Geri Dön

Öğretmenlerin teknolojik pedagojik alan bilgisi hazır bulunuşluk ve yapay zekâ eğitimine yönelik tutum ölçeklerinin yapay zekâ destekli dilsel uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması

Artificial intelligence assisted linguistic adaptation, validity and reliability study of teachers' technological pedagogical content knowledge readiness and attitude scales towards artificial intelligence education

PDF İndir

  1. Tez No: 942388
  2. Yazar: SULTAN BURCU TÜRK
  3. Danışmanlar: PROF. DR. YÜKSEL ALTUN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Bilim ve Teknoloji, Eğitim ve Öğretim, Science and Technology, Education and Training
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Gazi Üniversitesi
  10. Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Kimya Eğitimi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 166

Özet

Bu araştırmanın temel amacı, Yue vd. (2024) tarafından geliştirilen“TPACK Readiness Scale for Artificial Intelligence Integration”ve“Attitude Scale Towards Artificial Intelligence Education”adlı iki özgün ölçme aracını Türkçeye uyarlamak; bu kapsamda geçerlik ve güvenirlik analizlerini gerçekleştirmek ve elde edilen Türkçe formların psikometrik özelliklerini ortaya koymaktır. Ek olarak, bu ölçekler aracılığıyla öğretmenlerin Teknolojik Pedagojik Alan Bilgisi (TPAB) düzeyleri ile yapay zekâya (YZ) yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, 2024–2025 eğitim-öğretim yılında Türkiye'nin çeşitli illerinde farklı branşlarda görev yapan toplam 323 öğretmenden oluşmaktadır. Ölçeklerin uyarlama sürecinde yapay zekâ destekli çeviri teknolojilerinden yararlanılmış; teknik kavramların bağlamsal uygunlukla çevrilmesi ve akademik dilin korunması amacıyla çeviri çıktıları alan uzmanların değerlendirmesine sunulmuştur. Süreç, dilsel eşdeğerlik testleri, uzman görüşü alımı ve pilot uygulama süreçlerini içermektedir. Uyarlanan ölçeklerin yapı geçerliği, Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) ile kapsamlı biçimde test edilmiştir. AFA sonuçları, TPAB Ölçeği'nin özdeğeri 1'in üzerinde olan tek bir faktörle toplam varyansın %45,56'sını açıkladığını göstermektedir. Faktör yüklerinin büyük ölçüde ,50'nin üzerinde olduğu ve özellikle TPB, PAB ve TPAB maddelerinin yüksek yüklerle temsil edildiği görülmüştür. DFA bulgularına göre tek faktörlü modelin uyum indeksleri χ²/df = 3,82; RMSEA = 0,096; CFI = 0,881 ve TLI = 0,857 olup, üç faktörlü alternatif modele yakın düzeyde uyum sağlamıştır. Ancak