Ardıl çeviride not alma tekniklerinin İngilizce ve Türkçe dil çifti bağlamında incelenmesi: Profesyoneller ve yarı profesyonellerle birlikte bir vaka incelemesi
The analysis of note taking language in consecutive interpreting within the scope of English and Turkish language pair: A case study with professionals and semi professionals
- Tez No: 942659
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET TAHİR ÖNCÜ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mütercim-Tercümanlık, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çeviribilim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 136
Özet
Her ne kadar öncesinde dil öğreniminin destekleyici bir unsuru veya dilbilim alanının bir alt başlığı olarak ele alınmış olsa da çeviri mesleği, modern dünyanın artan çeviri talepleri doğrultusunda karşılaşılan sorunlara yönelik kuramsal ve pratik çözüm önerileri getirmek için akademik bir nitelik kazanarak çeviribilim adı altında irdelenmeye başlamıştır. Çeviri sürecinin bilimsel bir düzlemde ele alınması ise onun yazılı ve sözlü çeviri olarak iki ana başlığa ayrılmasını ve pratikteki sorunların kuramsal olarak çözümlenmesiyle beraber her geçen gün artan bir alanyazının ortaya çıkmasını mümkün kılmıştır. Bu bağlamda sözlü çevirinin iki önemli alt alanından biri olan ardıl çeviri, ihtiva ettiği dinleme, not alma, hatırlama ve aktarma gibi karmaşık süreçler nedeniyle söz konusu alanyazında önemli bir yere sahip olmuştur. Özellikle de ardıl çevirinin en karakteristik özelliği mahiyetinde olan not alma süreci, çeşitli ampirik çalışmaların odağında yer almıştır. Ardıl çeviride not alma dili araştırmaları ise farklı dil çiftlerinde analiz edildiği için çeşitli dillerden beslenerek zengin bir alanyazının ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Ancak Türkçenin söz konusu not alma dili araştırmalarının gerek ulusal gerekse uluslararası alanyazınında yer bulamamış olması, çeviribilimin hızla gelişmekte olduğu Türkiye'de önemli bir alanyazın boşluğunu teşkil etmiş ve bu tezin odak noktasını oluşturmuştur. Bu bağlamda, İngilizce ve Türkçe dil çiftindeki ardıl çeviri sürecinin potansiyel not alma dili eğilimlerini ortaya koymak için İzmir Ekonomi Üniversitesi İngilizce Mütercim ve Tercümanlık Bölümü 3. ve 4. sınıf öğrencileri olan 10 kişiyle, bir kurumda kadrolu veya serbest zamanlı olarak en az 1 yıl sözlü çevirmen olarak çalışmış/ çalışmakta olan 10 profesyonel sözlü çevirmen arasında karşılaştırmalı bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların ilk olarak kendi içlerinde, ardından ise gruplar hâlinde karşılaştırmalı olarak incelenen verileri, İngilizce ve Türkçe dil çifti özelinde çeviri edinçleri henüz oluşmakta olan öğrenciler ile çeviri edinçleri mesleki anlamda oluşmuş olan profesyoneller arasındaki dil eğilimi dinamiklerini gösterebilmek amacıyla irdelenmiştir. Katılımcıların almış oldukları notların dil eğilimlerini tespit ederken, seçimlerinin ne kadarının bilinç düzeyinde olduğunu saptayabilmek amacıyla 5 sorudan oluşan yarı yapılandırılmış yazılı bir görüşme gerçekleştirilerek veri üçgenlemesi kurulmuştur. Bu çalışmanın kuramsal altyapısı ise gerek andaş gerekse ardıl çeviri için alanyazında sıklıkla kullanılan Çaba Modeli (Gile, 2009) çerçevesinde oluşturulmuştur. Bu hedeflerden hareketle, Çeviri Tarihi isimli 1. Bölümde çevirinin salt bir uğraştan ziyade akademik bir hüviyet kazanma noktasına kadar uzanan gelişim süreci ele alınmaktadır. 2.Bölümde ise ardıl çevirinin diğer sözlü çeviriler arasındaki konumunu benzerlikler ve farklılıklar açısından irdeleyen Sözlü Çeviri Türleri Bölümü yer almaktadır. Alanyazın Taraması isimli 3. Bölümde not alma diline yönelik önceki ulusal ve uluslararası çalışmaların kapsamı ve sınırlılıkları tartışılmaktadır. Katılımcıların verilerini kuramsal bir düzleme konumlandırma hususunda kapsayıcı ve doğrulayıcı bir atıf çerçevesi teşkil eden Çaba Modeli ise Gile ve Çaba Modeli (2009) isimli 4. Bölümde tartışılmaktadır. Araştırmanın tasarımı, örneklemi, yaklaşımı ve kısıtları ise Yöntem adındaki 5. Bölümde aktarılmaktadır. Analizler doğrultusunda elde edilen veriler ve bu verilerin yarı yapılandırılmış görüşme sorularına verilen yanıtlarla beraber çözümlemesinin gerçekleştirilmesi“Bulgular”başlıklı 6. Bölümde gerçekleştirilmiştir. Saptanan veriler 7. Bölümde tartışılmış ve Gile'nin (2009) Çaba Modeli başta olmak üzere alanyazındaki kuramsal yaklaşımların bu çalışmada sağlanan verileri tasdikleyici unsurları ele alınmıştır. Sonuç bölümü ise çalışmanın nihai tespitlerini içermekte olup, önceki bölümde belirtilen potansiyel yeni sorunsalların önemini yinelemektedir.
