ve kullanım önerileri geliştirilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk dönemlerinde gayrimüslimlere bazı haklar tanınmış olmakla birlikte, yeni kilise yapımına veya mevcut kiliselerde kubbe, çan kulesi gibi yapı öğelerine yasaklar getirilmiştir. XVIII. yüzyılın sonu ve XIX. yüzyılda yaşanan gelişmelerle gayrimüslim vatandaşlara yeni ve geniş haklar tanınmıştır. Tanzimat Fermanı'nın ardından ekonomik açıdan güçlenen Rum Ortodokslar, Islahat Fermanı'nın da izin vermesiyle Anadolu'nun hemen her yerinde çok sayıda yeni dini yapı inşa etmişlerdir. 1923'de yürürlüğe giren Lozan Antlaşması ile birlikte Yunanistan'a göçmek zorunda kalan Rumların dini yapılarından pek çoğu terkedilmiş; bir kısmı cami olarak, ya da başka işlevlerle kullanılmıştır. Anadolu'da, yapıldıkları dönemin sosyal ve ekonomik yapısını, mimari karakterini yansıtan kiliseler, taşıdıkları Avrupa etkileri ile Batılılaşmanın bölgedeki öncüleridir. Bu yapıların belge değerlerinin yanı sıra, bugünkü kent dokusuna estetik katkıları nedeniyle de korunmaları kültürel bir gerekliliktir. Tez çalışmasından önce yapım tarihi ve özgün adı bilinmeyen Yozgat Fatih Kilise Camii'nin; tarihsel kaynaklardan ve KAAM'daki Yozgat kayıtlarından yola çıkılarak, 1858 yılında yapılan“Agios Haralambos Kilisesi”olduğu belirlenmiştir. Kitabesinin kaybolduğu söylenmektedir. Yapı 1923 Lozan Antlaşması'na ek protokol doğrultusunda gerçekleşen Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi sonucunda cemaatini kaybetmiş; Hazine ve İl Özel İdaresi mülkiyetinde çeşitli işlevlerde kullanılmanın ardından 19.09.1957 tarih 7044 sayılı“Aslında vakıf olan tarihi ve mimari kıymeti haiz eski eserlerin Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne devrine dair yasa”doğrultusunda 1991'de Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün mülkiyetine geçerek, bağışçı bir şahsın katkılarıyla onarılmış ve camiye dönüştürülmüştür. 1990'lı yıllarda Koruma Kurulu ile yapılan yazışmalarda Kurul, yapının kentin en büyük camisi olan Çapanoğlu Camii'ne yakınlığı nedeniyle cami olarak kullanılmasına gereksinim duyulmadığı gerekçesiyle, yapıya müze veya benzeri bir işlev verilmesini uygun görmüştür. Yozgat Valiliği'nin ve Yozgat halkının yapının camiye dönüştürülmesinde ısrarı üzerine Vakıflar Genel Müdürlüğü, konuyu Kurul'a yeniden sunmuştur. Yapının camiye dönüştürülmesinin ardından, bitişiğindeki Sümerbank ek binası 2003 yılında yıkılmıştır. Günümüzde yapı, özellikle cuma günleri oldukça kalabalık bir cemaate hizmet eden bir cami olarak kullanımını sürdürmektedir. İlk bölümde; tezin amacı, yapının seçilme nedeni ve çalışma yöntemi anlatılmıştır. İkinci bölümde, kilise yapılarının tarihçesine değinilmiş, kilise mimarlığının plan tipolojisi, mekânları, kullanılan malzemeler, yapım teknikleri ve liturjik öğeler, Yozgat Fatih Kilise Camii çerçevesinde incelenerek aktarılmış; arkasından, Osmanlı İmparatorluğu Dönemi'nde imparatorluk sınırlarında kiliselerin hukuksal durumu, onarım ve inşaatlarıyla ilgili yasal düzenlemelere yer verilmiştir. Üçüncü bölümde, Yozgat'ın coğrafi konumu ve jeolojik yapısı incelenmiş; yüzyıllar içerisindeki demografik ve sosyal gelişimi ile kentteki kültür varlıkları arasından seçilmiş mimarlık örnekleri sunulmuştur. Bölümün sonunda Fatih Kilise Camii'nin de içinde bulunduğu İstanbulluoğlu Mahallesi'nin tarihçesi ile barındırdığı geleneksel mimarlık örneklerine yer verilmiştir. Dördüncü bölümde; yapının konumu, tarihçesi, planı, cephe özellikleri ve taşıyıcı sistemi; pencere, kapı ve bezeme elemanları gibi mimari öğeleri ile yapıdaki bozulmalar ayrıntılı bir biçimde anlatılmıştır. Kaynak araştırmaları, gözlem, ölçüm, çizim ve sözlü tarih araştırmaları sonucunda yapının rölövesi ile restitüsyon ve restorasyon projeleri hazırlanmıştır. Beşinci bölümde restitüsyon önerisi ele alınmıştır. Yapının farklı kullanımlar sırasında geçirdiği değişiklikler incelenmiş, restitüsyon sorunları tanımlanmıştır. Hazırlanan kronolojik analiz tablosunda, elde edilebilen tüm belgelerin özeti ile birlikte ortaya konarak irdelenmiştir. Dolayısıyla, restitüsyon önerisi, eldeki yazılı ve görsel belgelerin yanısıra, yakın çevrede ve Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde bulunan XIX. ve XX. yüzyıl kilise örnekleriyle yapılan ayrıntılı analojik çalışmadan elde edilen verilerden yararlanılarak geliştirilmiştir. Restorasyon önerilerini içeren altıncı bölümde, yapının sorunlarının yanısıra, kullanımı için gereken koşulların sağlanmasına yönelik müdahaleler belirlenerek, gerekli onarımlar tespit edilmiştir. Bu müdahalelere hazırlık aşaması ve müdahaleler, başlıklar altında sınıflandırılarak açıklanmıştır. Çözüme yönelik uygulamalarda benimsenmesi gereken yaklaşım ve ilkelerin yanı sıra, karşılaşılması olası durumlar da tartışılmıştır.“Değerlendirme ve Sonuç”başlıklı yedinci bölümde, tüm çalışma ve öneriler değerlendirilip sonuca bağlanmıştır. Sonuç olarak; çalışma kapsamında günümüzde yok olmuş yapı ögelerine, benzer örneklerden yararlanılarak restitüsyon önerisi getirilmekle birlikte, restorasyon önerisinde yapının özgün karakterine ilişkin izlerin araştırılması, özgün kalan kısımlarının korunması, kaybolan kısımları için yoruma girilmeden öneri geliştirilmesi ve mevcut durumunun, ibadethane olarak kullanılması için iyileştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaca yönelik müdahalelerin, konusunda uzman kişilerin gözetiminde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Özet (Çeviri)