bütüncül yeterlik algısını yansıtması ve Mishra ve Koehler'in (2006) kuramsal TPAB modeliyle tutarlılığı nedeniyle tek faktörlü model tercih edilmiştir. Ölçeğin iç tutarlılığı Cronbach's Alpha = ,948 olarak hesaplanmıştır. YZ Tutum Ölçeği'nde AFA sonuçları iki faktörlü yapıyı doğrulamış,“İlgi”ve“Önem”alt boyutları sırasıyla %35,92 ve %20,76 oranında varyans açıklamıştır. DFA sonuçları RMSEA = 0,172; CFI = 0,929; TLI = 0,866 ve SRMR = 0,051 ile kabul edilebilir düzeydedir. Ölçeğin genel iç tutarlılığı Cronbach's Alpha = ,824 olarak bulunmuştur. Tüm bulgular, her iki ölçeğin de Türkçeye uyarlanmış hâliyle geçerli ve güvenilir ölçme araçları olduğunu ortaya koymaktadır. Araştırmada ayrıca TPAB düzeyi ile YZ tutumları arasındaki ilişkiler Pearson korelasyon analiziyle incelenmiş; iki değişken arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki saptanmıştır (r =,305; p < ,001). En yüksek korelasyon, TPAB'nin Teknolojik Pedagojik Bilgi (TPB) alt boyutu ile YZ Tutum Ölçeği'nin“İlgi”alt boyutu arasında gözlenmiştir (r = ,388, p < ,001). Bu bulgu, öğretmenlerin pedagojik ve teknolojik bilgi entegrasyonunun, yenilikçi teknolojilere yönelik olumlu tutumları desteklediğini göstermektedir. Demografik analizlerde cinsiyet, yaş, branş ve mesleki deneyim gibi değişkenlere göre bazı alt boyutlarda anlamlı farklar belirlenmiştir. Özellikle kadın öğretmenlerin TPAB düzeyleri erkeklere göre daha yüksek bulunmuş, ancak YZ eğitimine dair deneyim düzeylerinin görece sınırlı olduğu gözlenmiştir. Bu durum, pedagojik bilgi düzeyinin yüksek olmasına rağmen teknoloji ve içerik bilgisine dayalı uygulama becerilerinin desteklenmesi gerektiğine işaret etmektedir. Araştırmanın en önemli çıktılarından biri, yüksek geçerlik ve güvenirlik düzeyine sahip iki yeni Türkçe ölçeğin alanyazına kazandırılmasıdır. TPAB ve YZ tutumlarını ölçen bu araçlar, öğretmenlerin dijital pedagojik yeterliklerini ve YZ eğitimine yönelik yaklaşımlarını değerlendirmede kapsamlı ve güvenilir veriler sunmakta; farklı örneklemlerle yapılacak çalışmalarda da geçerliliklerinin sınanmasına olanak tanımaktadır. Özellikle TPAB ölçeğinin bütüncül öğretmen yeterliklerini tek faktör altında yorumlamaya imkân tanıması, uygulama kolaylığı ve kuramsal tutarlılığı bakımından önemli bir avantaj sağlamaktadır. Bu bağlamda, uyarlanan ölçme araçlarının gelecek araştırmalarda, öğretmen eğitimi politikalarında ve teknoloji entegrasyonu stratejilerinde bilimsel referans olarak kullanılmaya uygun olduğu değerlendirilmektedir.

