Evaluation of productivity and observability in agile software development processes: An analytical dashboard design and implementation
Çevik yazılım geliştirme süreçlerinde üretkenlik ve gözlemlenebilirliğin değerlendirilmesi: Analitik bir pano tasarımı ve uygulaması
- Tez No: 928352
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NİHAN YILDIRIM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Bilim ve Teknoloji, Mühendislik Bilimleri, İşletme, Science and Technology, Engineering Sciences, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İşletme Mühendisliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 193
Özet
Günümüzde bankacılık ve fintek sektöründe, teknolojik gelişmelere kayıtsız kalmayıp Bilgi Çağı'nın getirdiklerine adapte olabilen ve hatta öncü teknolojik atılımlar yapan şirketlerin sektörde yer bulabildikleri ve yerlerini koruyabildikleri görülmektedir; çünkü yazılım, artık hayatın vazgeçilmez bir parçasıdır. Bankacılık ve fintek sektörü özelinde bir örnek vermek gerekirse neredeyse hiçbir müşteri, dijital uygulamasında çok az fonksiyon olan bir bankanın müşterisi olmayı; neredeyse her işini dijital uygulamada çözebildiği bir bankaya tercih etmez. Bilgi Çağı'nın getirdiklerinin yanında, COVID-19 pandemisinin de getirmiş olduğu zorunlu hızlı dijitalleşme durumu; değişen bu çevik dijital dünyaya uyumlanılması noktasında sistemleri mecbur kılmıştır. Bu bağlamda; yazılım geliştirme süreçlerinde, üretkenlik ve etkinliğin arttırılması bu sektörde yer alan şirketler için öncelikli gelişim maddeleri arasında sayılmaktadır; çünkü gelişim ve değişimin son derece hızlı olduğu bu sektörde, rekabette galip gelen tarafta olabilmek için yazılım üretiminin de hızlı ve verimli olması gerekmektedir. Üretkenlik ve etkinliğin arttırılması ise öncelikle, yazılım geliştirme süreçlerinin gözlemlenebilir ve takip edilebilir olmasından geçer. Teknolojik gelişmelerle sürekli olarak gelişen yazılım geliştirme sektörü, çoğunlukla daha fazla esneklik ve daha hızlı teslimat sunan geleneksel yöntemlerden Agile yazılım geliştirme metodolojilerine kaymıştır. Agile yaklaşımlar, artımlı teslimatlar yoluyla müşteri memnuniyetini ve uyarlanabilirliği artırmayı hedeflerken, ekip üretkenliğini ölçmenin ve süreç gözlemlenebilirliğini sağlamanın gerekliliğini de vurgulamıştır. Agile ekipler giderek daha karmaşık projelerde ve büyük organizasyonlarda faaliyet gösterdikçe, performans ölçümlerini ve süreç görünürlüğünü izlemek için manuel yöntemler yetersiz hale gelmiştir. Bu, geliştirme süreçlerinin etkili ve şeffaf bir şekilde izlenmesini sağlayan veri odaklı ve görselleştirilmiş araçlara olan ihtiyacı artırmıştır. Bu tez, analitik bir gösterge panelinin tasarımı ve uygulanması yoluyla Agile yazılım geliştirme ekiplerinin üretkenliğini artırmada, gözlemlenebilirliğin rolünü araştırmaktadır. Bu çalışma, yüksek işlem hacimlerinin, katı veri gizliliği gereksinimlerinin ve dinamik müşteri ihtiyaçlarının verimli ve şeffaf yazılım geliştirme süreçleri gerektirdiği bankacılık sektöründe faaliyet gösteren bir fintek şirketi içerisinde yürütülmüştür. Bu tür ortamlarda Agile metodolojilerinin giderek daha fazla benimsenmesi, ekip performansının izlenmesinin ve iş akışlarını optimize etmek için üretkenlik ölçümlerinin izlenebilirliğinin sağlanmasının önemini vurgulamaktadır. Tez kapsamında, Scopus veri tabanı ve Bibliometrix aracı kullanılarak yapılan bibliyometrik analizle desteklenen kapsamlı sistematik bir literatür