The peculiarities of translation of terms in medical discourse from English into Kyrgyz
Tıbbi söylemdeki terimlerin İngilizce 'den Kırgızca'ya çeviri özellikleri
- Tez No: 736524
- Danışmanlar: ÖĞR. GÖR. NURGUL KARYBEKOVA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mütercim-Tercümanlık, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: tıbbi söylem, tıbbi dil, terim, çeviri teknikleri, eşdeğerlik
- Yıl: 2022
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 174
Özet
Глобалдашуу процессинин алкагында медициналык туризмдин жана телемедицина кызматтарынын өнүгүүсү Кыргыз Республикасынын алыскы аймактарынан келген бейтаптар үчүн өлкө тышында жана өлкө ичиндеги чет элдик бейтапканаларда сапаттуу медициналык кызмат алууга мүмкүнчүлүк түзүү менен бирге эле, англис тилинен кыргыз тилине медициналык тексттерди которууга болгон суроо-талаптын өсүүсүнө шарт түздү. Медициналык котормо медициналык адистер менен бейтаптардын ортосундагы баарлашууну кыйла жеӊилдетет. Эл аралык клиникалардын өлкөбүздө ачылышы, ал жерде иштеген адистердин англис тилинде гана сүйлөй алуусу англис тилинен кыргыз тилине медициналык терминдерди которуу жана медициналык котормо тармагына тиешелүү изилдөөлөргө көңүл бурууга себепчи болууда. Жергиликтүү тургундардын арасында мындай клиникаларда медициналык кызмат алуу үчүн суроо-талап барган сайын өсүүдө. Медициналык котормонун сапаты клиникалык процесстерге абдан чоӊ таасир тийгизиши мүмкүн, андыктан медициналык котормого байланыштуу илимий-изилдөө иштерин жүргүзүү жана англис тилинен кыргыз тилине медициналык терминдерди так которуу техникаларын аныктоо зор мааниге ээ. Бул илимий иштин негизги максаты медициналык баяндаманын, оору баянынын, бейтаптын жүрөк-кан тамыр тутумуна тиешелүү материалдардын негизинде англис тилинен кыргыз тилине медициналык дискурстагы терминдерди которуунун өзгөчөлүктөрүн жана кыйынчылыктарын аныктоо болуп саналат. Диссертация үч бөлүмдөн туруп, анын ар бир бөлүмүндө түрдүү аспектилер жана милдеттерди ачып берүү аракети жасалат. Диссертациянын биринчи бөлүмүндө Европада, Россияда жана Кыргызстанда медициналык котормонун өнүгүү тарыхынын теориялык негиздери, медициналык дискурстун мүнөздүү өзгөчөлүктөрү жана түрлөрү тууралуу да кеӊири маалымат берилет. Диссертациянын экинчи бөлүмүндө медициналык терминдерди жалпы жонунан жана өзгөчө англис тилинен кыргыз тилине которуунун негизги стратегиялары жана кыйынчылыктары тууралуу да сөз болот. Диссертациянын акыркы бөлүмүндө анамнезге тиешелүү материалдардын негизинде дискурстук анализ жасоо үчүн Жулиан Хаустун котормонун сапатын баалоо модели колдонулуп, ошондой эле материалдагы терминдердин жыштыктарын аныктап берген квантитативдик Voyant Tools санариптик инструменттин көмөгү менен талданат. Андан ары анамнездеги терминдердин жана сөз айкаштарынын котормосунун так же так эмес болуусу да талдоого алынып, анын натыйжасы диаграммада ачык көрсөтүлөт. Алар ар бир бөлүмдүн кыскача музмуну менен натыйжасын камтыган корутунду менен коштолот. Түйүндүү сөздөр: медициналык дискурс, медициналык тил, термин, котормо техникасы, эквиваленттүүлүк.