Özet (Çeviri)

The primary aim of this study is to adapt two original measurement tools—“TPACK Readiness Scale for Artificial Intelligence Integration”and“Attitude Scale Towards Artificial Intelligence Education,”developed by Yue et al. (2024)—into Turkish; to conduct validity and reliability analyses; and to present the psychometric properties of the adapted Turkish forms. Additionally, the study seeks to examine the relationship between teachers' Technological Pedagogical Content Knowledge (TPACK) levels and their attitudes toward artificial intelligence (AI) in education. The study sample consisted of 323 in-service teachers from various branches working in different provinces of Türkiye during the 2024–2025 academic year. The adaptation process benefited from AI-assisted translation technologies, especially for ensuring contextual appropriateness of technical terms and preserving academic language. The translated items were reviewed by field experts to ensure cultural and contextual alignment. The adaptation procedure included linguistic equivalence testing, expert validation, pilot implementation, and advanced statistical analyses. The construct validity of the adapted scales was rigorously tested through Exploratory Factor Analysis (EFA) and Confirmatory Factor Analysis (CFA). EFA results for the TPACK scale indicated a single-factor structure with an eigenvalue exceeding 1, explaining 45.56% of the total variance. Factor loadings were predominantly above .50, with high contributions from TPK, PCK, and TPACK items. CFA results showed acceptable fit indices for the single-factor model (χ²/df = 3.82, RMSEA = 0.096, CFI = 0.881, TLI = 0.857), comparable to those of the alternative three-factor model. However, due to its alignment with Mishra and Koehler's (2006) integrated theoretical framework and its practical interpretability, the single-factor model was preferred. The internal consistency of the TPACK scale was found to be high (Cronbach's alpha = .948). EFA of the AI Attitude Scale confirmed a two-factor structure labeled“Interest”and“Importance,”accounting for 35.92% and 20.76% of the variance, respectively. CFA fit indices (RMSEA = 0.172, CFI = 0.929, TLI = 0.866, SRMR = 0.051) were within acceptable thresholds. The scale's internal consistency was also high (Cronbach's alpha = .824). These results demonstrate that both adapted scales are valid and reliable instruments suitable for use in Turkish educational research contexts. Furthermore, Pearson correlation analysis revealed a statistically significant and positive relationship between teachers' TPACK levels and their attitudes toward AI (r = .305, p < .001). The strongest correlation was observed between the TPK sub-dimension of TPACK and the“Interest”sub-dimension of the AI Attitude Scale (r = .388, p < .001), highlighting the influence of pedagogical-technological integration skills on positive attitudes toward emerging technologies. Demographic analyses revealed significant differences across gender, age, subject area, and years of teaching experience. Female teachers reported higher TPACK levels than their male counterparts; however, their exposure to AI-related training and implementation was more limited. This suggests a need for targeted professional development focused on enhancing technological and content-specific competencies, despite strong pedagogical foundations. One of the major outcomes of this study is the introduction of two psychometrically sound Turkish instruments for measuring TPACK readiness and attitudes toward AI in education. These tools provide comprehensive and reliable data for evaluating teachers' digital pedagogical competencies and perceptions of AI, and they offer a basis for further validation in different sample groups. Notably, the unidimensional structure of the TPACK scale allows for integrated assessment of teacher competencies, offering both theoretical coherence and practical utility. Therefore, the adapted instruments are deemed suitable for use as scientific references in future research, teacher education policy-making, and technology integration strategies.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    892131

    Bilişim teknolojileri öğretmenlerinin yapay zeka öğretimine yönelik hazır bulunuşluk ve davranışsal niyetlerinin incelenmesi

    An investigation of information technologies teachers' readiness and behavioral intentions towards teaching artificial intelligence

    HASAN TOKATLI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Eğitim ve ÖğretimYıldız Teknik Üniversitesi

    Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET FATİH ERKOÇ

  2. Tez No

    423157

    Bilgi ve iletişim teknolojileri içerikli hizmetiçi eğitimlerin verimliliğine etki eden faktörler

    Factors associated with the productivity of information and communication technology-based on-the-job training

    ÖZLEM ÇAKIR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Eğitim ve ÖğretimKaradeniz Teknik Üniversitesi

    Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HASAN KARAL

  3. Tez No

    771382

    STEM temelli laboratuvar eğitiminin öğretmen adaylarının STEM hazır bulunuşluk düzeylerine, bilimsel süreç ve karar verme becerilerine etkisi

    The effect of STEM based laboratory training on STEM readiness, scientific process and decision making skills of preservice teachers

    DEVRİM ERTUĞRUL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Eğitim ve ÖğretimDüzce Üniversitesi

    Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MURAT GENÇ

  4. Tez No

    337453

    Bilgi ve iletişim teknolojileriyle bütünleşmeyi amaçlayan bir mesleki gelişim programının değerlendirilmesi ve bir model önerisi

    Evaluating a professional development program that aims integration of information and communication technologies and a model proposal

    ÖNER USLU

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Eğitim ve ÖğretimEge Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. NİLAY BÜMEN

  5. Tez No

    676718

    Teknolojik pedagojik alan bilgisi (TPAB) ile ilgili yapılan araştırmalar üzerine bir meta-analiz çalışması

    A meta-analysis study on the researches related to the technological pedagogical content knowledge

    BİNNUR ERGEN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Eğitim ve ÖğretimMersin Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. TUĞBA YANPAR YELKEN

    DOÇ. DR. SEDAT KANADLI

Geri Dön