Türkiye'de engelliliğin söylemsel pratikleri: Siyaset, medya ve engelli STK'ları örneğinde
The discursive practices of disability in Turkey: Sample of politics, media and disability organizations
- Tez No: 662785
- Danışmanlar: PROF. DR. CEMAL SAKALLI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyal Hizmetler, Social Services
- Anahtar Kelimeler: Engellilik, Eleştirel Söylem Çözümlemesi, Engellilik Söylemi, Engelli STK'ları, Medya, Disability, Critical Discourse Analysis, Disability Discourse, Disability Ngos, Media
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Medya ve Kültürel Çalışmalar Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 233
Özet
1960'lı yıllarda BM teşkilatının engelli bireylerin sorunlarıyla ilgilenmeye başlaması, ardından“Sakat Kişilerin Hakları Beyanı(1975)”nı benimsemesi, 1981 yılının Uluslararası Sakat Kişiler Yılı olarak kabul edilmesi, sonrasında 1982-1992 Sakat Kişiler On Yılı olarak ilan edilmesi ve“Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme (2006)”nin kabulü engellilik algısının değişmesinde önemli dönüm noktaları oluşturmuştur. Engellilerin toplumsal hayata katılması ve fırsat eşitliğinin tanınması yönündeki karar ve yaklaşımlar, engellilere yönelik küresel politikaların, yasal düzenlemelerin önünü açmıştır. Ülkemizde engellilere yönelik ilk kurumsal yapılanma 1997 yılında kurulan Özürlüler İdaresi Başkanlığı'dır. 2008 yılında BM Özürlüler Raporu'nun onaylanması, 2011 yılında AB Özürlülük Raporunun yayınlanmasının ardından, AB ile üyelik müzakereleri yürütülmesiyle birlikte ülkemizde engellilikle ilgili önemli düzenlemeler, engelliliğe ilişkin anlayış ve söylemde önemli değişiklikler meydana gelmiştir. Küresel insan hakları ve engelli politikaları sonucunda 2005 yılında Özürlüler Kanunu, 2014 yılında ise Engelliler Kanunu çıkarılmış, engellilerin hakları kanunen yeniden tanımlanmış ve yürürlüğe girmiştir. Bu çalışmanın amacı, 1997-2018 yılları arasında engellilik söyleminin Türkiye'de nasıl kurulduğunu ve söylemsel değişimlerin nasıl geliştiğini ortaya koymaktır. Bunun için engellilik söyleminin kurucu üst metnini oluşturan siyasal ve hukuki alandan metinler engellilik söylemleri bakımından incelenmiş, bu söylemlerin türleri ve değişimleri izlenmeye çalışılmıştır. Kurucu üst metinlerde saptanan söylem çeşitlerinin yansımaları hükümet programlarında, partilerin seçim beyannamelerinde, engelli STK'larında ve medyanın haber metinlerinde izlenmiş ve incelenmiştir. Eleştirel söylem çözümlemesi yöntemiyle yapılan bu araştırmanın sonucunda, norm oluşturucu olan hukuk metinlerinde engellilik söyleminin 2005 yılındaki kanun metninde korumacı ve tıbbi, 2014 yılındaki kanun metninde ağırlıklı olarak insan hakları ve sosyal model çerçevesinde biçimlendiği saptanmıştır. Siyasal alan metinlerinde engellilik söylemi, korumacı, tıbbi yaklaşımlar şeklinde biçimlendiği görülmüştür. Ayrıca, siyasi iktidarın söylemsel pratiklerinin korumacı nitelikte olduğu, engelli STK'larının kendi söylemlerini üretmeye yönelik çabaları olsa da, siyasal iktidarın söylemlerinini kullandığı, medyanın bu söylemleri yaygınlaştırarak, haberlerde genel olarak dramatik bir üslupla engellilik üzerine sağlamcı bir söylem inşa ettiği gözlemlenmiştir.
