Yorumlayıcı çeviri kuramı çerçevesinde Eugène Ionesco'nun tiyatro oyunlarının Türkçeye çevirilerinin incelenmesi
Analysis of plays translated into Turkish of Eugène Ionesco within the framework of the interpretative theory of translation
- Tez No: 528019
- Danışmanlar: PROF. DR. PERİHAN YALÇIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Fransız Dili ve Edebiyatı, Mütercim-Tercümanlık, Sahne ve Görüntü Sanatları, French Linguistics and Literature, Translation and Interpretation, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Yabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Fransızca Öğretmenliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 190
Özet
Yazınsal çeviri incelemesinde tiyatro çevirileri, yapılan incelemelerin ve eleştirilerin yetersizliğinden dolayı roman ve şiir gibi diğer yazın türlerine nazaran ikinci planda kalmıştır. 20. yüzyılda gelişen olaylar, tiyatronun özelliklerini değiştirdiği gibi çeviri alanında yapılan çalışmaları da hızlandırmıştır. Sahne ve sözel ifade gibi özelliklere sahip olmasıyla diğer yazın türlerinden ayrılan tiyatro, oyunlarının çeviri işlemi sırasında çevirmenlerin daha dikkatli olmasını ve bu özelliklerin hedef dilde de kullanmasını gerektirir. Geçmişte olduğu gibi günümüzde de yapılan tiyatro çevirilerinde bu özellikler göz ardı edilmektedir. Türkiye'de ve dünyada halen tartışılan bu duruma, çeviribilim alanında geliştirilen kuram ve stratejilerle birlikte bir bakış açısı getirmek gerekmektedir. Bu çalışma da, 20. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkan ve her türlü çeviri işlemlerini ele almaya uygun bir kuram olan Yorumlayıcı Çeviri Kuramı'ndan yola çıkarak yine aynı döneme tiyatronun geleneksel kurallarını yıkan ve en büyük değişikliği tiyatronun dilinde yapan absürd tiyatro öncülerinden Eugène Ionesco'nun tiyatro oyunlarını incelemeyi amaçlamaktadır. Ionesco'nun tiyatro oyunlarının sahip olduğu dil oyunu, ses oyunu, anlamsız ifadeler, tekrarlamalar gibi dil özelliklerini anlamak başlı başına bir sorunsaldır. Bunun için, gerçekten yazarın hayatı ve edebi görüşüne hakim olmak gerekmektedir. Aynı şekilde oyunlarını çevirecek çevirmenlerin de, dil ve dil dışı becerilerinin yanı sıra gerçekten Ionesco'nun tiyatro anlayışı hakkında fikir sahibi olması gerekir. Bu yüzden, çevirmen merkezli bir kuram olan Yorumlayıcı Çeviri Kuramı, çevirmenin çeviri sürecini ele alma aşamalarını, anlam, anlama, sözcüklerden sıyırma ve yeniden ifade etme başlıklarında toplar. Ayrıca, tüm kuramlarda olduğu gibi çevirmenin kararlarının da eşdeğerliği ve uygunluğunu tartışır. Bu kapsamda, tiyatronun başta dil olmak üzere tüm iletişim özelliklerini en üst seviyede kullanan Ionesco'nun oyunları, tiyatro çevirilerinin kuramsal açıdan incelenerek bu alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Çalışmanın ana fikrini kuvvetlendirmek için, son bölümde iki uygulama yer almaktadır. Bunların birinde, Ionesco'nun bugüne kadar Türkçeye çevrilen oyunları dil oyunu, anlamsızlık ve tekrarlamalar başlıkları altında incelenerek bir ya da birden fazla çevirmenin çeviri kararları örneklemler halinde verilmiştir. Daha sonra Yorumlayıcı Çeviri Kuramı aşamaları çerçevesinde yorumlanmıştır. Böylelikle elli yıl gibi bir süreyi kapsayan tiyatro oyunu çevirisi süreçlerine kuramsal bir bakış açısı getirilmeye çalışılmıştır. Diğer dilde yazarın yerine geçtiği düşünülen çevirmenlerin görüşü de bu çalışmada diğer bir uygulamayla ön plana çıkarılmaktadır. Ionesco'nun oyunlarını Türkçeye çeviren çevirmenlere, çevirmenlik mesleği, yazın türü olarak tiyatro ve tiyatro çevirileri, absürd tiyatro çevirisi, Ionesco'nun oyunlarının çevirisi, başarılı bir tiyatro oyunu çevirisi, Türkiye'de tiyatro çevirisi gibi genel konu başlıkları altında nitel araştırma tekniklerinden görüşme yöntemiyle düşüncelerine danışılmıştır. Daha sonra elde edilen veriler tematik başlıklar altında yorumlanmıştır. Böylesine içinde çevirmenin, karşılaştırmalı çeviri çözümlemelerinin, bir çeviri kuramının ve olağanüstü dil özellikleri barındıran bir tiyatro akımının ve yazarının olduğu bir çalışmanın bundan sonraki alanda yapılacak araştımalara yön vereceği düşünülmektedir. Ayrıca, gerçekten dil ve sahne özelliklerinden dolayı tiyatro çevirisinin çeviri işlemlerinde farklı bir şekilde ele alınması gerektiği açıklığa kavuşturulmaktadır. Bu düşüncelerle birlikte, Yorumlayıcı Çeviri Kuramı çerçevesinde Eugène Ionesco'nun tiyatro oyunlarının Türkçeye çevirilerinin incelenmesi amaçlanmaktadır.
