Öğretim elemanlarının öğretimsel açıklamaları ile öğretmen adaylarının olasılıklı düşünme düzeyleri arasındaki ilişki
The relationship between instructors' instructional explanations and pre-service teachers' probabilistic thinking levels
- Tez No: 936313
- Danışmanlar: PROF. DR. BÜLENT GÜVEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Trabzon Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Matematik Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 321
Özet
Olasılıklı düşünme, bireylerin rastgele olayları modelleyip verileri analiz ederek, belirsizlik durumları karşısında olasılık temelli çıkarımlar yapmalarını sağlayan önemli bir düşünme biçimidir. Matematiğe özgü bir düşünme biçiminin ötesinde, bireylerin belirsiz durumlarda neden ve nasıl hareket etmeleri gerektiğini kavramalarına yardımcı olarak, yaşamlarında daha bilinçli ve mantıklı kararlar vermelerine olanak tanır. Olasılık matematiğin diğer konularına kıyasla matematik eğitimi alanında nispeten yeni olsa da özellikle öğretim programlarında yer almaya başlamasıyla birlikte bu konuya yönelik çalışmaların sayısı hızlı bir artış göstermiştir. İlköğretim düzeyinden yükseköğretime kadar bütün kademelerde olasılıklı düşünmenin geliştirilmesi önemli görülmektedir. Bu araştırmada ise olasılık konusunun öğretilmesinde alan uzmanı öğretim elemanlarının öğretimsel açıklamaları ile öğretmen adaylarının olasılıklı düşünme düzeyleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırmanın örneklemini, 4 farklı üniversitenin eğitim fakültelerinin ilköğretim matematik öğretmenliği lisans programında Olasılık ve İstatistik dersini yürüten öğretim elemanları ve bu dersi alan öğretmen adayları oluşturmaktadır. Öğretim elemanlarının öğretimsel açıklamaları ve öğretmen adaylarının olasılıklı düşünme düzeylerini araştıran bu çalışma karşılaştırma ve ilişkilendirmeyi temel alan nitel ve nicel yaklaşımları olan betimsel bir çalışmadır. Olasılık derslerini yürüten öğretim elemanlarının öğretimsel açıklamalarının olasılıklı düşünme üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla, literatür desteğiyle olasılıklı düşünmenin bileşenleri (örnek uzay, bir olayın olasılığı ve olasılıkların karşılaştırılması, koşullu olasılık) doğrultusunda göstergeler belirlenmiş ve olasılık derslerinin gözlemlenmesine yönelik bir gözlem formu oluşturulmuştur. Öğretmen adaylarının olasılıklı düşünme düzeylerini belirlemek için ilköğretim matematik öğretmenliği programı içeriği ve literatür doğrultusunda olasılıklı düşünme sınavı geliştirilmiştir. Olasılıklı düşünme sınavının geçerlik ve güvenirlik çalışmaları ile bu sınavın uygulanmasından elde edilen verilerin analizinde Rasch modelinden faydalanılmış ve SPSS programı yardımıyla analizler tamamlanmıştır. Ders gözlemleri ve olasılıklı düşünme sınavı doğrultusunda elde edilen veriler mülakatlar, öğrencilerin ders notları ve alan notları yardımıyla elde edilen verilerle birlikte ele alınarak hem nitel hem de nicel yöntemlerle analiz edilmiştir. Araştırmanın bulguları, farklı üniversitelerin öğretim elemanlarının olasılık derslerinde farklı öğretimsel açıklamalar yaptıklarını ve farklı öğretimsel açıklamaların öğretmen adaylarının olasılıklı düşünme düzeylerinde etkili olduğunu göstermiştir. Ders gözlemleri yapılan öğretim elemanlarının tamamının olasılık derslerinde işlemsel, açıklayıcı ve problem çözme boyutlarında öğretimsel açıklamalar yaptığı görülmüştür. Farklı boyuttaki bu açıklamaların ders sürecindeki yoğunlukları üniversiteler bazında farklılık göstermiştir. Bununla birlikte farklı üniversitelerde öğrenim gören tüm öğretmen adaylarının, olasılık dersi sonrasında olasılıklı düşünme düzeylerinde belirgin değişimler gözlemlenmiştir. Özellikle, öğretim sürecinde problem çözme boyutundaki öğretimsel açıklamaların yoğun olarak kullanıldığı üniversitedeki öğretmen adaylarının, olasılıklı düşünme düzeylerinde diğer üniversitelere kıyasla daha büyük bir gelişim yaşandığı tespit edilmiştir. Ders içeriklerinin aynı olmasına karşın farklı öğretimsel açıklamalar ile olasılık derslerini yürüten öğretim elemanlarının yaklaşımlarının öğretmen adaylarının olasılıklı düşünme düzeylerinin gelişimi ile ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Bu doğrultuda öğretim elemanlarına olasılık derslerini tasarlarken farklı türde öğretimsel açıklamaların birlikte kullanılmalarını ve özellikle problem çözme boyutunda öğretimsel açıklamalara yer vererek öğrencilerin olasılıklı düşünme durumlarına katkı sağlamaları önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