Özet (Çeviri)
Küreselleşme sürecinde medikal turizm ve tele-tıp uygulamalarının yaygınlaşması, Kırgızistan Cumhuriyeti'nin uzak bölgelerinde yaşayan vatandaşların yurt dışındaki sağlık hizmetlerinden yararlanmasını mümkün kıldı. Böylece günden güne İngilizceden Kırgızcaya tıbbi alanında yazılı ve sözlü çeviri talebi artmaktadır. Tıbbi çeviri, tıp uzmanları ile hastalar arasındaki dil engelini kaldırabilir. Bişkekteki uluslararası tıbbi kliniklerin açılması ve çalışanların genellikle İngilizce konuşması, İngilizce'den Kırgızca'ya tıbbi çeviri çalışmaların önemli olduğunu gündeme getirmiştir. Kırgızistan vatandaşları söz konusu tıbbi kliniklerde tedavi olmak isterler, tıbbi çevirinin kalitesi klinik süreçlerini etkileyebilir, dolayısıyla tıbbi çeviri ile ilgili bilimsel araştırmaların yapılması ve İngilizce-Kırgızca tıbbi sözlüklerin oluşturulması önemlidir. Bu çalışmanın temel amacı tıbbi raporun, mevcut tıbbi geçmiş, hastanın önceki hastalıkları ve kardiyovasküler hastalıklar ile ilgili tıbbi belgelerin temelinde İngilizce-Kırgızca tıbbi söylemdeki terimlerin çeviri özelliklerini ve zorluklarını tespit etmektir. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde Avrupa, Rusya ve Kırgızistan'daki tıbbi çevirinin gelişiminin teorik temelleri, tıbbi söylemin karakteristik özellikleri ve türleri hakkında bilgi verilmektedir. Çalışmanın ikinci bölümünde, tıbbi terimler ve özellikle İngilizce'den Kırgızca'ya çevirmenin temel stratejileri ve zorlukları belirlenmiştir. Çalışmanın son bölümünde, tıbbi belgelerin söylemsel analizi için kullanılan Haus'un çeviri kalitesini değerlendirme modeli ve materyaldeki terimlerin sıklığını ortaya koyan nicel Voyant modeli hakkında söz edilmektedir. Tıbbi belgelerin ve ifadelerin çeviri sırasındaki doğruluğu da analiz edilerek, sonucu ise bir diyagram şeklinde gösterilmektedir. Her bölüm, içeriğini yansıtan bir sonuç ile tamamlanmıştır. Sonuç kısmında ise yapılan araştırma esnasında elde edilen neticeler yansıtılmıştır. Kaynakça bölümü, toplam 155 Rusça, Kırgızça, İngilizçe bilimsel kaynak içermektedir.
Benzer Tezler
- Şalkon içeren yeni karbazol türevlerinin sentezi ve karakterizasyonları
Synthesis and characterization of new carbazole derivatives with chalcone
RÜMEYSA CAN
- Translation quality assessment of tse standards in the field of construction translated from English into Turkish: Examining the effect of commission in the light of Skopos Theory
İnşaat alanındaki İngilizceden Türkçeye çevrilmiş TSE standartlarının çeviri kalitesinin değerlendirilmesi: Skopos Kuramı ışığı altında komisyonun etkisinin incelenmesi
BETÜL KOÇER
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Mütercim-TercümanlıkHacettepe Üniversitesiİngilizce Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELENA ANTONOVA ÜNLÜ
- Özbek destan geleneği ve Rüstem Han Destanı
Ozbek epic tradition and the epic story of Rüstem Han
SELAMİ FEDAKAR
Doktora
Türkçe
2003
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET TÜRKMEN
- Kırgız Türkçesinde bağlama edatları
Conjunctions in Kırgız Turkish
GÜLAYIM TEMİRALİEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜLYA KASAPOĞLU ÇENGEL
- 1276 – 1281 / 1859-1864 tarihli 18 numaralı Erzurum Vilâyet Ahkâm Defterinin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi
The transcription and evaluation of the Erzurum Provinceprovisions Book dated 1276-1281/1859-1864 numbered 18
GÜLDEN SUBAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihAğrı İbrahim Çeçen ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YAKUP KARATAŞ