Özet (Çeviri)
UN agencies to begin to deal with the problems of the people with disabilities in the 1960s, then adoption of the“The declaration on the rights of Disabled Persons (1975)”, to accepted of 1981 as“The International Year of Disabled Persons”, declared as“The Decade of Disabled Persons (1982-1992)”, and then accepted of“The Convention on the Rights of Persons with Disabilities (2006)”constituted an significant turning point in changing the perception of disability. Decisions and approaches on the participation of people with disabilities in public life and the recognition of equality of opportunity have paved the way for global policies and legal regulations for people with disabilities. The first institutional structuring for disabled people in our country is“The Directorate of Administration for Disabled People”, which was established in 1997. Following the ratification of the UN Disability Report in 2008 and the publication of the EU Disability Report in 2011, significant changes in disability-related arrangements, approaches and discourse on disability have occurred in our country with the conduct of membership negotiations with the EU. As a result of global human rights and disability policies,“The Act of Disabled People”was adopted in 2005 and“The Act of People of Disabilities”was adopted in 2014, the rights of disabled people were defined and entered into force by the law. The aim of this study is to reveal how disability discourse was constructed in Turkey between 1997-2018 and how discursive changes developed. For this purpose, texts from the political and legal field that constitute the founding top text of disability discourse were examined in terms of disability discourse, and typologies and changes of these discourses were tried to be pursued. The discourse typologies have been traced in the constituent texts were examined in government programs, party election declarations, disabled NGOs and news texts of the media. As a result of this research, the method of Critical Discourse Analysis, in law texts that are norm constructor, disability discourse of the act in 2005 is been medical and paternalistic; in the act in 2014, mainly within the framework of human rights and social model are seen to be formed. In political field texts, disability discourse was constructed in the form of paternalistic and medical approaches. Also it was seen that the discursive practices of political power is of a paternalistic nature, disabled NGOs used discourse of political power although try to produce their own discourse, by popularizing these discourses, the media generally constructed an ableist discourse on disability in the news with a dramatic rhetoric.
Benzer Tezler
- Osmanlı'dan Cumhuriyete Türkiye'de öjeni: Tartışmalar ve pratikler (1908-1946)
Eugenics in Turkiye from the Ottoman Empire to the Republic: Discussions and practices (1908-1946)
SÜLEYMAN SİNİN
- Dünyada ve Türkiye'de engelli hakları hareketi ve sağlamcılık: Toplumsal hareketler teorisi çerçevesinde bir inceleme
Disability rights movement and ableism in the world and in Turkey: A review in the framework of social movements theory
MUSTAFA BAYRAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
SosyolojiÇukurova ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MARELLA BODUR ÜN
- Türkiye'de görme engelliler ortaokullarında öğretmen görüşlerine göre müzik dersi kazanımlarının gerçekleşebilme durumu
The achievability status of music lesson attainments in sight-disabled peoples secondary schools in Turkey according to the opinions of teachers
ZEKİ FIRAT DEMİRCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET AKPINAR
- Belediyelerin engellilere yönelik faaliyetlerinin kurum imajı açısından önemi: Samsun Büyükşehir Belediyesi örneği
Importance of acti̇vi̇ti̇es of muni̇ci̇pali̇ti̇es for the handi̇capped i̇n terms of i̇nsti̇tuti̇onal i̇mage: The case of Samsun Metropoli̇tan Muni̇ci̇pali̇ty.
AYNUR ARSLAN
Doktora
Türkçe
2016
Halkla İlişkilerSelçuk ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET KALENDER
- Zaman – mekân boyutuyla kentsel erişilebilirliğe yönelik analiz araçlarının belirlenmesi: Engelliler örneği
Determining of analysis tools for urban accessibility with the time-space approach: The example of the people with disabilities
OZAN ARİF KESİK
Doktora
Türkçe
2023
Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Uygulamaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ARİF ÇAĞDAŞ AYDINOĞLU