Geri Dön

Grammatical gender problem in turkish-english translations and the effects of stereotypes on translation

Türkçe-ingilizce çevirilerde dilbilgisel cinsiyet sorunu ve kalıp yargıların çeviri üzerindeki etkileri

PDF İndir

  1. Tez No: 805367
  2. Yazar: SERRA BENGİ KAPTAN
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM KURTOĞLU ZORLU
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Dilbilim, Mütercim-Tercümanlık, Linguistics, Translation and Interpretation
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: Mersin Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 87

Özet

İngilizce, politika, ekonomi, hizmet ve sağlık gibi birçok sektörde kullanımı oldukça yaygın olan bir dil haline gelmiştir. Türkiye'nin, bu alanların fazlasıyla talep gördüğü ülkelerden biri olması Türkçe-İngilizce dil çiftinde neredeyse her alanda çeviriler yapılmasının önünü açmış ve çeviri sektörünün hem doğrudan hem dolaylı yollardan gelişmesini sağlamıştır. Yapılan çevirilerin artması çevirmenlerin, müşterilerin ve alan araştırmacılarının gözüne çarpan çeviri hatalarının ve sorunlarının sayısındaki artışı da beraberinde getirmiştir. Bu sorunlar ve hatalar nedeniyle çevirilerde“eşdeğerlik”istenen düzeyde sağlanamamaktadır. Hedef metnin, kaynak metne eşdeğer olması ve eşdeğerlik düzeyinin artması çevirinin kalitesini, güvenilirliğini ve doğruluğunu arttırır. Bir dil, o dili kullanan toplum ve kültüre dair birçok ipucu taşımaktadır. Toplumsal cinsiyet konusu da bu ipuçlarının yakalanabildiği alanlardan biridir çünkü diller arasında cinsiyet temsili bakımından birçok farklılık vardır. Türkçe dilbilgisel cinsiyet işaretlemelerine sahip değilken İngilizce'de bu işaretlemelerin olması, çeviride eşdeğerlik sorunlarını çevirmenlerin karşısına sıklıkla çıkarmaktadır. Araştırma, Türkçeden İngilizceye yapılan çevirilerde dilbilgisel cinsiyet işaretlemelerinden üçüncü tekil şahıs olan“o”(he/she/it) eşdeğerliliğinin sağlanamadığı durumlarda yaşanan çeviri sorunlarını ele almaktadır. Bu sorunların dilbilgisel açıdan çözümlenme stratejileri ve Türkçe bağlamında meslek adlarına dair cinsiyet çağrışımlarının açıklanması amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında belirlenen doktor, öğretmen, mühendis, avukat ve sekreter adlarını içeren tümcelerin çevirileri web tabanlı makine çevirisi araçlarından ve üniversitelerin İngilizce Mütercim-Tercümanlık bölümlerinin hazırlık, 1, 2, 3 ve 4. sınıflarının aktif öğrencilerinden alınmıştır. Belirlenen tümcelerin çevirilerinde İngilizce 3. tekil kişi adlarının kullanımları incelenmiştir. Buna ek olarak, meslek adlarının Türkçedeki cinsiyet çağrışımlarının belirlenebilmesi için Türkçe Ulusal Derlemi'nden her bir meslek adının verileri alınmıştır ve sonuçları hem makine çevirileri hem de öğrencilerin çevirileriyle karşılaştırılarak incelenmiştir. Elde edilen bulgularda 3. tekil kişi adlarında eşdeğerlik sağlanamadığında ortaya hem anlamsal hem de yapısal çeviri sorunlarının çıktığı ve öğrencilerin bir kısmının bu sorunlarla başa çıkmak için bazı stratejilerden faydalandığı gözlemlenmiştir. Derlem verilerinin incelenmesiyle mesleklerin cinsiyet çağrışımları belirlenmiştir. Doğal dil verisinde belirlenen çağrışımların hem öğrencilerde hem de makine çevirisi araçlarında hemen hemen aynı örüntülere sahip olduğu görülmüştür.

