John William Draper'ın History of the Conflict between Religion and Science adlı eserinin Osmanlı Türkçesine çevirisi üzerine betimleyici bir çalışma
A descriptive study on the Ottoman Turkish translation of John William Draper's History of the Conflict between Religion and Science
- Tez No: 835511
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE BANU KARADAĞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Batı Dilleri ve Edebiyatı, Western Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Diller ve Kültürlerarası Çeviribilim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 154
Özet
Kültürlerin birbirleriyle iletişim ve etkileşimde bulunmasına imkân sağlayan en temel araçlardan biri, çeviridir. Toplumsal ve kültürel dönüşümlerin yaşandığı dönemlerde çeviri eylemini gerçekleştiren çevirmenlerin önemli roller üstlendiği bilinmektedir. Çeviri tarihimizde, toplumsal ve kültürel dönüşümlere tanıklık edilen modernleşme hareketlerinin hüküm sürdüğü dönemlerde, çevirmenlerin üstlendiği roller, kültürler arasındaki asimetrik güç ilişkileriyle şekillenmektedir. Söz konusu dönemlerde çevirmenlerin sergilediği çeviri davranışlarını,“kültürel arabuluculuk”görevlerini yönlendiren başlıca etmenler dönemin poetikası ve ideolojisi olmuştur. Bu bağlamda, söz konusu tez çalışmasının çıkış noktasını, kültür ve edebiyat dizgemizin önde gelen yazarlarından/çevirmenlerinden“hâce-i evvel”Ahmed Midhat Efendi (1844-1912) tarafından Tanzimat Dönemi'nde dilimize kazandırılan John Willam Draper'ın (1811-1882) History of the Conflict between Religion and Science (1875) adlı eserinin Osmanlı Türkçesi çevirisidir: Nizâ-ı İlm ü Dîn -İslâm ve Ulûm. Bu çeviri Fransızca ara dilden -Le Conflit de la Science et de la Religion (1893)- yapılmış ve çevirmen Ahmed Midhat Efendi tarafından öncelikle 1896 yılında Tercüman-ı Hakikat gazetesinde tefrika olarak yayınlanmış, sonrasında da 4 cilt halinde basılmıştır. Tezde,“din ve bilim arasında çatışma”olduğunu savunan Batılı bir kaynak metnin çevirmen-yazar Ahmed Midhat Efendi tarafından“çeviri ve telif”yoluyla bir“yeniden yazım”örneği olarak erek kültür ve edebiyat dizgemize nasıl kazandırıldığının incelenmesi hedeflenmiştir. Bu hedef doğrultusunda, çeviri karşılaştırması yapılarak çevirmen stratejileri betimlenmiştir. Betimleyici çalışmadan elde edilen veriler tematik olarak gruplandırılmış ve anılan eserin yayınlandığı dönemin poetikasının ve ideolojisinin çevirmenin“ara buluculuk”görevi üzerindeki etkileri yazım/çeviri pratikleri bağlamında“muhavere”açısından yorumlanmıştır. Ayrıca, çevirmen-yazar Ahmed Midhat Efendi'nin bir“kültür planlayıcısı”kimliğiyle“ara buluculuk”görevini yerine getirirken erek kültür ve edebiyat dizgesinde ne tür bir“kültür repertuarı”oluşturmaya çalıştığı modernleşme bağlamında irdelenmiştir.
Özet (Çeviri)
Translation is one of the fundamental tools that makes communication and interaction between cultures possible. It is known that translators, who are actors of translation, undertake important missions during periods of social and cultural changes. In our history of translation, during periods of modernization movements when such social and cultural changes are witnessed, the roles played by translators are shaped by asymmetrical power relations between cultures. In these periods, the poetics and ideology of the time are the main factors that affect translation activities and“cultural mediation”task of translators. In this context, the starting point of this thesis is the Ottoman Turkish translation of John William Draper's (1811-1882) History of the Conflict between Religion and Science (1875) by“hâce-i evvel”Ahmed Midhat Efendi (1844-1912), one of the leading writers/translators of our culture and literature system in Tanzimat Period: Nizâ-ı İlm ü Dîn – İslâm ve Ulûm. The translation was made from intermediary language, French – Les Conflits de la Science et de la Religion (1893) – and it was initially published in 1896 in feuilleton in Tercüman-ı Hakikat newspaper and then published in 4 volumes by Ahmed Midhat Efendi. The thesis aimed to examine how a Western source text that claims the existence of a“conflict between religion and science”was transferred into our target culture and literature system by Ahmed Midhat Efendi as“a rewrite”through“translation and indigenous writing”. For this objective, a comparison of translation was made and translation strategies were described. The findings obtained from this descriptive work were thematically grouped and the effects of poetics and ideology of the period when the said work was published on the translator's“mediation”task were construed in the context of writing/translation practices and“muhavere”. In addition, the thesis inspected, in the context of modernization, what kind of“culture repertoire”Ahmed Midhat Efendi endeavoured to form in the target culture and literature system when fulfilling his“mediation”task as a“culture planner”.
Benzer Tezler
- 19. yy'da bilim-din çatışması tartışmaları ve Ahmet Midhat Efendi'nin 'Nizâ'-ı İlm ü Dîn' adlı eserinin transkripsiyon ve değerlendirilmesi
Arguments of the conflict between science and religion in the 19. century and transcription and assessment of Ahmet Mi̇dhat Efendi̇'s book; 'Ni̇zâ'-i iİlm ü Dîn'
MUSTAFA YILDIRIM
- Between science and religion: Ahmet Midhat's poetics and politics of reconciliation
Bilim ve din arasında: Ahmet Midhat'ın uzlaştırma poetikası ve politikası
ASLINUR MEMİŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Türk Dili ve Edebiyatıİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTürk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET KALPAKLI
- John Wıllıam Waterhouse'un mitolojik konulu resimlerinin değerlendirilmesi
Evaluation of John William Waterhouse's mythological paintings
BUKET VARDARELLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Sanat TarihiTrakya ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDURRAHMAN DEVECİ
- John William Somers'in uygulamalı drama (Applied drama) anlayışı
Applied drama understanding of john William Somers
MEDİHA ESRA DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NAMİ EREN BEŞTEPE
- Avrupa resim sanatında John William Waterhouse'un yeri ve önemi
The place and importance of John William Waterhouse in Eureopean art of painting
SİMGE GÜNEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Güzel SanatlarDokuz Eylül ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİBEL ALMELEK İŞMAN