Turkish retranslations of George Orwell's cultic novel Nineteen Eighty Four and the sociological examination of the actors involved in the retranslation processes
George Orwell'in kült romanı Bin Dokuzyüz Seksendört'ün Türkçe yeniden çevirileri ve çeviri süreçlerine dahil olan aktörlerin sosyolojik incelemesi
- Tez No: 793756
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ATALAY GÜNDÜZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mütercim-Tercümanlık, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: George Orwell, yeniden çeviri, Tercüme Bürosu, Can Yayınları, Haldun Derin, Nuran Akgören, Celal Üster, çeviri sosyolojisi, Bourdieu, George Orwell, retranslation, Translation Bureau, Can Yayınları, Haldun Derin, Nuran Akgören, Celal Üster, translation sociology, Bourdieu
- Yıl: 2023
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İngilizce Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mütercim Tercümanlık (İngilizce) Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 97
Özet
Çeviri, kaynak ve erek metin sınırlarının çok daha ötesine uzanan bir eylemdir. Çok yönlü doğası, metinsel yani somut olguları, farklı disiplinlere ait kavramlarla bir arada incelemeye olanak sağlar. Çevirinin kültürler arası bilgi aktarımındaki rolü göz önüne alındığında bu disiplinlerin sayısının oldukça fazla olabileceği ve birbirlerinden tamamen farklı olabileceği ileri sürülebilir. Bu disiplinlerden biri de şüphesiz ki sosyolojidir, çünkü insan ve toplum faktörünün, çeviri eyleminin merkezinde yer aldığını söylemek mümkündür. Çeviri sürecini çevreleyen faktörlerin de ne kadar çeşitli olduğu bilinmektedir. Bu faktörler metnin üretildiği dönemin atmosferi, tarihsel ve toplumsal şartlarından yayınevi ve çevirmene kadar uzanır. Bu faktörler dizisi sosyoloji ile incelenmektedir. Hatta çeviri bilim ve sosyolojik araştırmaların birlikte yürütüldüğü çalışmaların sayısı gün geçtikçe artmaktadır ve buna çeviribilimde“sociological turn”denmektedir. Bu çalışma da disiplinler arası bir alan olan çevirinin sosyoloji ile olan bağı incelenmektedir. Bu bağ, birden fazla çevirmeni ve farklı aktörü içinde barındırdığı ve çevirinin toplumsal yönünü aynı kaynak metnin farklı çevirileri üzerinden yansıtma potansiyeline sahip olduğu için yeniden çeviri aracılığı ile ele alınmaktadır. Spesifik olarak George Orwell'in kült haline gelen romanı Bin Dokuz Yüz Seksen Dört ve bu romanın üç farklı çevirisi araştırmanın odağında yer almaktadır: Sırasıyla Tercüme Bürosu tarafından 1960 yılında yayımlanan Haldun Derin çevirisi, 1984 yılında Can Yayınları tarafında yayımlanan Nuran Akgören çevirisi ve 2010 yılında Can Yayınları tarafından yeniden yeni basım olarak yayımlanan Celal Üster yeniden vi çevirisi. Bu çeviriler ve sürece dahil olan aktörler incelenirken hem çeviri kuramları hem de sosyolojik kavramlar bir arada kullanılmıştır: Ürün ve süreç olarak yeniden çeviri, yayınevlerini ve yayınevleri içerisindeki dinamiği ele almak için patronaj kavramı, çeviri süreçlerini sosyolojik olarak incelemek için Pierre Bourdieu kavramları. Bu teorik temel kullanılarak tüm metinler ve çeviri aktörleri incelenmiş ve birbirleri ile olan karşılıklı ilişkileri araştırılmış ve tartışılmıştır. Şu araştırma sorularına ise cevap aranmıştır: Çeviri aktörlerinin (Tercüme Bürosu ve Haldun Derin, Can Yayınları, Nurak Akgören ve Celal Üster) sosyal yaşantıları çevirileri nasıl etkilemiştir? Üster'in çevirisi diğer çevirilere oranla neden daha popüler olmuştur ve bu farka neden olan sosyolojik faktörler nelerdir? Bu çalışmada amaç yukarıda genel çerçevesi çizilen araştırmayı çeviribilim ve sosyoloji kavramları ışığında gerçekleştirerek çevirinin disiplinler arası doğasına katkıda bulunmak ve bu alanda yapılan diğer çalışmaları desteklemektir.
