Dolanıklığın yer-zaman-çizim-i: Mimarlığın alternatif failsel kesme eylemleri üretme sorumluluğu üzerine
Space-time-drawing of the entanglement: On the response-ability of enacting alternative agential cuts in architecture
- Tez No: 854965
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SIDIKA ASLIHAN ŞENEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 175
Özet
Feminist, Art-yapısalcı, Yeni Materyalist Kuram odağında, mimarlığın parçası olduğu dolanıklıkları anlamaya çalışarak, mesuliyetlerini hatırla(t)mak ve mimarlığın kalın bir şimdiki zaman boyunca reddettiği bazı mesuliyetlerini telafi etmek üzerine düşünmek isteyen bu tez çalışması; mimarlığın ürettiği/uyguladığı failsel kesme eylemleriyle, tanımlayarak ayrıştırdığı, küçümseyerek ötekileştirdiği bedenlere, belirli cevapları elde etmek için kurgulanan, bu cevapları alacak şekilde belirli ilişkilerin dahil olup belirli ilişkilerin dışlandığı araştırmalara, mimarlığın otoritesine bir tehdit oluşturdukları için faillikleri reddedilenlere ve dünyaya böyle bakmaya devam ettiğimiz sürece dışlanmaya devam edeceklere karşı bir sorumluluk duygusu etrafında yazıldı. Tarih boyunca ilerlemenin önemli bir göstergesi olarak kabul edilmesi sebebiyle güç ilişkilerinin bir aracı olarak işlemiş mimarlık, bugün özellikle iklim kriziyle birlikte çokça gündelik hayatımızın içinde hissetmeye başladığımız, tek bir disiplinin sınırları içinde anlamamızın mümkün olmadığı, ekolojik, politik, sosyal problemlerin dolanıklığının hem bu sorunların oluşmasına neden olan hem de bu sorunlardan etkilenen önemli bir faili. Bu durumun mimarlığa; failsel kesme eylemleri yoluyla yaptığı ayrımlara, ötekileştirmelere, dışlamalara dair etik bir sorgulama sorumluluğu yüklediğini düşünüyorum. Barad'ın bu etik sorumluluğu sadece bugün değil, geçmiş ve geleceğe yayılan kalın bir şimdiki zaman boyunca alabilmek için önerdiği kırınım metodunu mimari tasarım bağlamında düşünerek ve failsel kesme eylemlerinin uygulandığı yer-zamanlara geri dönerek, ötekileştirilenleri mimari tasarım kuramına geri dahil etmenin (re-member) yollarını arayan bu tez çalışması; dolanıklıkları kesmenin (ve de kesiştirmenin) dünyayı anlamlandırmak için gerekli olduğu ancak hep aynı şekilde yapılan ayrıştırmaların dünyanın gerçekliği olmadığı, dolanıklıkları ayıran failsel kesme eylemleri yoluyla üretildiği ve başka türlü bir dünyanın, bu ayrıştırmaları hep aynı şekilde yapmamakla, bir anlamda alternatif failsel kesme eylemleri üretmekle mümkün olabileceği, bunun mimarlığın önemli bir etik sorumluluğu olduğu savı üzerine kurulu. Bu sebeple Dolanıklık ne demek? Bedenler, dünyalar ve bilgi için adlı bölümde Feminist Art-yapısalcı Bilim Felsefesi ile spesifik olarak Barad'ın failsel gerçekçilik etik-onto-epistemolojisi kapsamında mimari tasarıma materyal-söylemsel bir dolanıklık olarak, kuantum fiziği, sosyoloji ve antropolojiye uzanan disiplinler-ötesi bir araştırma ile yaklaşıyorum. Haraway'in önerdiği etik karşılık verebilmenin (response-ability), sadece bugüne dair bir mesele olmadığını ve bugünkü sorunların temelinde yatan ikililik ve ayrıştırmayla ilgili olduğunu, dolayısıyla geçmişe ve geleceğe dair de bir sorgulama ve araştırma içerdiğini söylüyorum. Paralel okunabileceğini, birlikteliklerinin mimarlığın ürettiği failsel kesme eylemlerini sorunsallaştırdığını düşündüğüm Dolanıklığı anlamlandırmanın teori/pratiği/temsili: farklı failsel kesme eylemleri mümkün! ve Mimarlık kuramının kesme/kesiştirme dertlerine dair dolanıklık perspektifiyle bir araştırma adlı iki bölümde mimarlığın diğer failleri kimi zaman küçümseyerek ötekileştirme kimi zaman da otoritesine bir tehdit olarak algılayarak, faillikleri reddederek pasifleştirme çabasını ortaya sermeye çalışıyorum, ancak aynı zamanda bunun bir umutsuzluğa neden olmaması gerektiğini alternatif failsel kesme eylemlerinin her zaman mümkün olduğunu, hiçbir failsel kesme eyleminin masum olmadığı, hep dışlamaların kaçınılmaz olduğu bilincinde, söylüyorum. Kamburunda hayaletiyle Feriköy'deki gecekondu/zaman-varlık: telafi etmek üzerine adlı bölümde mimarlığın dahil olduğu sosyal, politik, ekolojik dolanıklığın izini sürerek Feriköy'deki bu gecekondunun nasıl ortaya çıktığını ancak aynı zamanda mimarlığın üretiminin bir parçası olduğu bu zaman-varlığı