taraması ile sürece başlanmıştır. Scopus üzerinde yazılan sorgu ile 271 kaynağa ulaşılmış ve PRISMA metodu kullanılarak yapılan elemeler sonucu 39 final kaynak üzerinde bibliyometrik analiz çevrelendirilmiştir. Yapılan bibliyometrik literatür taraması; Agile yazılım geliştirme, üretkenlik ölçümü ve gözlemlenebilirlikteki temel temaları ve eğilimleri belirlemiştir. Bibliyometrik analiz, özellikle gözlemlenebilirliği üretkenlik ölçümleriyle ilişkilendirmede literatürde boşluklar olduğunu ortaya koymaktadır. Gözlemlenebilirlik, yazılım kalitesinin izlenmesi ve sağlanmasıyla ilişkilendirilmiş olsa da, ekip üretkenliği üzerindeki doğrudan etkisinin yeterince araştırıldığı kanısına varılamamıştır. Bu bulgular, analitik gösterge panelinin geliştirilmesi için güçlü bir teorik temel sağlamıştır. Tespit edilen literatür boşluğunun giderilmesi için tez çalışmasında, kullanıcı gereksinimlerini tanımlamak ve yapılan hesaplamalarla önceliklendirmek üzere Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) uygulanmıştır. AHP hiyerarşisini oluşturmak için uygulama geliştirme, proje yönetimi, iş analizi gibi alanlardan on alan uzmanının katıldığı odak grup oturumları yürütülmüştür. Belirlenen gereksinimler dört ana kritere göre kategorize edilmiştir: İşlevsel Gereksinimler, Veri Gizliliği ve Güvenliği, Veri Toplama ve Doğruluk ve son olarak Kullanıcı Deneyimi. Bu ana dört kriter ve ana kriterler altında yer alan on beş adet alt kullanıcı gereksinim kriteri; AHP'den elde edilen ağırlıklar ile önceliklendirilmiştir. AHP çıktıları, tutarlılık oranına göre doğrulanarak modelin geçerli olduğu sonucu edilmiş ve bunun ardından, kriterlerin birbirilerine olan etkilerini gözlemleyebilmek için her bir kullanıcı gereksiniminin ağırlığı sıfır kabul edilerek kalan diğer kullanıcı gereksinimlerine eşit olacak şekilde paylaştırılmış ve duyarlılık analizi yapılmıştır. Duyarlılık analizinin sonucunda ise, öncelik sıralarının değişmemesine istinaden modelin sağlamlığı tescillenmiştir. Uygulamanın teknik özelliklerini belirlemek ve kullanıcı ihtiyaçları ile gösterge panosunun teknik özellikleri arasında uyumu sağlamak için Kalite Fonksiyon Dağıtımı (QFD) uygulaması yapılmıştır. QFD uygulamasının yapılabilmesi için konunun uzmanlarını bir araya getiren dokuz kişiden oluşan bir çalışma grubu kurulmuştur. Bu çalışma grubu, yapılan atölye çalışmaları ile beraber öncelikle, teknik gereksinimlerin belirlenmesi üzerine çalışmıştır. Ardından, bir önceki adımda AHP çıktıları ile erişilen kullanıcı gereksinimleri ve bunların önem ağırlıkları QFD uygulamasının ilk iki adımında, müşteri gereksinimleri ve önceliklerinin belirlenmesini sağlamış olduğundan bir girdi oluşturulmuştur. Çalışma sonucunda erişilen çıktılara istinaden uygulamanın önerilen Kalite Evi, QFD kapsamında çizilmiştir. AHP çıktılarının QFD modeline olan etkisini gözlemlemek, yani kullanıcı gereksinimlerindeki değişimlerin teknik gereksinimlerde yaratacağı etkiyi gözlemlemek için 4 ana AHP kriterinin en yüksek öncelikli alt-kriterleri seçilerek ağırlıkları sıfırlanmış ve diğer alt kriterlere bu sıfırlanan alt-kriterlerin yüzdeleri eşit olarak dağıtılmıştır. Yapılan hesaplamalar sonucunda, teknik gereksinimlerin büyük ölçüde benzer göreli ağırlıkları ve teknik önceliklerin sırasının yine büyük ölçüde korunduğunu göstermiş ve duyarlılık analizi QFD modelinin sağlamlığını tescillemiştir. Literatürde AHP ve QFD uygulamalarının birlikte kullanımının yaygın olması ile birlikte; bu