Rus dilinde Türkçe kelimelerin analizi
Analysis of Turkish origin words in Russian
- Tez No: 873303
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ JALE COŞKUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mütercim-Tercümanlık, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Türkizmler Rus dili, Kültürdilbilim, Turkisms, Russian language, Cultural linguistics
- Yıl: 2024
- Dil: Rusça
- Üniversite: İstanbul Aydın Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mütercim Tercümanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 111
Özet
'Rus Dilinde Türkçe Kökenli Kelimelerin Analizi' başlıklı yüksek lisans tezi, Rus dilinde Türkçeden ödünç alınmış kelimeler incelenmektedir. Çalışmanın teorik analizine ayrılan ilk bölümünde, 'Türkçe kökenli kelime' kavramı incelenmiş, bu incelemelerden yola çıkarak Rus halk edebiyatında Türkçe sözcüklerin kullanıldığı ve bu kelimelerin Rus dilinde geniş bir yer aldığı kanısına varılmıştır. Ayrıca, bu kelimelerin Rus diline etkili bir şekilde nüfuz ettiği doğrulanmıştır. Çeşitli edebiyat türleri kapsamında Türkçe kökenli kelimeler, Rusça konuşulan kültürel ortamda ortaya çıkan çağrışımların, yan anlamların ve değerlendirmelerin etkisi altında oluşmuş, kendine özgü sözcüksel anlam kazanmış sözcük grupları olarak karşımıza çıkmaktadır. Çalışmanın ikinci bölümü, çeşitli tarihsel dönemlerde Rus diline nüfuz eden Türkçe kökenli kelimelerin Rus dilinde yer edinme sürecine ayrılmıştır. Bu sözcüklerin ortaya çıkışı, Türk halklarının Rus halkı ile kültürel, ekonomik ve siyasi temaslarıyla bağlantılıdır. Birçok Türkçe kökenli kelimeler ayrılmaz bir şekilde Rus dili ile bağlıdır ve bu kelimelerden bazıları ortak kültürel hafızanın bir parçası haline gelmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde, Türkçe kökenli kelimelerin Rus dilindeki kelime-anlam, yapıbilim, üslup ve cümle yapılarındaki özellikleri ile bu kelimelerin Rusçada yer edinme süreciyle ilgili sorunlar incelenmektedir. Sunulan yüksek lisans tezinin pratik önemi, Türkçe kökenli kelimelerin Rus dilinde kullanımının belirli yönlerinin incelenmesinden elde edilen verilerin, modern dil bilimcilerin çalışmalarına yer almaya hazır olmasıyla ilişkilidir. Çalışmanın temeli, özellikle de bilimsel dergilerdeki makaleler, derlemeler, monografi yazıları, tez çalışmaları; kılavuzlar, ansiklopediler, uzmanlaşmış periyodik yayımlar ve internet üzerindeki erişilebilir kaynaklarda yer alan açıklayıcı, etimolojik, yabancı dil sözlükleri ile ödünç alma alanındaki terminolojik ve teorik çalışmaların açıklanmasıdır. Yapılan çalışmalara dayanarak aşağıdaki sonuçlar ortaya çıkarılmıştır: Türkçe kökenli kelimeler, farklı tarihsel dönemlerde Rus diline girmiş olan çeşitli Türk dillerinde bulunan kelimeler ve ifadelerdir. Bunların ortaya çıkışı, Türk halklarının Rus halkları ile kültürel, ekonomik ve siyasi temaslarıyla bağlantılıdır. Türkçe kökenli kelimeler Rus kültüründe ve sosyal yaşamında önemli bir rol oynamaya devam etmektedir. Bu kelimeler, kültür, eğitim, bilim, teknoloji, tıp ve di-ğer alanlar dahil olmak üzere çeşitli alanlarda kullanılmaktadırlar. Birçok Türkçe kö-kenli kelime Rus dilinin ayrılmaz bir parçası haline gelmiş ve bazıları ortak kültürel hafızanın bir parçası olmuştur. Rus dilinde Türkçe kökenli kelimelerin kullanılması, kültürel geleneklerin çeşitliliğinin korunmasına ve diğer halklara ve kültürlere karşı hoşgörü ve saygının geliştirilmesine de katkıda bulunmaktadır. Rus dilindeki Türkçe kökenli kelimelerin varlığı, uzun süredir Rus halkının kültürel etki alanında bulunan Türk halkları ile olan yakın bağa tanıklık etmektedir.