Probabilistic thinking is an important way of thinking that enables individuals to make probability-based inferences in the face of uncertainty by modeling random events and analyzing data. Beyond a mathematics-specific way of thinking, it helps individuals comprehend why and how they should act in uncertain situations, enabling them to make more informed and logical decisions in their lives. Although probability is relatively new in the field of mathematics education compared to other topics in mathematics, the number of studies on this subject has increased rapidly, especially since it started to be included in curricula. It is considered important to develop probabilistic thinking at all levels from primary school to higher education. In this study, the relationship between the instructional explanations of field expert instructors in teaching probability and the probabilistic thinking levels of pre-service teachers was examined. The sample of the study consisted of the instructors teaching Probability and Statistics course in the undergraduate program of elementary mathematics teaching in the faculties of education of 4 different universities and the pre-service teachers taking this course. This study, which investigates the instructional explanations of instructors and probabilistic thinking levels of pre-service teachers, is a descriptive study with qualitative and quantitative approaches based on comparison and association. In order to determine the effect of the instructional explanations of the instructors conducting probability courses on probabilistic thinking, indicators were determined in line with the sub-dimensions of probabilistic thinking (sample space, probability of an event and comparison of probabilities, conditional probability) with the support of the literature and an observation form was created for the observation of probability courses. In order to determine the probabilistic thinking levels of pre-service teachers, a probabilistic thinking test was developed in line with the content of the elementary mathematics teaching program and the literature. In the validity and reliability studies of the probabilistic thinking exam and the analysis of the data obtained from the application of this exam, Rasch model was used and the analysis was completed with the help of SPSS program. The data obtained from the course observations and the probabilistic thinking exam were analyzed with both qualitative and quantitative methods by considering the data obtained through interviews, students' course notes and field notes. The findings of the study showed that instructors from different universities made different instructional explanations in probability courses and that different instructional explanations were effective on the probabilistic thinking levels of pre-service teachers. It was observed that all of the lecturers who were observed made instructional explanations in procedural, explanatory and problem solving dimensions in probability courses. The intensity of these explanations in different dimensions in the course process varied across universities. However, significant changes were observed in the probabilistic thinking levels of all pre-service teachers studying at different universities after the probability course. In particular, it was determined that the pre-service teachers in the university where instructional explanations in the problem solving dimension were used intensively in the teaching process experienced a greater improvement in their probabilistic thinking levels compared to other universities. Although the course contents were the same, the approaches of the instructors who conducted probability courses with different instructional explanations were found to be related to the development of pre-service teachers' probabilistic thinking levels. In this direction, it is recommended that instructors should use different types of instructional explanations together while designing probability courses and contribute to students' probabilistic thinking by including instructional explanations especially in the problem solving dimension.
Benzer Tezler
- Fen bilgisi öğretmenlerinin uzaktan eğitim sürecinde devre elemanlarının öğretimine ilişkin konuya özel pedagojik alan bilgilerinin incelenmesi
Investigation of science teacher's pedagogical content knowledge regarding teaching circuit elements during distance education
NESLİHAN KAPLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVGİ AYDIN GÜNBATAR
- Öğretim elemanlarının öğretimsel gelişimlerine yönelik bir model önerisi: Yabancı Diller Yüksekokulu örneği
A model proposal for the instructional development of faculty members: Case of School of Foreign Languages
TUĞBA SÖNMEZ AKALIN
Doktora
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MERAL GÜVEN
- Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretim elemanlarının öğretimsel yeterliklerine ilişkin algıları ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasındaki ilişki
The relationship between the faculty of education students' perceptions about their instructors' instructional competencies and their attitudes towards teaching profession
ONUR BALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve Öğretimİnönü ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BURHANETTİN DÖNMEZ
- Müzik eğitimi bölümü öğretim elemanlarının mesleki sorunları
Vocational problems of training assistans in the music departments of education faculties
GÜLŞEN GÖKSEL ERDAL
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Eğitim ve ÖğretimKocaeli ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALİ AKSU
- Mesleki gelişim temelli akran koçluğu uygulamasına ilişkin bir inceleme
A review of peer coaching practice based on professional development
SİNEM ARSLAN DÖNMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimAlanya Alaaddin Keykubat ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET ŞAHİN