bir anlamda ötekileştirerek dışladığını kırınım yoluyla hem yazı hem de çizim yoluyla göstermeye çalışıyor, mimarlığı kırınımlayarak telafi etmenin yollarını düşünüyorum. Daha katmanlı olabileceğine inandığım bu amatör araştırma projesi ile kırınım metoduyla mimarlığın mesuliyetini almadığı bir olgu olarak gecekonduya baktığımda sınırlarını konvansiyonel mimarlık kadar net çizemediğini görüyorum. Feriköy'deki gecekondunun sınırlarının geçirgenliği konvansiyonel mimarlığın ötekileştirdiklerine kucak açmak zorunda kalmasına neden oluyor. Araştırmam boyunca mimarlığın failsel kesme eylemleri uygulayarak ürettiği insan-merkezli ötekileştirmenin bugünün ekolojik, sosyal, politik sorunlarının temelinde yatan durumlardan biri olduğunu düşünüyor ve Feriköy'deki gecekondunun bu dışlamaları aynı şekilde gerçekleştirememesinin insandan-daha-fazlası bir dünyaya karşılık verebilme yetisi daha yüksek bir mimarlığa dair bir umut oluşturarak, mimarlığı telafi etmenin yollarından birini aralayabildiğini anlıyorum. Bu tez; mimarlığın mesuliyetlerini ortaya dökmeye ve onu telafi etmenin yollarını aramaya çalışan birçok feminist, insan-sonrası mimarlık kuramcısı ile kırınımlanarak, bir dolanıklığın parçası olduğunu fark eden ve bu dolanıklıktaki diğer faillere karşı sorumlulukla karşılık veren bir mimarlığı aramanın, inkar etmeye devam edemeyeceğimiz bir etik sorumluluk olduğunu göstermeye çalışıyor.
Özet (Çeviri)
This thesis, grounded in Feminist, post-structuralist, and New Materialist theories, endeavors to understand the entanglements of which architecture is involved, remember its response-abilities, and thinks about the ways of un-doing the architecture for some of the duties it has denied throughout a thick present. It was written around a sense of responsibility to the bodies that architecture separates by defining and marginalizes by belittling, the research studies that are designed to obtain specific answers, in which certain relationships are included, while certain relationships are deliberately exluded, those whose agency is rejected because they pose a threat to the authority of architecture, and those who will continue to be excluded as long as we continue to look at the world in this way with the same agential cuts that architecture enacts. Due to being considered a significant indicator of progress throughout history, architecture has functioned as a tool for power relations. Today, especially in the face of the climate crisis, we increasingly feel its presence in our daily lives; it has become evident that understanding architecture solely within the boundaries of a single discipline is not possible. Architecture is entangled in the complexity of ecological, political, and social problems, serving as a significant agent in both the emergence and the impact of these issues. This situation places an ethical response-ability on architecture to critically question the distinctions, othering, and exclusions it perpetuates through agential cuts. Barad's proposed diffractive methodology for taking up this ethical responsibility not only in the present but across a thick present extending into the past and future, this thesis explores ways to“re-member”those who have been marginalized in the context of architectural design and theory. By re-turning the spatiotemporalities where agential cuts are enacted and questioning the way of un-doing these cuts, the study seeks to re-member the marginalized ones into architectural design theory. The thesis built on the premise that while it is necessary to cut entanglements together-apart to make sense of the world, the conventional separations imposed through agential cuts are not inherited. Instead, these separations are produced through divisive acts of agential cut, and it suggests that creating alternative agential cuts, in a sense, not performing these separations in the same way, may be a way to envision a different world. The thesis argues that enacting different agential cuts is a significant ethical response-ability for architecture. Therefore, considering the notion of entanglement in the chapter entitled as 'What does entanglement mean for Bodies, Worlds, and Knowledge?' within the framework of Feminist Post-Structuralist Philosophy, specifically