uygulamaların ve kombinasyonlarının daha çok yazılım sektörü dışındaki alanlarda kullanıldığı görülmüştür. Tez çalışmasının araştırma konusu olan Agile yazılım geliştirme sektöründe verimliliğin gözlemlenebilirliğini sağlayan bir gösterge panosu uygulamasının geliştirmesinde ve hatta genellemek gerekirse Agile metodolojilerle bir ürün geliştirilmesi sürecinde AHP ve QFD'nin bir arada kullanıldığı bir çalışmaya denk gelinmemiştir. Bu durum, çalışmayı özgün kılar ve işletme mühendisliğinin ürün geliştirme, analiz ve konsept tasarlama süreçlerinde sağladığı bilgi temelinin yenilikçi bir bakış açısı ile tez kapsamında etkin bir şekilde kullanılmasına olanak verir. AHP ve QFD uygulamasından sonra kullanıcı gereksinimleri ve uygulamanın teknik gereksinimleri belirlenmiş, aralarındaki ilişki kurulmuş ve içerdikleri alt gereksinim kriterlerinin ağırlıkları belirlenerek öncelikleri sıralanmıştır. Bu öncelikler, yaratılacak gösterge panosunun içeriğini belirleyen çerçeve olmuştur. Erişilen bu çıktılara istinaden, uygulamanın süreç analiz ve tasarım fazında UML diyagramlarından faydalanılarak kullanıcı ve admin senaryoları için use-case ve veri akışı için class diyagramları analiz çalışmalarına entegre edilmiştir. Yapılan bu çalışma ile; bu alanda çalışmak isteyen kişilere yönelik örnek teşkil edecek referans bir çalışma sunulması hedeflenmiştir. Teknik analiz ve tasarım sürecinin ardından, çalışma yapılan şirketin veri paylaşım politikası sebebiyle, gerçek veri ve görseller kullanılmayarak örnek veri kümeleri ile uygulamanın önyüz tasarımı temsili olarak Figma web uygulaması ile çizilerek paylaşılmış ve detaylandırılmıştır. Gösterge panosunun geliştirilmesi için araç seçimi Pugh matris analizi ile yapılmış ve bunun sonucunda gösterge panosunu geliştirmek için Qlik Sense seçilmiştir. Gösterge panosunun kullanılabilirliğini analiz edebilmek için, 5 farklı kullanıcıya 6 farklı görev verilerek belirli bir süre kısıdı içerisinde bu görevleri tamamlamaları istenmiş ve görüntülü toplantı yapılarak kullanıcı çıktıları ile geribildirimleri toplanmıştır. Toplanan veriler üzerinden, ortalama kullanılabilirlik başarı oranı hesaplanarak %86,11 başarı sonucuna erişilmiştir. Gösterge panosu, kullanılabilirlik testinden başarı ile geçmiştir. Gösterge panosu, DORA metrikleri ve SPACE çerçevesinin ilkelerini içerir ve temel performans göstergelerinin, ekip kompozisyonlarının ve efor dağılımlarının görselleştirilmesini sağlar. Birden fazla kaynaktan gelen verileri entegre ederek gerçek zamanlı iç görülere doğru, güvenli ve kullanıcı dostu erişim sağlar. Yazılım geliştirme süreçlerini izleme ve iyileştirme konusundaki organizasyonel ihtiyaçları ele alarak gösterge panosu, Agile yazılım geliştirme ekiplerinin darboğazları belirlemesini, verimsizlikleri azaltmasını ve veri odaklı kararlar almasını destekler. Sonuç olarak; bu tez çalışması, Agile yazılım geliştirme süreçlerinde üretkenlik ve gözlemlenebilirliğin değerlendirilmesi için yenilikçi bir gösterge paneli tasarlamak amacıyla AHP ve QFD metodolojilerini birleştirmenin potansiyelini göstermekte ve örnek bir tasarım sunmaktadır. Literatür taramasının sonucunda, literatürde boşluk olarak görülen hususlar hakkında uygulanabilir ve pratik bir çözüm sunarak geliştirilen gösterge panosu, hem akademik araştırmalara hem de endüstri uygulamalarına değerli katkılar sağlama hedefi taşıyarak Agile yazılım geliştirme sürecindeki takım verimliliğine farklı bir perspektiften bakmayı hedefler.