Özet (Çeviri)
In the criticism of literary translation, theatrical translations have remained secondary to other genres of literature such as romance and poetry. The events that took place in the 20th century not only changed the characteristics of the theater, but also accelerated translational studies in the field of translation. Theater with features such as stage and verbal expression is separated from other literary genres and it requires translators to be more careful during the translating operation and to transfer their own characteristics into the target language. These features are ignored today as was the case in the past. It is necessary to bring a point of view to this situation, still debated in Turkey and in the world, with theories and strategies developed in translation studies. Within the framework of the interpretative theory of translation that is appropriate to treat all the translating operations and that appeared in the second half of the twentieth century, this study aims to analyze the plays of Eugène Ionesco who demolished the traditional rules of theater and renewed the language of the theater. Understanding the characteristics of Ionesco's theater language such as language play, phonetic play, meaningless expressions, repetition is a major problem. Therefore, it is really necessary to know the life and the literary vision of the writer. So Ionesco's play translators must have the idea about him and his theater with their linguistic and non-linguistic skills. For this reason, the interpretative theory of translation is a theory of translation that places the translator at the center of all translating operations and analyzes them through the stages of“meaning, comprehension, deverbalization and re-expression”. In addition, this theory discusses the equivalence and the correspondence of the translation. In this context, we believe that analysing Ionesco's plays containing all the language and communication features will contribute to the field of theater translation. To reinforce the main idea of the study, last chapter contains two different practices. In one of these practices, we presented the samples composed of translation decisions of translator(s) by analyzing the plays translated into Turkish so far according to the titles“language games, nonsense and repetitions”. Then all the data were interpreted within the framework of the interpretative theory of translation. In this way, a theoretical perspective has been introduced in the process of translating of pieces covering a period of 50 years. In another practice, the thoughts of the translators who are supposed to replace the writer in the target language, will be in the foreground. With the method“interview”, one of methods of qualitative research, we consulted the thoughts of the translators who translated Ionesco's plays in Turkish on the profession of translator, the theater and its translation as a literary genre, the translation of the theater of the absurd, the translation of Ionesco's plays, the successful translation of a play, the translation of the theater in Turkey etc. Following the interview, the collected data has been interpreted under the thematic titles. We think that a study in which there is translator, a comparative translation analysis, a theory of translation, a writer of a theatrical movement with all the characteristics of language etc. will be a good example for this field. In addition, it will be clear that the translation of the theater must be done differently because of the characteristics of the language and the scene. With this in mind, we aim to analyze Eugène Ionesco's translated Turkish plays within the framework of the interpretative theory of translation.
Benzer Tezler
- Wirkungsbreite der übersetzungsrelevanten ausgangstextanalyse von Christiane Nord -dargestellt anhand des literarischen werkes el greco malt den großinquisitor von Stefan Andres-
Christiane Nord'un çeviriye yönelik kaynak metin çözümleme modelinin yazınsal metinler bağlamında geçerliliği -Stefan Andres'in 'El Greco Malt Den Großinquisitor' eseri örneğinde bir inceleme-
EMEL YİĞİT
Yüksek Lisans
Almanca
2006
Alman Dili ve EdebiyatıMersin ÜniversitesiAlman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET GÜNDOĞDU
- Discours figural de flaubert et la traduction une étude comparée sur les traductions en turc des figures de l'analogie dans madame bovary de Flaubert
Flaubert'in mecazi söylemi ve çeviri
FATMA KABA
Doktora
Fransızca
2009
Fransız Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEMAL ÖZMEN
- Ahmet Vefik Paşa'nın 'Yorgaki Dandini' adlı uyarlamasının yorumlayıcı anlam kuramı açısından incelenmesi
The evaluation of Ahmet Vefik Pasha's adaptation named 'Yorgaki Dandini' in the framework of interpretative theory
MEHMET KÖLE
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mütercim-TercümanlıkAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiÇeviribilim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SUNA AĞILDERE TİMUR
- An analysis of Turkish audiovisual translation (Subtitling) in a pun-friendly context: A relevance theoretical approach towards the American TV show modern family
Sözcük oyunları bağlamında Türkçe görsel-işitsel çeviri (Altyazı çevirisi) incelemesi: Bağıntı kuramı çerçevesinde Amerikan dizisi modern family örneği
GÜLŞEN KOCAEVLİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Mütercim-TercümanlıkGazi ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜVEN MENGÜ
- Orhan Kemal'in 'Bereketli Topraklar Üzerinde, Müfettişler Müfettişi, Üçkağıtçı ' adlı yapıtlarının Fransızca çevirilerinde folklorik unsurların yorumlayıcı anlam kuramı bağlamında incelenmesi
L'analyse de la traduction des elements folkloriques dans les romans sur les terres fertiles, l'inspecteur des inspecteurs, l'escroc d'Orhan Kemal d'apres la theorie interpretative
ESRA ULUŞAHİN
Doktora
Türkçe
2017
Mütercim-TercümanlıkGazi ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SUNA TİMUR AĞILDERE