Özet (Çeviri)
The master's thesis titled“Analysis of Turkish-Origin Words in Russian”focuses on the theoretical and practical analysis of words borrowed from Turkish into the Rus-sian. In the first section dedicated to theoretical analysis, the concept of 'Turkish-origin word' is examined. Based on these examinations, it is concluded that Turkish words are used in Russian folk literature, and these words have a significant presence in Russian. Additionally, it is confirmed that these words have effectively penetrated into Russian. Turkish-origin words within various literary genres emerge as word groups that have acquired unique lexical meanings influenced by associations, con-notations, and evaluations arising in the Russian-speaking cultural context. The second section of the thesis is dedicated to the process of Turkish-origin words penetrating Russian during various historical periods. The emergence of these words is linked to the cultural, economic, and political interactions between the communities of Turkish and Russians. Many Turkish-origin words are now inseparably linked to the Russian language, and some have become a part of shared cultural memory. The third section examines the linguistic features of Turkish-origin words in Russian, including lexical-semantics, morphology, style, and sentence structures, as well as the challenges related to the integration of these words into Russian. The practical significance of the presented master's thesis lies in the data obtained from the examination of specific aspects of the use of Turkish-origin words in Russian, which is ready to contribute to the work of modern linguists. The foundation of the study is based on explanatory, etymological, foreign language dictionaries, as well as terminological and theoretical studies in the field of borrowing found in scientific journals, compilations, monographs, thesis works, guides, encyclopedias, specialized periodicals, and accessible sources on the internet. The following conclusions are drawn based on the conducted studies: Words of Turkish-origin are words and expressions found in various Turkic languages that entered the Russian language during different historical periods. Their emer-gence is associated with the cultural, economic, and political interactions between Turkish people and Russian people. Words of Turkish origin continue to play a signi-ficant role in the sociocultural life of Russia. These words are used in various fields, including culture, education, science, technology, medicine, and more. Many Turkish-origin words have become an integral part of Russian and some are part of the shared cultural memory. The use of Turkish-origin words in Russian contributes to preserving the diversity of cultural traditions and developing tolerance and respect towards other peoples and cultures. The existence of words of Turkish origin in the Russian language testifies to the close connection with the Turkic peoples, who have long been in the cultural sphere of influence of Russia.
Benzer Tezler
- Rus dilindeki Türkçe kelimeler ve Türkçe öğretimine etkisi
Turkish words in Russian language and its effect on Turkish teaching
NURSULTAN URAZALIEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimSakarya ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUĞBA DEMİRTAŞ TOLAMAN
- Лингво-стилистические особенности ложныхдрузей переводчика
Tuzak kelimelerin çevirisinde dilbilimsel ve üslupbilimselözellikler
ŞUHEDA RENGİN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Rusça
2024
Mütercim-TercümanlıkKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SALTANAT MAMBAYEVA
- Тюркизмы в синонимических рядах русского языка
Rus dilinde eşanlamlı olarak kullanılan Türkçe kökenli kelimeler
ESRA YILDIZ
- Türk lise öğrencilerinin kelime dağarcığındaki çağrışım bağlarının belirlenmesi ve sonuçların Rus lise öğrencilerininki ile karşılaştırılması
Determining the associal links in the vocabulary of Turkish high school students and comparison of the results with that of Russian high school students
MİNE DEMİREL ERYILMAZ
Doktora
Türkçe
2023
Batı Dilleri ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiRus Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ARİF YILDIRIM
- Çağdaş Rusçada gençlerin kullandığı jargon kelimeler
Başlık çevirisi yok
İRİNA RYZHKOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Batı Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE DİETRİCH