Özet (Çeviri)
In today's rapidly evolving banking and FinTech sectors, companies that successfully adapt to technological advancements and lead innovation are the ones that maintain their competitive edge. Software, now an indispensable part of modern life, plays a pivotal role in these industries. For example, customers are unlikely to prefer a bank with a digital application offering limited functionality over one where they can handle most of their needs through a comprehensive and user-friendly application. Alongside the advancements brought by the Information Age, the COVID-19 pandemic has accelerated digital transformation, compelling systems to adapt to this agile digital landscape. In this context, enhancing productivity and efficiency has become a priority for companies in these sectors. Given the fast-paced and highly competitive nature of the industry, the ability to produce software quickly and effectively is essential for maintaining a competitive advantage. Achieving this requires making software development processes observable and trackable. As software engineering evolves with technological advancements, traditional methods have largely been replaced by Agile software development methodologies, which prioritize flexibility and faster delivery. While Agile methods focus on improving customer satisfaction through incremental deliveries, they also emphasize the necessity of measuring team productivity and ensuring process observability. This study investigates the role of observability in improving productivity within Agile software development teams through the design and implementation of an analytical dashboard. Conducted in a FinTech company within the banking sector, where high transaction volumes and strict data privacy requirements prevail, the research highlights the need for transparent and efficient software development processes. To establish a foundation, a systematic literature review supported by a bibliometric analysis was conducted using the Scopus database and Bibliometrix tool. The analysis, based on 39 final sources filtered using the PRISMA method, identified key trends in Agile software development, productivity measurement, and observability. The bibliometric review revealed significant gaps in linking observability with productivity metrics, as observability is often associated with monitoring and maintaining software quality rather than directly improving team productivity. To address these gaps, the Analytic Hierarchy Process (AHP) was applied to identify and prioritize user requirements. Focus group discussions with ten subject-matter experts across fields such as application development, project management, and business analysis were conducted to establish the AHP hierarchy. These requirements were categorized under four main criteria: Functional Requirements, Data Privacy & Security, Data Gathering & Accuracy, and User Experience. The AHP outputs were verified according to the consistency ratio and the model was found to be valid, and then, in order to observe the effects of the criteria on each other, the weight of each user requirement was assumed to be zero and distributed equally to the remaining user requirements, and a sensitivity analysis was performed. As a result of the sensitivity analysis, the robustness of the model was registered based on the fact that the priority orders did not change. Following the AHP analysis, the Quality Function Deployment (QFD) methodology was employed to define technical specifications and align them with user needs. A dedicated working group of nine experts collaborated through workshops to determine the technical requirements and link them to the prioritized user needs derived from the AHP process. Based on the outputs obtained as a result of the study, the proposed Quality House of the application was drawn within the scope of QFD. In order to observe the effect of AHP outputs on the QFD model, that is, to observe the effect of changes in user requirements on technical requirements, the highest priority sub-criteria of the 4 main AHP criteria were selected and their weights were reset to zero, and the percentages of these reset sub-criteria were distributed equally to the other sub-criteria. As a result of the calculations, it was shown that the technical requirements had largely