in the context of Barad's agential realism ethico-onto-epistemology, I approach architectural design as a material-discursive entanglement. I engage in an interdisciplinary investigation spanning quantum physics, sociology, and anthropology by arguing that responding ethically, as proposed by Haraway, is not solely a present issue but involves questioning and researching the past and future. I suggest that these 2 sections, 'theory/practice/representation of understanding entanglement: alternative agential cuts are possible!' and 'research on the cutting together-apart issues of architectural design theory from the perspective of entanglement', both of which, I believe, question the agential cuts"produced by architecture, could be read parallel. In these two sections, I aim to reveal how architecture sometimes marginalizes and, at other times, perceives other agents as a threat to its authority, attempting to neutralize agency by rejecting them. However, I also emphasize that this should not lead to despair, as alternative agential cuts are always possible, and no agential cut is innocent, acknowledging the inevitability of exclusions. In the section titled 'Gecekondu in Feriköy with its Ghost on its Back: Time-Being', I explore the social, political, and ecological entanglements in which architecture is involved, tracing the emergence of gecekondu settlements. I highlight how architecture, while contributing to the production, simultaneously marginalizes and excludes this time-being, diffracting both text and architectural drawing. This amateur research project, while examining gecekondu as a phenomenon for which architecture did not take responsibility for its emergence, observes that the boundaries of gecekondu in Feriköy are less rigidly defined than conventional architecture. The permeability of these boundaries leads to the embracement of those marginalized by conventional architecture. Throughout the research, I argue that the human-centric othering produced by architecture through agential cuts is is one of the reasons today's ecological, social, and political issues. The observation that gecekondu in Feriköy, by not reproducing these exclusions in the same way, suggests the potential for architecture to respond ethically to a more-than-human world, opening up the ways for un-doing architecture. This thesis tries to question the possibilities of architecture that realizes that it is part of an entanglement and responds responsibly to other agents in this entanglement by diffracting with many feminists and post-human architectural theorists who try to reveal the response-abilities of architecture and seeking ways to un-doing conventional architecture.
Benzer Tezler
- Heisenberg spin sistemlerinde kuantum dolanıklığın incelenmesi
The investigation of quantum entanglement in Heisenberg spin systems
SEYİT DENİZ HAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Fizik ve Fizik Mühendisliğiİstanbul ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EKREM AYDINER
- Investigation of joncryl chain extender reactivity with amorphous and semicrystalline polylactide
Joncryl zincir uzatıcının reaktivitesinin amorf ve yarı kristalin polilaktit ile incelenmesi
YAVUZ AKDEVELİOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Polimer Bilim ve Teknolojisiİstanbul Teknik ÜniversitesiMalzeme Bilimi ve Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MOHAMMADREZA NOFAR
- Geleneksel bir balıkçı konstrüksiyonu olan dalyanın mekan üretme potansiyellerini temsille incelemek
A traditional fishing structure: Revisiting dalyan's potentials on acts of space production with representation
ZEYNEP İREM ŞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MELTEM AKSOY
DR. SEVGİ TÜRKKAN SROKA
- Quantum aspects of molecular correlations in biological catalysis
Biyolojik katalizde moleküler ilintilerin kuantum doğası
ONUR PUSULUK
Doktora
İngilizce
2018
Biyofizikİstanbul Teknik ÜniversitesiFizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEREM CANKOÇAK
PROF. DR. CEMSİNAN DELİDUMAN
- Bound entanglement in quantum information theory
Kuantum bilgi teorisinde bağlı dolanıklık
SERKAN KARAÇUHA
Yüksek Lisans
İngilizce
2007
Fizik ve Fizik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. ALİ YILDIZ