Özet (Çeviri)

English has become a widely used language in many sectors such as politics, economy, service, and health. Turkey is a country where these fields are highly demanded and it enabled the translation industry to develop both directly and indirectly. Translators, customers, and field researchers become more aware of translation errors and problems. As a result of these problems and errors,“equivalence”cannot be achieved at the desired level in translations done. The target text is expected to be equivalent to the source text and as the level of equivalence increases, the quality, reliability, and accuracy of the translation increases. Languages carry many clues about society and culture. The issue of gender is one of the areas where these clues can be caught because there are many differences in gender representation within languages. While Turkish does not have grammatical gender markings, the fact that English has these markings often brings up equivalence problems in translation. The research examines the translation problems experienced in cases where the third-person singular“o”(he/she/it) equivalence cannot be achieved in the translations from Turkish to English. It is aimed to explain the grammatical resolution strategies of these problems and the gender connotations of profession names in Turkish. Translations of the sentences containing doctor, teacher, engineer, lawyer, and, secretary were obtained from web-based machine translation software and active students of the preparatory, 1st, 2nd, 3rd, and 4th grades of the English Translation and Interpreting departments of the universities. The use of 3rd person singular pronouns in the translations was examined. To determine the gender connotations of profession names in Turkish, the data was taken from the Turkish National Corpus and the results were compared with both machine translations and student translations. It was observed that when equivalence could not be achieved in the 3rd person singular pronouns, both semantic and structural translation problems emerged and some of the students benefited from some strategies to cope with these problems. As a result of the data examined through the corpus, the gender connotations of the determined professions were explained. It was seen that the associations determined in natural language data had almost the same patterns in both human and machine translations.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    190719

    Çeviri ve dilbilim ilişkisi

    Relation between translation studies and linguistics

    İSMAİL ZEKİ DİKİCİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2007

    DilbilimMuğla Üniversitesi

    Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı

    Y.DOÇ.DR. SERHAT ULAĞLI

  2. Tez No

    384121

    Zazaca-Türkçe sözlük, Genç-Bingöl yöresi

    A dictionary of Zazaki-Zurkish, the region of Genç-Bingöl

    ABDURRAHMAN YILMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    DilbilimBingöl Üniversitesi

    Zaza Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. NUSRETTİN BOLELLİ

  3. Tez No

    429759

    An investigation of causes of Turkish EFL students' reticence in foreign language classroom

    İngilizceyi yabancı dil olarak öğrenen öğrencilerin konuşma derslerindeki konuşma aktivitelerinde sessiz kalmalarının sebepleri üzerine bir araştırma

    YAHYA GEYLANİ

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2016

    Eğitim ve ÖğretimÇağ Üniversitesi

    İngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ŞEHNAZ ŞAHİNKARAKAŞ

  4. Tez No

    854740

    Etude des difficultes rencontrees par les futurs enseignants de Français langue etrangere lors de l'apprentissage du genre des noms

    Fransızca öğretmen adaylarının Fransızca sözcüklerdeki cinsiyet ayrımı konusunda karşılaştıkları dilsel sorunların araştırılması / Investigating difficulties experienced by French languageteaching prospective teachers in learning gender distinctionof words

    EBRU BÜŞRA KOLKILIÇ

    Yüksek Lisans

    Fransızca

    Fransızca

    2024

    DilbilimBursa Uludağ Üniversitesi

    Yabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FATMA KAZANOĞLU

  5. Tez No

    82349

    A study on nouns and nominal projections in Turkish

    Türkçe'de adlar ve adsıl yansımalar üzerine bir çalışma

    YILMAZ YALDIR

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    1999

    Türk Dili ve EdebiyatıMersin Üniversitesi

    İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    Y.DOÇ.DR. MUSTAFA AKSAN

Geri Dön