Conservation of Fatih Mosque, situated within İstanbulluoğlu District of Yozgat, was chosen as the subject of this thesis. The study includes historical research, documenation of the current situation and preparation of a restoration project. The building, originally constructed as a Greek Orthodox church, is the only surviving church in the city center. It was repaired a number of times in the past without proper documentation and research, despite its significant contribution to the cultural diversity of the city. It was chosen as the subject of this thesis, due to its significance and conservation problems. There are many unknown aspects about the original architectural features of the building. The thesis comprises an assessment of the current situation by means of surveying the current features of the building as well as the modifications it has göne through in the course of time, with the help of old photographs, written records, and interviews. The study aims to define the courses of action to be followed for the conservation of the building and to address the needs arising from its new function. During the early the Ottoman Period, construction of new churches was not allowed. Restoration of the existing ones was possible by the permission from the sultan; adding new domes and bell towers was prohibited. Influenced by the new world order in late 18th century and early 19th century, new and broader rights were conferred upon the non-muslim constituents of the Ottoman Empire. This included the removal of restrictions on architectural activity. Thus, Christian communities in the Empire constructed many religious buildings. As a result of the compulsory population exchange following the Treaty of Lausanne in 1923, most of the Greek Orthodox churches in Anatolia were abandoned. Research on the urban and architectural impacts of the population exchange in Yozgat, is limited. Some of the churches were demolished while the others changed ownership ans served for different purposes. These functions harmed their architectural character. The churches lacked care and maintenance. Changes were made without regard for their historical, aesthetic and cultural values. The churches, which reflect the socio-economical structure and architectural character of the period, were also pioneers in introducing western architectural influences to this region. Along with their documentary value, they also contribute to the aesthetic value of the built environment. Therefore it is important to safeguard the original architectural features of these buildings. No study also dealing with the churches in the region has been carried out before. Providing a course of action to the preservation and re-use of Yozgat Church is substantial, in this respect. Formerly known as Bozok,Yozgat, located in central Anatolia, is one of the earliest inhabited areas in Anatolia. Yozgat's history dates back to 4500 B.C. The church which is studied as the topic of the thesis is a building dating from Ottoman Reformation Period, during which administrative reorganisations and developments were realized in order to create social equality among the Muslims and minorities. The church appears to have been built in 1858, according to the archival records of Center For Asia Minor Studies in Athens and to the Greek publications found within the archive of Greek Patriarchate of Fener. The inscription of the church has disappeared. The church lost its community as a result of the population exchange in accordance with the protocol of the Treaty of Lausanne in 1923. After the departure of the Orthodox Greeks in 1926, the building was acquired by the Treasury before it was sold to the Special Provincial Administration. First, it functioned as an arts and crafts school for boys and later as a movie theatre. Residents of the neighborhood recall the walls and the dome which were printed with colorful frescos. It later functioned as the carpet and rug storage space of Sümerbank until the 1990's. According to the law number 7044 from 1957, which states that historical buildings which were property of a waqf during Ottoman Rule, were to be turned over to the Directorate General of Foundations, the church was handed over to the Directorate General of Foundations in 1991. Subsequently, the building underwent a major restoration; it was transformed into a mosque. Still operating as a mosque, the building welcomes a large number of citizens, despite being in close proximity to the large mosque of Çapanoğlu in the center of Yozgat. The church is still managed by the Directorate General of Foundations. In the first chapter of the thesis, the purpose of the thesis, the reason why this topic was chosen and the research methodology are discussed. The second section starts with the evolution of church buildings. Plan typology, spatial organization and elements of church architecture are presented within the context of Yozgat Church. The design of church buildings in the Ottoman Period is explained. In the third section, the geographical features, historical, social and economic background as well as the geology of Yozgat are presented. Yozgat is a historic city cultural heritage and significant monumental structures are introduced. A short history of Istanbulluoğlu district, in which the church is located, is included. In the fourth section, the location, historical background, plan type, structural and façade characteristics of the church, are analyzed. As a part of the description of the current situation of the building, conservation problems deriving from the new uses and interventions, are pointed out. In the fifth section, the various phases that the building has passed through, are analyzed and the reconstitution of the building is discussed. Reconstitution problems and possible solutions based on the discussions on the historical and technical analyses of the building are presented. Along with the study on the building itself, various significant 19th or 20th century church buildings in the vicinity and Anatolia were surveyed for a comparative study, in the sixth chapter. Accordingly, floor and roof plans and facade drawings were prepared using the data obtained from analogical studies. In the sixth section, restoration proposals are developed. Considering the emerging needs of the new function of the building, necessary interventions for preservation are suggested. Furthermore, some codes of practice regarding the restoration work are introduced to describe an accurate process in terms of modern conservation practice. In the final part of the study, the results were evaluated in accordance with the aim of the thesis, which is to document a historical structure in detail, to shed light to its history, to analyze deteriorations, to prepare the reconstitution project and to propose appropriate interventions and methods for insuring the building to be carried to the future in a healthy way. As a conclusion, although the reconstitution proposal is developed by means of the references derived from similar churches; in the restoration proposal, it is aimed to investigate the traces of the original features of the church, to protect the original parts without commenting on the lost parts and to improve the existing situation as a place of worship. The interventions for this purpose should be carried out under the supervision of the experts.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    588023