Özet (Çeviri)
Although previously considered a supporting tool for language learning or a subfield of linguistics, translation has gained academic recognition due to the increasing demands of the modern world. Consequently, it has been examined under Translation Studies to provide theoretical and practical solutions to translation-related challenges. The scientific study of translation has led to its classification into two main branches, written and oral translation, while also fostering an expanding body of literature addressing practical issues through theoretical insights. Within this framework, consecutive interpreting, one of the two main branches of oral translation, holds a significant place in the literature due to its complex cognitive processes, including listening, note-taking, delivery, and recall. Note-taking, a defining feature of consecutive interpreting, has been the focus of various empirical studies, analyzed from perspectives such as note-taking language, techniques, and speed. Research on note-taking language, examined across different language pairs, has contributed to a rich body of literature. However, the absence of Turkish in these studies, both nationally and internationally, represents a significant research gap in Turkey's rapidly developing Translation Studies field. Addressing this gap forms the core focus of this thesis. To identify potential note-taking language tendencies in the English-Turkish consecutive interpreting process, a comparative study has been conducted with two participant groups: ten third- and fourth-year students from Izmir University of Economics, Department of English Translation and Interpreting, and ten professional interpreters with at least one year of experience as full-time or freelance interpreters. Data were analyzed within and across groups to examine note-taking trends among students, whose interpreting competence is still developing, and professionals, whose competence is established. A semi-structured written interview with five questions was conducted to assess the extent to which participants' note-taking choices were conscious, ensuring data triangulation. The theoretical foundation of this study has been structured within Gile's Effort Model (2009), widely employed in consecutive and simultaneous interpreting literature. Based on these objectives, the study has been structured as follows: The first chapter, Translation History, examines the transformation of translation from a practice to an academic field. The second chapter, Types of Interpreting, explores the position of consecutive interpreting in relation to other modes. The third chapter, Literature Review, discusses previous studies on note-taking language and their limitations. The fourth chapter, Gile and the Effort Model (2009), establishes the study's theoretical framework. The fifth chapter, Methodology, presents the research design, sample, approach, and limitations. The sixth chapter, Findings, analyzes participants' note-taking sheets and their interview responses, comparing data through bar charts for clarity. The seventh chapter, Discussion, evaluates findings in relation to theoretical approaches, particularly Gile's Effort Model, and discusses study limitations and recommendations. The final chapter, Conclusion, presents key findings and emphasizes potential research questions identified in the previous chapter.
Benzer Tezler
- Konsekutivdolmetschen und die notizentechnik - Die anwendung der notizentechnik in dem sprachenpaar Deutsch und Türkisch
Ardıl tercüme ve not alma teknikleri – Türkçe ve Almanca örnekleminde not alma tekniklerinin uygulanması / Consecutive interpretation and notetaking techniques - The application of note taking techniques in Turkish and German sampling
SEDA NAZ YANGAÇ
Doktora
Almanca
2020
Alman Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiAlman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSA YAŞAR SAĞLAM
- Sözlü çeviri türlerinden ardıl çeviri yöntem ve teknikleri
Methods and techniques of consecutive interpreting from types of interpreting
ÇAKIR GÖKHAN ŞİMŞİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Mütercim-TercümanlıkKırıkkale ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÜLHANIM ÜNSAL
- Ardıl çeviri eğitiminde zihin haritaları oluşturma yönteminin etkililik derecesi
Effect of mind mapping in consecutive interpreter training
AYLİN YAVAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Eğitim ve ÖğretimYıldız Teknik ÜniversitesiEğitim Bilimleri Bölümü
YRD. DOÇ. DR. AYBARS ERÖZDEN
DOÇ. DR. AYMİL DOĞAN
- Arapça-Türkçe ardıl çeviri ve uygulamalarda karşılaşılan zorluklar
Challenges in Arabic-Turkish consecutive interpretation and its applications
TAHYR CHARYYEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Mütercim-TercümanlıkAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiArap Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN DÜZGÜN
- Effect of imagery mnemonic Method of Loci in consecutive interpreter training
Bellek destekleyici imge yerleştirme yönteminin ardıl çeviri eğitiminde etkisi
DUYGU ÇURUM
Yüksek Lisans
İngilizce
2010
Mütercim-TercümanlıkHacettepe Üniversitesiİngilizce Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYMİL DOĞAN