İlk kez ebeveyn olan ve ilk çocukları ilkokula başlayan evli çiftlerin ilişkilerinin yorumlayıcı fenomenolojik analizi
Interpretative phenomenological analysis of relationships of married couples who are first-time parents and whose first children are starting primary school
- Tez No: 960544
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET GÜVEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 269
Özet
Bu araştırmada, bir evlilikte çocuklarla ilgili iki temel geçiş (ebeveynliğe geçiş ve ilkokula geçiş) sırasında çift ilişkilerinin nasıl deneyimlendiği iki ayrı çalışma ile incelenmektedir. Her iki geçiş de literatürde sıklıkla gelişimsel, eğitsel veya klinik bakış açılarıyla incelenmiş olsa da bu evrelerin çift ilişkisi içinde belirli bağlamlarda nasıl yaşandığı ve anlamlandırıldığı derinlemesine incelenmemiştir. Bu araştırmada yürütülen çalışmalar; (1) ilk defa ebeveyn olan ve aile veya bakıcılar gibi dışarıdan bir bakım desteği olmadan bebeklerini büyüten ve (2) ilk çocukları birinci sınıfa başlayan ve evde bir küçük çocuğu daha olan iki çocuklu Türk çiftlerin bu geçişler sırasında ilişkisel deneyimlerini inceleyerek bu boşluğu doldurmayı amaçlamaktadır. Veriler her bir çalışma ve çift için ayrı ayrı yürütülen yarı yapılandırılmış görüşmeler yoluyla toplanmıştır. Her çalışma için 10'ar çift (20 kadın 20 erkek, toplamda 40 katılımcı) yer almıştır. İki çalışmanın da verileri çok perspektifli Yorumlayıcı Fenomenolojik Analiz'in (YFA) idiyografik, tümevarımsal ve hermeneutik ilkeleri izlenerek ikili (dyadic) bir tasarımla analiz edilmiştir. Ebeveynliğe geçişte çift dinamiklerine ilişkin çalışmada dört üst düzey tema ortaya çıkmıştır: (i) kaybolan çift alanı, (ii) rol ve sorumluluk mücadeleleri, (iii) çift'e dayanıklılık ve (iv) artan duygusal bağ. Bu temalar ilişkisel bozulma ve gelişim arasında dinamik bir gerilimi gözler önüne sermektedir. İlişkisel örüntülerdeki değişimler ve rollerle ilgili çatışmalar gerginlik yaratırken bu gerginlik, dayanıklılık ve yeniden bağlanma için bir pota işlevi görmüştür. Bulgular, ebeveynliğe geçişi bir dış destek olmadan yaşamanın evlilik dengesini bozabileceğini ancak aynı zamanda çiftleri ilişkilerini yeniden tanımlamaya yönlendirdiğini vurgulamaktadır. İlkokula geçişte çift dinamiklerine ilişkin çalışmada ise iki üst düzey tema ortaya çıkmıştır: (i) güncellenen görevler ve (ii) duygu ayarlamaları. Bulgular; ilkokula geçişin çift dinamiklerini iş birlikçi uyumdan eşitsiz ve cinsiyete dayalı rol kalıplarıyla belirlenmiş çatışmalara kadar çeşitli biçimlerde yeniden şekillendirdiğini ortaya koymuştur. Okul sorumlulukları ve küçük bir çocuğa daha bakım verme gibi pratik ve duygusal talepler, genellikle ilişkisel alanı kısıtlamış ve cinsiyet ve ebeveynlik hakkında daha derin kültürel senaryoları açığa çıkarmıştır. Bazı çiftler rolleri yeniden müzakere ederek ve duygusal yakınlık geliştirerek ilişkisel dayanıklılık gösterirken bazıları çözülmemiş gerilimler ve görev temelli çatışmalarla baş etmeye devam etmiştir. Bu tez çalışmasında anılan her iki geçiş evresinde de gerginlik anları karşılıklı büyüme, uyum ve yeniden bağ kurma fırsatlarıyla birlikte var olmuştur. Bulgular normatif aile geçişlerinin ilişkisel, duygusal ve bağlamsal dokusuna ışık tutarak geçişlerde gömülü olan ilişkisel karmaşıklığı vurgulamaktadır. Psikoeğitim programları, ilişki danışmanlığı ve okul-aile koordinasyon girişimleri gibi müdahaleler çiftlerin duygusal iletişimini, rol müzakerelerini ve ortak anlam yaratma süreçlerini geliştirmeyi hedeflemelidir. Ayrıca meslek profesyonellerinin ve politika yapıcıların, normatif geçişler yaşayan ailelere destek tasarlarken çift merkezli bir bakış açısı benimsemeleri ve önleyici çalışmalara öncelik vermeleri önemlidir.