similar relative weights and the order of technical priorities was largely preserved, and the sensitivity analysis confirmed the robustness of the QFD model. While AHP and QFD methodologies are commonly applied together, their use in Agile software development processes, particularly in designing dashboards that enhance productivity and observability, is rare. This gap makes the study unique, demonstrating the innovative application of industrial engineering principles in product development and concept design. As a result, technical and user requirements were defined, and their relationships were analyzed to prioritize sub-requirements. The finalized framework formed the foundation for the dashboard's content. During the design phase, UML diagrams, including use-case and class diagrams, were integrated to define user and admin scenarios and data flows. Following the technical analysis and design process, due to the data sharing policy of the company where the study was conducted, real data and images were not used, but the application's front-end design was drawn and shared and detailed as a representation using sample data sets with Figma web application. To decide the tool for developing the dashboard has chosen by Pugh matrix analysis and QlikSense was selected. In order to analyze the usability of the dashboard, 5 different users were given 6 different tasks and asked to complete these tasks within a certain time limit, and user outputs and feedback were collected by holding a video meeting. Based on the collected data, the average usability success rate was calculated and a success result of 86.11% was achieved. The dashboard successfully passed the usability test. The developed dashboard integrates DORA metrics and principles from the SPACE framework to visualize key performance indicators, team compositions, and effort distributions. By consolidating data from multiple sources, it provides accurate, secure, and user-friendly access to real-time insights. It addresses organizational needs by enabling Agile teams to identify bottlenecks, reduce inefficiencies, and make data-driven decisions. In conclusion, this thesis demonstrates the potential of combining AHP and QFD methodologies to design an innovative dashboard that enhances productivity and observability in Agile software development processes. By addressing identified gaps in the literature, the study offers a practical and implementable solution that contributes to both academic research and industry practices, providing a new perspective on improving team productivity in Agile environments.
Benzer Tezler
- Türk vergi sistemindeki vergi harcamalarının etkinlik ve verimlilik açısından değerlendirilmesi
An evaluation efficiency and productivity of tax expenditures in the Turkish tax system
HAYAL MCDONALD
- Türk katılım bankacılığı sektörünün etkinlik ve verimlilik performansının LOPCOW-MSD-MARCOS hibrit modeli ile değerlendirilmesi
Evaluation of efficiency and productivity performance of Turkish participation banking sector with LOPCOW-MSD-MARCOS hybrid model
MUHAMMED BUĞRAHAN AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
BankacılıkSivas Cumhuriyet Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAHATTİN KOÇ
- Standart ve hibrit dolma biber (Capsicum annuum L.) çeşitlerinin organik tarım koşullarında verim ve kalite özellikleri bakımından değerlendirilmesi
Evaluation of standard and hybrid bell pepper (Capsicum annuum L.) varieties in organic agricultural conditions in terms of productivity and quality properties
KAAN ÇANKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ZiraatBursa Uludağ ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEVİNÇ BAŞAY
- Tigercat 635D sürütücü kullanılarak gerçekleştirilen bölmeden çıkarma çalışmalarının verim ve iş güvenliği açısından değerlendirilmesi
Productivity and work safety evaluation of Tigercat 635D skidder used in logging operations
DİDEM ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Ormancılık ve Orman MühendisliğiBursa Teknik ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULLAH EMİN AKAY
- İşgücü verimliliğinin ölçülmesi ve işgücü verimliliğinde etkili faktölerin belirlenmesine ilişkin bir uygulama
Measurement labour force productivity and application about the evaluation of the factors of labour force productivity
MERAL SAKIZ