Big data engagement among social scientists in Türkiye: Between familiarity and use
Türkiye'de sosyal bilimcilerin büyük veri ile etkileşimi: Aşinalıktan uygulamaya
- Tez No: 961879
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İLKNUR YÜKSEL KAPTANOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyoloji, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Nüfus Etütleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyal Araştırma Yöntemleri Anabilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 199
Özet
iii ÖZET Sosyal bilimlerde büyük veri ve hesaplamalı yaklaşımların hızlı yükselişi, yeni analitik imkânlar sunmakla birlikte disipliner uyum, metodolojik hazırlık ve beceri ile altyapıya eşit erişim konularında endişeler de doğurmaktadır. Bu tez, Türkiye'deki sosyal bilimcilerin bu yaklaşımlarla nasıl karşılaştıklarını, onları nasıl kavradıklarını ve nasıl benimsediklerini incelemektedir. Sıralı-diyalektik karma yöntem yaklaşımı kullanılarak, ilk olarak sosyal, beşerî ve idari bilimlerde görev yapan 3.524 akademisyeni kapsayan bir çevrim içi anketten yararlanılmıştır. Nicel analizler, aşinalık, yetkinlik ve kullanım düzeylerinde; disipliner yönelim, metodolojik geçmiş ve müfredatta ilgili derslerin varlığına bağlı olarak belirgin farklılıklar ortaya koymaktadır. İlgi ve farkındalık yaygın olmakla birlikte, fiilî kullanım ve ileri düzey yetkinlikler nispeten düşük kalmaktadır. Daha kapsamlı bir anlayış geliştirmek amacıyla, nitel aşamada büyük veri ve hesaplamaları sosyal bilimler alanıyla ilgili olan akademisyenlerle derinlemesine mülakatlar yapılmıştır. Analiz sonucunda, büyük veriyle etkileşimin üç temel tipi tanımlanmıştır: Çeperden Gözleyenler, Yeni Yeni Deneyenler ve Aktif Uygulayıcılar. ulgular, bireysel yönelimlerin ve öğrenme yollarının disipliner kültürler, yöntemsel gelenekler, erişim engelleri ve epistemik düşünüş biçimi yoluyla şekillendiğini ortaya koymaktadır. Genel olarak sonuçlar, Türkiye sosyal bilimlerinde büyük veri entegrasyonunun yalnızca teknik ve altyapısal koşullardan değil, aynı zamanda kurumsal hiyerarşilerden ve metodolojik eğilimlerden de etkilendiğini göstermektedir. Bu tezin, büyük veri kullanımının yerleşik ve katmanlı doğasına dikkat çekerek ve Türkiye'deki metodolojik gelişmelerin daha iyi anlaşılmasına katkı sağlayarak metodoloji literatürüne özgün bir katkı sunduğu değerlendirilmektedir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT The rapid rise of big data and computational approaches in the social sciences offers new analytical possibilities but also raises concerns about disciplinary fit, methodological readiness, and unequal access to skills and infrastructure. This thesis examines how social scientists in Türkiye encounter, understand, and engage with these approaches. Using a sequential-dialectical mixed methods design, it first draws on a web survey of 3,524 academics in the social, humanities, and administrative sciences. Quantitative analyses reveal marked disparities in familiarity, competency, and use, shaped by disciplinary orientation, methodological background, and the presence of relevant courses in curricula. While interest and awareness are widespread, actual use and advanced competencies remain comparatively low. To deepen these insights, the qualitative phase employs in-depth interviews with academics with an interest in big data and computational social sciences. The analysis identifies three broad types of engagement, Peripheral Observers, Emerging Experimenters, and Embedded Practitioners, and illuminates how individual pathways into or away from big data use are mediated by disciplinary cultures, methodological traditions, access barriers, and epistemic reflexivity. Taken together, the findings highlight that big data's incorporation into social sciences in Türkiye is shaped by not only technical and infrastructural factors but also by entrenched institutional hierarchies and methodological dispositions. This thesis attempts to contribute to the growing literature on computational social science by foregrounding the situated and stratified nature of big data engagement and by