    Sosyal bilgiler öğretmenlerinin EBA hakkındaki görüşleri: Yozgat ili örneği

    Opinions of social students teachers on the EBA by the components

    DÜRİYE AYDAN DEMİRÇELİK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Eğitim ve ÖğretimTokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi

    Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. EREN YÜRÜDÜR

  2. Tez No

    191069

    Kavram geliştirme yönteminin ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin kelime hazinelerini geliştirmeye etkisi

    The effects of concept developing method on improving the vocabulary of 5th class students

    PINAR TAŞDEMİR BULUT

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2006

    Eğitim ve ÖğretimGazi Üniversitesi

    Sınıf Öğretmenliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ.DR. HAYATİ AKYOL

  3. Tez No

    876894

    Süleyman Ateş'in yüce Kur'an'ın çağdaş tefsiri'nin yöntem açısından değerlendirilmesi

    An evaluation of Suleyman Ates's contemporary interpretation of the holy Qur'an in terms of method

    MUHAMMED FATİH DUYAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    DinYozgat Bozok Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. TALİP ÖZDEŞ

  4. Tez No

    720407

    Teknoloji ve yapay zekâ'nın insan kaynakları yönetimindeki rolü

    The role of technology and artificial intelligence in human resource management

    MUHAMMED FATİH İBİŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    İşletmeYozgat Bozok Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA DORUK MUTLU

  5. Tez No

    729652

    Çorum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesi'nde bulunan tefsirle alakalı el yazması eserler

    Manuscri̇pts related to exegesi̇s found in Çorum Hasan Paşa Library

    MUHAMMED FATİH KELLERBAĞI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    DinYozgat Bozok Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ BİNOL

Geri Dön