İlkokul öğretmenlerinde öz yeterliğin yordayıcıları olarak psikolojik dayanıklılık ve proaktif kişilik özellikleri
Psychological hardiness and proactive personality as predictors of primary school teachers' self-efficacy
- Tez No: 546757
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FERUDUN SEZGİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 92
Özet
Bu araştırmanın amacı, ilkokul öğretmenlerinin öz yeterlik, psikolojik dayanıklılık ve proaktif kişilik algıları arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanının örnekleminde Amasya ilinden seçilen 20 ilkokulda görevli 364 öğretmenden oluşmuştur. Araştırmanın örnekleminin belirlenmesinde basit seçkisiz ve tabakalı örnekleme tekniği kullanılmıştır. Katılımcıların öz yeterlik algılarını belirlemek için Tschannen-Moran ve Hoy (2001) tarafından geliştirilen (Teacher's Sense of Efficacy Scale-TSES) ve Çapa, Çakıroğlu ve Sarıkaya tarafından (2005) Türkçeye uyarlanan“Öğretmen Öz Yeterliği Ölçeği”, psikolojik dayanıklılık düzeylerini ölçmek için Maddi ve Khoshaba (2001) tarafından geliştirilmiş, kısa versiyonu Durak (2002) tarafından Türkçeye uyarlanan“Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği III-R (Personal Views Survey III-R)”, proaktif kişilik özelliklerini ölçmek için Bateman ve Crant (1993) tarafından geliştirilen ve Akın, Abacı, Kaya ve Arıcı (2011) tarafından Türkçeye uyarlanan“Kısaltılmış Proaktif Kişilik Ölçeği”kullanımıştır. Araştırmada elde edilen verilerin analizinde SPSS 16.00 programı kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan değişkenler arası ilişkilerin belirlenmesi için Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı, yordayıcı değişkenlerin belirlenmesinde Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi, öğretmenlerin algılarının cinsiyet, branş, yaş, kıdem ve okuldaki hizmet yılı gibi demografik değişkenlere göre farklılığının incelenmesinde t-testi ve ANOVA kullanılmıştır. Araştırmanın regresyon analizi ile elde edilen sonuçlarına göre, psikolojik dayanıklılık ve proaktif kişilik öz yeterliğin anlamlı birer yordayıcısıdır. Çalışmada bağımsız değişkenlerin öz yeterlik üzerindeki etkileri incelenmiştir. Elde edilen bulgulara göre öz yeterlik üzerinde proaktif kişilik doğrudan ve dolaylı; psikolojik dayanıklılık doğrudan etkilere sahiptir. Bu bulguya göre öğretmenlerin proaktif kişilik özelliklerinin desteklenmesi, öz yeterliklerini olumlu etkilemektedir. Psikolojik dayanıklılık değişkeninde erkek öğretmenlerin algıları kadınlara göre anlamlı bir biçimde yüksektir. Öğretmenlerin branşlarına göre öz yeterlik, psikolojik dayanıklılık ve proaktif kişilik algıları açısından farklılık bulunmamaktadır. Bununla birlikte öz yeterliğin öğrenci katılımı boyutunda, öğretmenlerin branşına göre algıları farklılaşmaktadır. Buna göre sınıf öğretmenleri, branş öğretmenlerine göre öğrenci katılımı açısından daha yüksek öz yeterlik algısına sahiptir. Öğretmenlerin öz yeterlik algıları ve öz yeterliğin öğrenci katılımına yönelik algılarında yaşa göre farklılıklar bulunmuştur. Öz yeterlik algıları açısından 31-40 yaş gurubundaki öğretmenlerin 21-30 yaş arasında yer alan öğretmenlere göre daha olumlu algıya sahip olduğu görülmektedir. Benzer şekilde öz yeterliğin öğrenci katılımı boyutunda yaşça büyük olan öğretmenlerin algıları daha olumludur. Bu durum, öğretmenlik mesleğinde kazanılan tecrübe ile birlikte öğretmenlerin yeterliklerine yönelik algılarının iyileştiği şeklinde yorumlanabilir. Öğretmenlerin psikolojik dayanıklılık ve proaktif kişilik algıları yaş değişkenine göre farklılaşmamaktadır. Bu sonuca göre farklı yaş gruplarındaki öğretmenlerin, psikolojik dayanıklılık ve proaktif kişilik özellikleri benzerlik göstermektedir. Bununla birlikte öğretmenlerin yaşları ilerledikçe psikolojik dayanıklılık ve proaktif kişilik algıları yükselmektedir. Elde edilen bulgulara göre öğretmenlerin toplam öz yeterlik algıları, öz yeterliğin öğretim stratejileri ve sınıf yönetimine ilişkin boyutu ve proaktif kişilik algıları kıdeme göre farklılaşmamaktadır. Öz yeterliğin öğrenci katılımı boyutunda ve psikolojik dayanıklılık algılarında kıdeme göre farklılıklar bulunmuştur. Buna göre öğrenci katılımı boyutunda 11-15 yıl arası kıdeme sahip olanlar, 1-5 yıl arası kıdeme sahip olanlara göre daha olumlu algıya sahiptir. Bununla birlikte öğretmenlerin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin kıdeme göre arttığı görülmektedir. 21 yıl ve üzeri kıdeme sahip olan katılımcıların, daha az kıdeme sahip olanlara göre psikolojik dayanıklılıkları yüksektir.
