Değişme sürecinde Türkiye'de planlama ve planlama örgütü
Planning and planning organization in changing Turkey
- Tez No: 72428
- Danışmanlar: PROF. DR. TURGUT TAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Kamu Yönetimi, Public Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1998
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yönetim Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 309
Özet
274 ÖZET Devlet öncülüğünde sanayileşme, ithal ikamesine ve korumacılığa dayalı büyüme, Türkiye'nin Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren izlediği geleneksel kalkınma politikası olmuştur. Planlama ise bu kalkınma politikasının bir aracı olarak 1960'dan itibaren uygulanmıştır. 1980 yılında bu kalkınma politikası terkedilmiş, ihracata dayalı, dışa açık, liberal bir kalkınma politikası benimsenmiştir. İzleyen yıllarda da, IMF'nin istikrar programıyla başlatılan ve Dünya Bankası'nın yapısal uyum programlarıyla sürdürülen bir yeniden yapılanma dönemine girilmiştir. Bu yeni dönemin temel kavramı“değişme”dir. Değişmenin ana nesnesi devlet; kaynağı ise yeni sağ politikalardır. Bu dönemde, devletin işlevleri, sosyo-ekonomik sürece müdahale araçları ve örgütlenmesi, yeni sağ politikalar doğrultusunda yeniden biçimlendirilmeye başlanmıştır. Çalışma, bu değişme sürecinin bir boyutuna odaklaşmaktadır. Bu boyut, devletin planlama işlevidir. Çalışmada şu soru yanıtlanmaya çalışılmıştır: Terkedilen büyüme modelinin bir uygulama aracı olan planlama ve planlamanın örgütü bu süreçten nasıl etkilenmişler ve varlıklarını nasıl koruyabilmişlerdir? Elde edilen sonuç şudur: Devletteki değişme bir devlet işlevi olarak planlamayı da değiştirmiştir. 1) 1980 öncesinin planlan ile 1980 sonrasının planları arasındaki temel farklılık, nesnelerinin değişmiş olmasıdır. 1980 öncesinin planlan, verili bir devlet örgütlenmesi içinde toplumu dönüştürmeyi hedeflemişlerdir. 1980 sonrasının planlan ise, yapısal uyum programlarını veri almakta ve bu çerçevede devleti dönüştürmeyi hedeflemektedir. 2) İkinci farklılık, planların kimlik değişimine uğraması,“ulusal olma”niteliğinin zayıflamasıdır. 1980 sonrasında planlama sürecinde Devlet Planlama Teşkilatı'nın rolü edilginleşirken, IMF ve Dünya Bankası'nın rolü belirginleşmektedir. 3) Üçüncü farklılık, planların niteliğinin değişmesidir. Gelişmelere yön veren bir planlama anlayışı, yerini gelişmelerin yön verdiği bir planlama anlayışına bırakmaktadır. Yedinci planla (1996-2000) birlikte, makro düzeyde bütünleyici planlamanın yerine proje planlaması almıştır.275 Planlama anlayışındaki değişine, planlama örgütüne de yansımıştır. Örgütteki değişme iki aşamalıdır: 1) Yeni politikaların uygulanmasında bir engel olabilecek, DPT'nin devletçi ve uluslararası kuruluşlara mesafeli yapısına müdahale edilmiştir. Bu, örgütte geniş çaplı bir personel tasfiyesi ve örgütün kendisini güçlü hissetmesini sağlayan hukuksal düzenlemelerin kaldırılması ile sağlanmıştır. 2) İkinci aşama bir arayışı niteler. Bu, terkedilen büyüme modelinin kurumu DPT'yi yeni modele yerleştirme arayışıdır. Arayışın ürünü, siyasal iktidarların direktifiyle hareket eden, yaratıcı, araştırıcı, politika üretici olması beklenmeyen, uzmanlığın yerini hiyerarşinin aldığı hantal bir bürokratik örgütlenmedir. Çalışmanın tezi, 1980 sonrasında uygulanan sosyo-ekonomik politikalara Türkiye'nin toplumsal gereksinmelerinin kaynaklık etmediğidir. O halde bu politikalar, ulusal sorunların çözümüne değil, kendilerini üreten dış kaynakların gereksinmelerine yanıt verecektir. Aynı yaklaşımla, bu politikalar doğrultusunda planlamanın geçirdiği değişim de Türkiye'nin gereksinmelerine uygun düşmemektedir. Çalışmada önerilen, ulusal bir bakış açısıyla, Türkiye'nin gerçeklerine ve önceliklerine dayalı olarak belirlenen, sanayileşme, bilim ve teknoloji, eğitim, yabancı sermaye gibi politikaları içeren yeni bir kalkınma stratejisinin uygulamaya konulmasıdır. Ve planlamanın da yeni bir yaklaşımla bu stratejinin etkili bir aracı olarak kullanılmasıdır. Bu bağlamda, nihai hedefi toplumu dönüştürmek olan üç aşamalı bir planlama modeli önerilmektedir: 1) Hedeflerini“olan”dan çok“olması gereken”e dayandıran, uzun dönemli, soyut içerikli perspektif planlama, 2) Varolan koşulları perspektif planda belirlenen ana hedef doğrultusunda dönüştürmeyi amaçlayan beşer yıllık planlar, 3) Ve beş yıllık planlarda saptanan politikaların uygulama adımlarını içeren yıllık planlar. Çalışmada, Devlet Planlama Teşkilatı'nın Başbakanlığa bağlı, bakanlıklar üstü konumunun korunması, ama bürokratik yapılanmasının tasfiye edilerek, araştırmacı, politika üretici işlevlerinin etkinleştirildiği yeni bir yapılanma önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