Özet (Çeviri)
Translation is an action that extends far beyond the boundaries of the source and target text. Its dimensional nature makes it possible to examine textual, i.e. concrete phenomena, together with concepts belonging to various disciplines.Considering the role of translation in the transfer of information between cultures, the number of these disciplines can be quite high and it may be argued that might be completely different from each other. One of these disciplines is undoubtedly sociology, as the factors of“human”and society are at the core of translation. The diversity of the factors surrounding the translation process is a known phenomenon. These factors range from the political atmosphere, historical and social conditions of the period in which the text was produced to the publisher and translator. This set of factors may be studied through sociology. In fact, the number of studies in which translation studies and sociological research are conducted together is increasing day by day, and this is called“sociological turn”in translation studies. In this study, the connection of translation, which is an interdisciplinary field, with sociology is researched. This connection is addressed through retranslation, as it includes more than one translator and different actors, and has the potential to reflect the social aspect of translation through different translations of the same source text. Specifically, George Orwell's cultic novel Nineteen Eighty-Four and its three different translations are investigated: Haldun Derin's translation published by the Translation Bureau in 1960, Nuran Akgören's translation published by Can Yayınları in 1984 and Celal Üster's retranslation published as iv a reprint by Can Yayınları in 2010, respectively. While examining these translations and the actors involved in the process, both translation theories and sociological concepts are employed together: re-translation both as a product and process, the concept of patronage to problematize publishing organs and the dynamics within them, Pierre Bourdieu concepts to analyze translation processes sociologically. Using this theoretical basis, all texts and translation actors are examined and their mutual relations with each other are researched and discussed. Answers are sought to the following research questions: How did the social trajectories of the translation agents, namely the Translation Bureau and Haldun Derin, as well as Can Yayınları, Nuran Akgören and Celal Üster, affect the translations? Why has Üster's translation become more popular then the other translations and what are the sociological factors causing this very difference? The aim of this study is to contribute to the interdisciplinary nature of translation and to support other studies in this field by carrying out the research outlined above in the light of the concepts of translation studies and sociology.
Benzer Tezler
- Through readers' eyes: Reception of George Orwell's retranslations in Turkish context
Okurların gözünden yeniden çeviri: Türkiye bağlamında George Orwell eserlerinin yeniden çevirilerinin alımlanması
FİRUZE ELİF ŞAHİN
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Mütercim-TercümanlıkHacettepe ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ELİF ERSÖZLÜ
- Macbeth'in Türkçe yeniden çevirilerinin erek yazın dizgesindeki konumlarının incelenmesi
The position of Macbeth's Turkish retranslations in the target literary system
AZİZE ALTUNSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mütercim-Tercümanlıkİstanbul Okan ÜniversitesiÇeviribilim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEMAL DEMİRCİOĞLU
- The transfer of religious themes and allusions in the Turkish retranslations of The Waste Land
Çorak Ülke şiirinin Türkçe yeniden çevirilerinde dinî temaların ve göndermelerin aktarımı
GÜL ÜLKER GÜL
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
Mütercim-TercümanlıkBoğaziçi ÜniversitesiÇeviribilim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ARZU AKBATUR
- Modernist yazının farklı örneklerinin yeniden çevirilerinin çeviri stratejileri bağlamında incelenmesi
An analysis of translation strategies in retranslations of selected works of modernist literature
İREM CEREN DOĞAN
Doktora
Türkçe
2023
Mütercim-Tercümanlıkİstanbul ÜniversitesiÇeviribilim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜSEYİN YURTDAŞ
- The shaping role of retranslations in Turkey: The case of Robinson Crusoe
Türkiye'de Robinson Crusoe'nun yeniden çevirilerinin şekillendirici rolü
ASLI EKMEKÇİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2008
Mütercim-TercümanlıkDokuz Eylül ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
DR. MÜGE IŞIKLAR KOÇAK