Okul öncesi döneme yönelik çevrimiçi ebeveyn cinsellik eğitimi programı'nın ebeveynlerin cinsel farkındalığına etkisinin incelenmesi
Examination of the effect of the online parental sexuality education program for preschool period on parents' sexual awareness
- Tez No: 832102
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE DİLEK ÖĞRETİR ÖZÇELİK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Okul öncesi dönem, 3-6 yaş, cinsellik eğitimi, cinsel eğitim, cinsel gelişim, bilgi düzeyi, tutum, cinsel iletişim, cinsel istismar, ebeveyn, anne-baba, çevrimiçi eğitim, Preschool period, 3-6 age, sexuality education, sex education, sexual development, attitude, sexual communication, sexual abuse, parents, mother-father, online education
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 226
Özet
Döllenme ile başlayan cinsel gelişim, doğumla birlikte sosyal, kültürel, psikolojik, ahlaki, dini ve eğitsel boyutlar da kazanır ve insan yaşamının ömür boyu bir parçası olur. Çocukların sağlıklı bir birey olarak yetişebilmeleri için tüm gelişim alanlarının doğru bir şekilde desteklenmesi gerekmektedir, ancak konu cinsel gelişim ve eğitim olduğunda araştırmalar eğitimcilerin ve ebeveynlerin bu konuda bilgi anlamında yetersiz, iletişim anlamında ise endişeli, yetersiz, huzursuz ve rahatsız olduklarını göstermektedir. Türkiye'de üniversitelerin eğitim fakültelerinde cinsel gelişim veya cinsellik eğitimi dersinin zorunlu olmamasından ve Milli Eğitim Bakanlığı okul öncesi eğitim programının kapsamlı bir cinsellik eğitimi içermemesinden ötürü eğitimciler de bu alanda bilgi eksikliğine sahipler ve aile eğitimlerinde ebeveynleri destekleyememektedirler. Ulusal alanyazın taramasında çok az sayıda cinsellik eğitimi programının okul öncesi döneme özgü olduğu ve var olan programların cinsellik eğitiminin tek bir konusuna/boyutuna (cinsel sağlık, bilgi, tutum gibi) odaklandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Bu nedenle Türkiye'de ebeveynleri bu konuda destekleyecek kapsayıcı bir program ihtiyacı bulunmaktadır. Bu araştırma ile üç-altı yaş döneminde çocuğu olan ebeveynler için, çevrimiçi bir cinsellik eğitimi programının hazırlanması ve bu eğitim ile ebeveynlerin cinsellik eğitimi bilgi düzeylerini, cinsellik eğitimine karşı olumlu tutumunu, cinsellik eğitimi esnasındaki olumlu iletişimini ve cinsel istismar farkındalığını arttırmak amaçlanmaktadır. Nicel araştırma türünde, yarı deneysel desende, Solomon dört grup modelinde tasarlanan bu araştırmanın örneklem grubunu çocuğu okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 410 ebeveyn (215 ebeveyn deney grubunda, 195 ebeveyn kontrol grubunda) oluşturmaktadır. Ebeveynlere uygulanan Okul Öncesi Döneme Yönelik Çevrimiçi Ebeveyn Cinsellik Eğitimi Programı'nın hazırlanmasında birincil ve ikincil veri kaynaklarından yararlanılmış, alanyazın taraması, arşiv taraması ve ihtiyaç analizi yapılmıştır. Programın kuramsal temeli psikoseksüel kuramda yer alan fallik dönem özelliklerine, Oidipus ve ,Elektra komplekslerine, çocukluk dönemi mastürbasyonuna ve cinsel meraka; psikososyal kuramda yer alan girişimciliğe karşı suçluluk evresine; Piaget'nin bilişsel gelişim kuramında yer alan işlem öncesi dönem özelliklerinden benmerkezcilik, tek yönlü düşünememe ve soyut düşünemem eözelliklerine; sosyal bilişsel kuramın model alma boyutuna ve bioekolojik kuramındaki mikrosistem kavramına dayanmaktadır. Programın içeriğinde on konuya (vücudumuz, sağlık, cinsel davranışlar, duygular, ilişkiler, sosyal normlar, gebelik, üreme, çocuk hakları ve cinsel istismar), ebeveynlerin bu konuları çocuklarına nasıl öğreteceklerine, çocuktan gelen soruları nasıl yanıtlayacaklarına ve çocuk cinsel gelişimi konularına yer verilmiştir. Programda akış bütünlüğü sağlamak amacıyla konular birikimli ilerleyecek şekilde sıralanmıştır. Programda her oturum buz kırıcı bir etkinlikle başlamıştır. Program kapsamında her oturum için ayrı ayrı, dikkat çekici görseller içeren powerpoint sunumları hazırlanmıştır. Her oturumdan sonra haftanın konusuyla ilgili etkinlik önerileri, çocuklarıyla izleyebilecekleri video önerileri ve haftanın çocuk kitabı (PDF olarak) whatsapp grubu üzerinden ebeveynlerle paylaşılmıştır. Okul Öncesi Döneme Yönelik Çevrimiçi Ebeveyn Cinsellik Eğitimi Programı sekiz hafta boyunca haftada bir gün, yaklaşık 60 dakika sürecek şekilde çevrimiçi (uzaktan öğretimle) olarak yapılmıştır. Araştırmanın verileri Cinsel Gelişim Bilgi Düzeyi Ölçeği, Cinsel Eğitim Tutum Ölçeği, Cinsel İletişim Ölçeği ve Ebeveynler İçin İstismar Bilgi/Tutum Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Ebeveynlerin demografik bilgileri ise araştırmacı tarafından hazırlanmış olan Kişisel Bilgi Formu ile toplanmıştır. Elde edilen veriler ilişkili örneklem t-testi, ANCOVA, bağımsız örneklem t-testi ve korelasyon analizi kullanılarak incelenmiştir. Yapılan analizler sonucunda Okul Öncesi Döneme Yönelik Çevrimiçi Ebeveyn Cinsellik Eğitimi Programı'nın ebeveynlerin cinsel bilgi düzeylerinde, cinsellik eğitimine yönelik tutumlarında, cinsel iletişim becerilerinde ve cinsel istismar farkındalıklarında anlamlı bir etkiye sahip olduğu belirlenmiştir. 