276 SUMMARY The traditional development policy followed by the Turkish Republic, since its foundation, has been based on industrialisation under the guidance of the state, import substitution and protectionism. Planning was the instrument of this policy implemented after 1960 until it was replaced by a more liberal, öpen, and export oriented policy in 1980. The following years were a period of re-structuring that began with the stability programs of the IMF, followed by the structural adjustment programs of the World Bank. The key concept of this period is“transformation”, the main object of which is the state itself, and its base is the new rightist policies. During that period, the functions of the state, its instruments for influencing the social and economic process, and its organization have begun to be reshaped under the impact of the new rightist approach. This study focuses on öne dimension of this transformation process which is the planning function of the state and tries to answer the following question: How this change influenced the State Planning Organization (SPO) and the planning concept that were instruments for the now discontinued growth model and how did they manage to survive? The outcome of the analysis shows that the change in the policies of the state has led to a change in the SPO's planning function. 1) The principal difference between the plans of the period before and after 1980, is to be found in their respective purpose. Previous plans were targetting to modify the society within a given state structure whereas later plans took the structural adjustment programs as given and tried to modify the state. 2) The second difference is in their identity: they became less“national”. After 1980, as the role of the State Planning Organisation became less decisive, the influence of the IMF and the World Bank increased. 3) Another difference to be found is in their nature; the planning concept that directs the changes in the environment was discarded in favor of a new concept where plans were oriented by changes in the environment277 and with the 7th plan (1996-2000), macro level integrated planning is replaced with project planning. Consequently, this new concept had its reflections on the State Planning Organization forcing it to change. The change occurred in two steps: 1) The structure of the organization that favored state control and kept a distant relationship with international organizations had been modified so that it will not hinder the implementation of the new policies. This modification was done by a large scale staff elimination and by repealing certain legislation that had contributed in the strength and power of the organization. 2) The second step was the reshaping of the SPO, organization of a discontinued model of growth, with a new heavy bureaucratic organization under strict control of the political power where the expertise has been replaced by hierarchy and frorn which no policy shaping, no research and no creativity is expected. it is argued in the study that social and economic policies implemented after 1980's are not justified by social ör economic needs of the country. Therefore, these policies are not necessarüy useful to resolve some of the national problems, but they will rather serve the needs of external and international powers. Consequently the new policies implemented resulted in the change of the planning concept that does not meet the national needs. it is suggested in the study that a new development strategy encompassing policies of industrialisation, science and technology devolopment, education and foreign investments designed as a direct output of national priorities and realities should be implemented. Planning should be used as an effîcient tool of this strategy. in this context, a three-tiered planning model is proposed: 1) A long-term perspective plan with abstract content based on not what“already exists' but rather what ”should exist." 2) Five year plans aiming to modify present conditions in accordance with targets laid down by the perspective plan. 3) Yearly plans containing application modalities of the policies laid down by five year plans. in this study it is also proposed that the State Planning Organization should continue to be directly responsible to the Prime Minister's Office278 and mairvtain its superior position vis-a-vis ministries but its bureaucratic structure should be reorganized so that it will be more effective in its research and policy shaping functions.
Benzer Tezler
- Türkiye'de Devlet Planlama Teşkilatının ve planlama sürecinin değişimi
The evolution of the State Planning Organization andplanning process in Turkey
SEMA YALMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Kamu YönetimiKütahya Dumlupınar ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SELAMİ ERDOĞAN
- Stratejik yönetim ve kamu örgütlerine uygulanabilirliği
Strategic management and its application to public organizations
AYBİKE ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Kamu YönetimiMersin ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. CEMAL ALTAN
- Türkiye'de uzaktan eğitim yönetiminde liderlik anlayışı
Understanding of leadership in distance education management in Turkey
GÜLAY EKREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolGazi ÜniversitesiYönetim Bilişim Sistemleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERÇİN KARATAŞ
- Bir yönetim süreci olan eşgüdümlemenin analizi
An Analysis of coordination as an administrative process
DOĞAN DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Eğitim ve Öğretimİnönü ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA AYDIN