Özet (Çeviri)
This study seeks to explore the relationship between teachers self efficacy, psycological hardiness and proactive personality. 364 participants employed in 20 primary schools in Amasya participated in this study that designed in survey model. Stratified and ransom sampling techniques were used to determine the population of the study. In order to explore participants' self efficacy,“Teacher's Sense of Efficacy Scale-TSES”originally developed by Tschannen-Moran and Hoy (2001) and adapted into Turkish by Çapa, Çakıroğlu ve Sarıkaya tarafından (2005), psycological hardiness“Personal Views Survey III-R”developed by Maddi and Khoshaba (2001) and adapted into Turkish by Durak (2002), and“Abbreviated Pro-active Personality Scale”originally developed by Bateman and Crant (1993) adapted into Turkish by Akın, Abacı, Kaya and Arıcı (2011) were used. Data were analyzed via SPSS 16 program. Pearson product-moment correlation coefficient was calculated to determine the relationships between variables, and t-test and ANOVA were also conducted to analyze participants' perceptions according to gender, branch, age, seniority, and years in current school variables. Results revealed that primary school teachers'psychological hardiness and proactive personality have predictive roles on self efficacy. Proactive personality have direct and indirect effects and psychological hardiness have only direct effect on self efficacy. This reveals that developing teachers proactive personality affects self efficacy. Teachers perceptions on psychological hardiness differs in regard of gender thet male teachers perceptions better than females. According to perceptions on self-efficacy, psychological hardiness and proactive personality there is no difference in regard of the teachers' branches. The perceptions of the teachers in regard of student participation differ according to the branches. According to this, class teachers have a higher self-efficacy perception in terms of student participation than branch teachers. Teachers' self-efficacy perceptions and self-efficacy perceptions on student participation differed by age. In terms of self-efficacy perceptions, teachers in the 31-40 age group seem to have a more positive perception than teachers in the 21-30 age group. In a similar way, the perceptions of older teachers have a more positive perception than younger in the dimension of student participation. This can be interpreted as the improvement of the perceptions of teachers' competencies, along with the experience gained in the teaching profession. The psychological hardiness and proactive personality perceptions of the teachers do not differ according to age variables. According to this result, the psychological hardiness and proactive personality characteristics of the teachers of different age groups are similar. However, older teachers, psychological hardiness and proactive personality perceptions increase. According to the findings, the teachers' total self-efficacy perceptions, instruction strategies dimension, classroom management dimension and proactive personality perceptions do not differ according to seniority. There were differences according to student participation dimension of self efficacy and perceived psychological hardiness perceptions. Accordingly, those who have 11-15 years of seniority in terms of student participation have a more positive perception than those who have 1-5 years of seniority. However, the level of psychological hardiness of the teachers seems to be increased according to the seniority. Participants with 21 years of seniority have higher psychological hardiness than those with less seniority.
Benzer Tezler
- İlköğretim öğretmenlerinin öz yeterlik ve başarı algılarında yordayıcı olarak akademik iyimserlik, umut ve mesleki haz
Primary school teachers' self efficacy and perceptions of success as predictor of academic optimism, hope and zest
ONUR ERDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FERUDUN SEZGİN
- Academic optimism and psychological well-being as predictors of Turkish EFL teachers' sense of self-efficacy
İngilizce öğretmenlerinin öz yeterlilik algılarını yordayıcı olarak akademik iyimserlik ve psikolojik iyi oluş
BÜŞRA TURAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Eğitim ve ÖğretimÇağ Üniversitesiİngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEDEN TUYAN
- Öğretmen kimliğinin oluşmasında hizmet öncesi eğitim ve okul ikliminin rolü
The role of pre-service education and school climate in formation of teacher identity
FADİLE AYDIN
Doktora
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MECİT ASLAN
- Öğretmenlerin kişilerarası öz yeterlikleri ve informal iletişimleri: Bir karma yöntem çalışması (Tokat ili örneği)
Interpersonal self efficacy and informal communication of the teachers:A mixed methods study (Tokat sample)
DENİZ AY
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimCumhuriyet ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CELAL TEYYAR UĞURLU
- Eğitim kurumlarında öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ile okul müdürünün güçlendirici liderlik davranışları arasındaki ilişki: Öz yeterlik ve mesleki iş birliğinin aracı rolü
The relationship between teachers' organizational commitment and school principal's empowering leadership behaviors in educational institutions: The mediating role of self-efficacy and teacher collaboration
AYŞE AKDENİZ
Doktora
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET KORKMAZ