12 hafta sonra yapılan izleme testi bulgularına göre program cinsel gelişim bilgisi, cinsellik eğitimine yönelik tutum ve cinsel iletişim boyutlarında kalıcılık etkisi oluştururken, cinsel istismar bilgi/tutum boyutunda kalıcılık sağlamamıştır. Ebeveynlerin son test puanları incelendiğinde cinsel gelişim bilgi düzeyi ve cinsellik eğitimine yönelik tutum puanları arasında zayıf düzeyde, pozitif yönde bir ilişki olduğu, cinsel gelişim bilgi düzeyi ve cinsel iletişim puanları arasında zayıf düzeyde, pozitif yönde bir ilişki olduğu ve cinsellik eğitimine yönelik tutum ve cinsel iletişim puanları arasında ise orta düzeyde, pozitif yönde bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Solomon dört grup modelinin yapısında bulunan Deney/Deney-2 ve Kontrol/Kontrol-2 gruplarının son test sonuçları karşılaştırıldığında Cinsel Eğitim Tutum Ölçeği'nin, Cinsel İletişim Ölçeği'nin ve Ebeveynler İçin İstismar Bilgi/Tutum Ölçeği'nin gruplar arasındaki son test puan karşılaştırmasında anlamlı fark oluşturmadığı dolayısıyla taşınma etkisine neden olmadığı görülmüştür. Cinsel Gelişim Bilgi Düzeyi Ölçeği'nin ise son test puanları üzerinde taşınma etkisi oluşturduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
Sexual development, which starts from fertilization, gains social, cultural, psychological, moral, religious and educational dimensions with birth and becomes a lifelong part of human life. In order for children to grow up as healthy individuals, all developmental areas need to be supported correctly, but when it comes to sexual development and education, studies show that educators and parents are insufficient in terms of information on this subject, and they are worried, inadequate, restless and uncomfortable in terms of communication. Since the sexual development or sexuality education course is not compulsory in the education faculties of universities in Turkey and the Ministry of National Education's pre-school education program does not include comprehensive sexuality education, educators have a lack of knowledge in this field and cannot support parents in family education. In the national literature review, it was concluded that very few sexuality education programs are specific to the pre-school period and that existing programs focus on a single subject/dimension of sexuality education (such as sexual health, knowledge, and attitude). For this reason, there is a need for a comprehensive program to support parents in this regard in Turkey. With this research, it is aimed to prepare an online sexuality education program for parents who have children between the ages of three and six, and with this education, it is aimed to increase the knowledge level of parents on sexuality education, their positive attitude towards sexuality education, their positive communication during sexuality education and awareness of sexual abuse.The sample group of this study, which was designed in quantitative research type, semi-experimental design, and Solomon four-group model, consists of 410 parents (215 in the parent-experiment group, 195 in the parent-control group) whose children attend preschool education. In the preparation of the Online Parental Sexuality Education Program for Preschool Period to be applied to parents, primary and secondary data sources were used, literature review, archive scanning methods and need analysis were used. The theoretical basis of the program is based on the phallic period features, Oedipus and Electra complexes, childhood masturbation and sexual curiosity in psychosexual theory; initiative versus guilt phase in psychosocial theory; the preoperational period features in Piaget's cognitive development theory include egocentrism, inability to think in one direction, and inability to think abstractly; modeling dimension of social cognitive theory and the microsystem concept in bioecological theory. In the content