Özet (Çeviri)
This research examines how couples experience two key transitions involving children in a marriage: the transition to parenthood and the transition to primary school. While both transitions have often been researched in the literature from developmental, educational, or clinical perspectives, how these stages are experienced and given meaning within specific contexts within the couple relationship has not been thoroughly examined. The studies conducted in this research aim to fill this gap by examining the relational experiences of (1) first-time parents who are raising their babies without external care support and (2) two-child Turkish couples whose first child is in first grade and who have another young child at home during these transitions. Data were collected through semi-structured interviews conducted separately for each study and couple. Ten couples (20 women and 20 men, for a total of 40 participants) participated in each study. Data from both studies were analyzed using a dyadic design, following the idiographic, inductive, and hermeneutic principles of multiperspective Interpretative Phenomenological Analysis (IPA). Four superordinate themes emerged in the study of couple dynamics during the transition to parenthood: (i) lost couple space, (ii) role and responsibility struggles, (iii) couple resilience, and (iv) increased emotional bonding. These themes reveal a dynamic tension between relational disruption and growth. Changes in relational patterns and role-related conflicts created tension, which then served as a crucible for resilience and reconnection. Findings emphasize that experiencing the transition to parenthood without external support can disrupt marital stability but also prompt couples to redefine their relationships. Two superordinate themes emerged in the study of couple dynamics during the transition to elementary school: (i) updated tasks and (ii) emotional adjustments. Findings revealed that the transition to elementary school reshapes couple dynamics in a variety of ways, from collaborative harmony to conflict characterized by unequal and gendered role patterns. Practical and emotional demands, such as school responsibilities and caregiving for young children, often constrained relational space and revealed deeper cultural scripts about gender and parenting. Some couples demonstrated relational resilience by renegotiating roles and developing emotional closeness, while others continued to grapple with unresolved tensions and task-based conflicts. In both transitional phases discussed in this dissertation, moments of tension coexisted with opportunities for mutual growth, adaptation, and reconnection. The findings illuminate the relational, emotional, and contextual fabric of normative family transitions, highlighting the relational complexity embedded in these transitions. Interventions such as psychoeducational programs, relationship counseling, and school-family coordination initiatives should aim to enhance couples' emotional communication, role negotiation, and shared meaning-making processes. Furthermore, it is important for professionals and policymakers to adopt a couple-centered perspective when designing support for families undergoing normative transitions and prioritize preventative interventions.
Benzer Tezler
- İlkokula geçişte öğretmen, ebeveyn ve çocuk açısından beklentiler
Expectations for teachers, parents, and children on the transition to primary school
CEREN SEYHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DİLA NUR YAZICI
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocukların ortak dikkat becerilerinin göz izleme yöntemiyle değerlendirilmesi
Evalution of joint attention abilities in children with attention deficit hyperactivity disorder with an eye tracking technique
RAHİME DUYGU TEMELTÜRK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2018
PsikiyatriAnkara ÜniversitesiÇocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİRİM GÜNAY KILIÇ
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda duyu profili ve duygusal düzenleme ilişkisi
The relationship between sensory profile and emotion regulation in children with attention deficit hyperactivity syndrome
EMRE ÜRER
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2019
PsikiyatriAnkara ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DİDEM BEHİCE ÖZTOP
- COVID-19 salgını sırasında ebeveynlerin çocukluk çağı aşılarına ve COVID-19 aşısına karşı tutumlarının değerlendirilmesi
Parents during the COVID-19 epidemic to childhood vaccinations and the COVID-19 vaccine evaluation of their attitudes
FULYA ESİN GÜZEL
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıAnkara ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERGİN ÇİFTCİ
- 7-18 yaş arası çocuklarda internet bağımlılığı ve çocukların günlük alışkanlıkları üzerindeki olumsuz etkilerinin değerlendirilmesi
Evaluation of internet addiction and it's negative effects on children's daily habits in children between 7-18 years
SEVİM ONGUNER
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2020
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıSağlık Bilimleri ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞANLIAY ŞAHİN