Üniversite öğrencilerinde yapay zeka kaygısı ve kariyer uyum yetenekleri arasındaki ilişkide proaktif kişiliğin rolünün incelenmesi
Examining the role of proactive personality in the relationship between artificial intelligence anxiety and career adaptability among university students
- Tez No: 956844
- Danışmanlar: PROF. DR. GAMZE SART
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 257
Özet
Bu araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinin yapay zeka teknolojilerine ilişkin kaygı düzeyleri ile kariyer uyum yetenekleri arasındaki ilişkinin incelenmesi ve bu ilişkide proaktif kişiliğin rolünün incelenmesidir. Yapay zekânın hızlı gelişimi ve iş dünyasına entegrasyonu, bireylerde mesleki geleceklerine yönelik çeşitli kaygıların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu kaygıların, bireylerin kariyer gelişimini nasıl etkilediği ise günümüzde önemli bir araştırma alanı haline gelmiştir. Bu bağlamda yürütülen çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli ile desenlenmiştir. Araştırmanın örneklemini, 2024-2025 öğretim yılında Türkiye'de farklı üniversitelerde öğrenim gören toplam 501 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Veriler, Yapay Zeka Kaygısı Ölçeği, Kariyer Uyum Yetkinliği Ölçeği ve Proaktif Kişilik Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistikler, grup farkları analizi, korelasyon analizi ve aracılığın test edilmesi amacıyla aracılık analizi uygulanmıştır. Elde edilen bulgulara göre, yapay zeka kaygısı ile kariyer uyum yetkinlikleri arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki, yapay zeka kaygısı ve proaktif kişiik arasında negatif yönlü ve anlamlı bir ilişki ve son olarak kariyer uyum yetenekleri ve proaktif kişilik arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki bulunmuştur. Ayrıca, proaktif kişiliğin yapay zeka kaygısı ve kariyer uyum yetenekleri arasındaki ilişkide aracı (mediator) bir rol oynadığı görülmüştür. Proaktif kişilik düzeyi yüksek bireylerin, yapay zeka kaynaklı kaygılara rağmen kariyer süreçlerini daha başarılı şekilde yönettikleri anlaşılmıştır. Mevcut bulgular, üniversite öğrencilerinin kariyer gelişim süreçlerinde yalnızca teknolojik yeterlik değil, aynı zamanda bireysel psikolojik özelliklerin de belirleyici olduğunu ortaya koymaktadır. Sonuçlar, eğitim ve kariyer danışmanlığı hizmetleri açısından önemli öneriler sunmakta,genç bireylerin teknolojik değişime daha sağlıklı uyum sağlayabilmeleri için bütüncül destek mekanizmalarına ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to examine the relationship between university students' levels of artificial intelligence (AI) anxiety and their career adaptability, as well as to investigate the mediating role of proactive personality in this relationship. The rapid development and integration of AI technologies into the professional world have led to increasing concerns about career uncertainty among individuals. Understanding how these concerns impact career development has become a significant area of research. This study employed a correlational research design, one of the quantitative research methods. The sample consisted of 501 university students studying at various universities in Türkiye during the 2024–2025 academic year. Data were collected using the Artificial Intelligence Anxiety Scale, Career Adaptability Scale, and Proactive Personality Scale. Descriptive statistics, group difference tests, correlation analysis, and mediation analysis were used to analyze the data. Findings revealed a significant negative relationship between AI anxiety and career adaptability, a significant negative relationship between AI anxiety and proactive personality, and a significant positive relationship between proactive personality and career adaptability. Additionally, proactive personality was found to play a mediating role in the relationship between AI anxiety and career adaptability. The results suggest that individuals with higher levels of proactive personality manage their career processes more effectively despite AI-related concerns. These findings highlight the importance of psychological traits alongside technological competencies in students' career development processes and provide important implications for education and career counseling services, emphasizing the need for holistic support mechanisms to help young individuals adapt more effectively to technological change.
Benzer Tezler
- Üretken yapay zekânın kaygı boyutu üzerine bir ölçek geliştirme çalışması
Developing a scale on the anxiety dimension of generative artificial intelligence
ZEHRA İKİZLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimBalıkesir ÜniversitesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEMİRAL ÖNCÜ
PROF. DR. GÜRHAN DURAK
- Exploring university students' attitudes toward artificial intelligence: The relationship between perceptions of artificial intelligence and technology-induced unemployment anxiety
Üniversite öğrencilerinin yapay zekâya yönelik tutumlarının incelenmesi: Yapay zekâ algıları ve teknoloji kaynaklı istihdam kaygısı arasındaki ilişki
BURAK SAKALOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Psikolojiİstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesiİşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAŞMET GÖKIRMAK
- The impact of an artificial intelligence chatbot on Turkish EFL learners' foreign language anxiety, foreign language speaking anxiety, willingness to communicate, and learner autonomy levels: A quasi-experimental study
Yapay zeka tabanlı bir sohbet robotunun yabancı dil olarak İngilizce öğrenen Türk öğrencilerinin yabancı dil kaygısı, yabancı dil konuşma kaygısı, iletişim kurma isteği ve öğrenci özerklik düzeyleri üzerindeki etkisi: Yarı deneysel bir çalışma
TÜRK İSLAM KURT
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Eğitim ve ÖğretimMersin ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUZAFFER PINAR BABANOĞLU
- The impact of artificial intelligence-based feedback on students' self-efficacy in academic writing classes
Akademik yazma derslerinde yapay zekâ tabanlı geri bildirimin öğrencilerin öz yeterlilikleri üzerindeki etkisi
SİNEM AYDIN
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Eğitim ve Öğretimİstanbul Medeniyet ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAMİ AYDIN
- Rekreasyon bölümü öğrencilerinin yapay zekaya yönelik genel tutumlarının yapay zeka kaygı ve dijtal iyi oluş düzeylerine etkisi
The effect of recreation department students' generalattitudes towards artificial intelligence on theirartificial intelligence anxiety and digital well-beinglevels
DUHANCAN İCİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
SporErciyes ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZİYA BAHADIR