of the program, the eight topics (our body, health, sexual behaviors, emotions, relationships, social norms, pregnancay, reproduction, children's rights and sexual abuse), how to teach these subjects to their children, how to answer questions from the child and child sexual development topics are included. In order to ensure flow integrity in the program, the topics are arranged in a cumulative manner. Each session in the program started with an ice-breaking activity. After each session, activity suggestions related to the topic of the week, video suggestions that they can watch with their children, and the children's book of the week (in PDF) were shared over the whatsapp group. The online parent sexuality education program was held online (by zoom) for about 60 minutes once a week for eight weeks. Data were collected using the Sexual Development Knowledge Scale, Sexual Education Attitude Scale, Sexual Communication Scale and Abuse Knowledge/Attitude for Parents Scale. Demographic information of the parents were collected with the Personal Information Form to be prepared by the researcher. The obtained data were analyzed using with related sample t-test, ANCOVA, independent sample t-test and correlation analysis. As a result of the analyzes made, it was determined that the Online Parental Sexuality Education Program for Preschool Period had a significant effect on the sexual knowledge levels, attitudes, communication and awareness of sexual abuse of the parents. According to the findings of the follow-up test performed after 12 weeks, the program created a permanence effect in the dimensions of sexual development knowledge, attitudes towards sexual education and sexual communication, while permanence was not achieved in the dimension of sexual abuse knowledge/attitude. When the post-test scores of the parents were examined, it was found that there was a weak- positive relationship between the level of sexual development knowledge and the attitude towards sexual education, a weak-positive relationship between the level of sexual development knowledge and sexual communication, and there was a moderate-positive relationship between the attitude towards sexual education and sexual communication. When the post-test results of the Experiment/Experiment-2 and Control/Control-2 groups, which are in the structure of the Solomon four-group model, were compared, the Sex Education Attitude Scale, the Sexual Communication Scale, and the Abuse Information/Attitude Scale for Parents don't have a carryover effect. However, it was concluded that the Sexual Development Knowledge Level Scale had a carryover effect on the scores.
Benzer Tezler
- Okul öncesi dönem çocuğu olan ebeveynlere yönelik yeni medya okur yazarlığı eğitim programı (EYMOEP) geliştirilmesi ve etkisinin incelenmesi
Development of a new media literacy education program (EYMOEP) for parents of preschool children and examining its effect
BİRCAN TAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimYıldız Teknik ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZKAN SAPSAĞLAM
- Okul öncesi dönem çocuklarının dijital medya ve güvenli internet kullanımının ebeveyn görüşlerine göre incelenmesi
Investigation of preschool children's use of digital media and safe internet according to parents' views
GİZEM İLERİ AKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VEDAT BAYRAKTAR
- Annelerin ebeveyn rolüne ilişkin kendilik algıları ile çocuklarının beslenme sürecine yönelik tutumları arasındaki ilişkide akılcı olmayan inançların biçimlendirici rolü
The moderator role of parents' irrational beliefs in the relationship between self-perception of the parent role and the mother's attitudes to the feeding process
GÜNAY AFANDİYEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
PsikolojiMaltepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ZEKERİYA DENİZ AKTAN
- Erken çocukluk döneminde Fırsat Verici Ebeveynlik Programı'nın etkililiğinin incelenmesi
Investigation of the effectiveness of the Parental Gateopening Program in early childhood
ÖZLEM DÖNMEZ
Doktora
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OZANA URAL
- Okul öncesi dönemdeki çocuklarda kendini yönetme becerisindeki farkındalığın gelişimi: Ataşehir örneği
Development of awareness in self-administrative skills in preschool children: Atasehir case
ZEYNEP TAŞKIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
PsikolojiÜsküdar ÜniversitesiUygulamalı Psikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİNAN CANAN