Geri Dön

Kamuda çalışan eğitimcilerin yoksulluk düzeyinin ölçülmesi: Bişkek örneği

Мамлекеттик билим берүү кызматында иштегендердин жакырчылык деңгээлин өлчөө: бишкек мисалында

  1. Tez No: 615222
  2. Yazar: AYCAN MUSAEVA
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA ORÇAN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Eğitim ve Öğretim, Kamu Yönetimi, Sosyoloji, Education and Training, Public Administration, Sociology
  6. Anahtar Kelimeler: yoksulluk, Kırgızistan'da yoksulluk, çalışan yoksulluk, eğitim çalışanları, Bişkek
  7. Yıl: 2019
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 195

Özet

Yoksulluk bir olgu olarak önceki dönemlerde ve günümüzde bütün toplumların ortak sorunudur. Bilgi ve teknolojinin gelişimiyle insan ihtiyaçları önceki yaşam standartlarına göre refah toplumunda oldukça değişmiş, farklılaşmış ve çeşitlenmiştir. İnsanlığın“yetinen toplumundan”“tüketim toplumuna”evrilmesiyle birlikte insanların elde etmiş oldukları gelir ile ihtiyaçları arasında ciddi farklılıklar oluşmuş ve bu farklılıklar yoksulluğun niteliğini ve biçimini de değiştirmiştir. Kırgızistan'da hane bütçelerinin entegre araştırmalarının sonucuna göre tüketici harcamalar üzerinden hesaplanan yoksulluk düzeyi 2012 yılında %38 iken 2017'da bu oran %25.6'ya gerilemiştir. Aynı zamanda aşırı yoksulluk düzeyi 2012 yılında %4.4'ten 2017 yılında %0.8'e düşmüştür. 2017 yılında genel yoksulluk alt sınırının maliyet değeri kişi başına yıllık 32 093 som veya aylık 2 674 som iken, aşırı yoksulluk yıllık 17 471 som veya aylık 1 455 som olarak hesaplanmıştır. Kırgızistan Ulusal İstatistik Komitesi verileri ışığında halkın 1 milyon 601 bin kişi yoksulluk içinde, bunun içinde 41 000'i aşırı yoksulluk içinde yaşamaktadır. Yoksulların çoğunluğu kırsal kesimlerde yaşayanlardır. Kentte bu oran %20,4' iken kırsalda %29,0'larda seyretmektedir. Bu anlamda yoksulluk düzeyi Bişkek'te % 15,9 gözükmektedir. Kamuda eğitim sektöründe çalışanların aldıkları maaşlar, eğitim sektörüne (kreş, okul, üniversite) kolej ve fakülteden mezuniyetine, girdikleri ders saatine, kurumun şehir merkezinde veya kırsalında olup olmama durumuna göre değişmektedir. Bu vi bağlamda eğitim sektöründe çalışanlar 4000 somdan başlayarak 16 000 soma kadar maaş alabilmektedir. 57,5-225 ABD dolar aralığında değişen ücretler dikkate alındığında eğitim sektöründe çalışanların Birleşmiş Milletler tarafından belirlenen yoksulluk kriterine göre alt sınırda maaş alanlar için mutlak yoksulluk sınırda tutunmaya çalıştıkları, üst seviyede maaş alanlar için ise göreceli yoksulluk durumu söz konusudur. Çalışmada Kırgızistan'ın Bişkek şehrinde kamuda eğitim sektöründe çalışanların yoksulluk düzeyinin ölçülmesi, düşük maaşa sahip olan kamu çalışanlarının varsa ek geçim kaynakları, yoksullukla mücadelelerini, yoksulluğun legal ya da illegal sapmalarını, sosyo-kültürel ve ekonomik durumlarının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Kamuda eğitim sektöründe çalışanların (kreş, okul, üniversite) yoksulluk düzeyini ölçmek amacıyla nicel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Bişkek şehrinde eğitim alanında çalışan yaklaşık 610 kişiye anket uygulanmıştır. Üniversite bazında 306 okul bazında 249 ve kreş bazında 55 eğitim çalışanı ile görüşülmüştür. Yapılan çalışma sonucunda elde edilen veriler SPSS 22 programında analiz edilmiş olup bu çerçevede literatür taraması sonucunda oluşturulan teorik kısımla, araştırma sonuçları birleştirilerek tez çalışması hazırlanmıştır. Ortaya çıkan bulgular sosyolojik açıdan tartışılarak değerlendirmesi yapılmıştır. Kamuda çalışan eğitimcilerin yoksulluk düzeyinin ölçülmesi ile yapılan çalışma giriş, üç bölüm, bölümü oluşturan ana başlık, alt başlık ve yan başlıklar ile sonuç üzerine tesis edilmiş bulunmaktadır. Çalışmanın daha iyi anlaşılabilmesi için tezin giriş kısmında yoksullukla ilgili genel bilgiler verilmiştir. Çalışmanın birinci bölümde tezin kavramsal çerçevesi oluşturulmuştur. Yoksulluğa ilişkin temel kavramlar ve dinamikleri başlığı altında yoksulluk kavramları üzerinde durularak yoksulluğun tarihsel gelişimi ele alınmıştır. Yoksulluk kültürü, yoksulluğun ölçülmesi, yoksulluğun nedenleri ve yoksulluk türleri hakkında bilgilerin yer aldığı bölümde başta Türkiye olmak üzere Rusya ve dünyada yoksullukla ilgili çalışmalar ve değerlendirmelere dikkat çekilmiştir. vii Bağımsızlık sonrası Kırgızistan'da yoksulluk ve yoksullukla mücadele politikaları başlığı altındaki ikinci bölümde Kırgızistan'da yoksulluğun genel görünümü ve boyutu, Kırgızistan'da yoksullukla mücadele stratejileri, Kırgızistan'da kamu çalışanlarının yoksulluğu hakkında bilgi verilmiştir. Kırgızistan'da yoksulluğun tasnif edildiği bu bölümde devlet ve özel kurumları tarafından geliştirilen bir takım yoksulluk stratejileri (Araket ulusal programı, Yoksullukla mücadele çalışmaları, Binyıl kalkınma hedefleri, Topyekun gelişme temelleri, Yoksulluğu azaltmanın milli stratejisi vs.) hayata geçirilmeye çalışıldığı görülmekle birlikte kamuda çalışan eğitimcilerin ekonomik ve sosyal durumları üzerinde durulmuştur. Eğitim sektöründe çalışanların sosyo-ekonomik durumu başlığı altındaki üçüncü bölümde Kırgızistan'ın Bişkek şehrinde kamuda eğitim sektöründe çalışanların yoksulluk düzeyi tespit edilerek mevcut yaşam tarzlarına etkisi analiz edilmiştir. Ayrıca kamunda eğitim çalışanlarının ek-geçim kaynakları ve yoksullukla mücadelelerini ortaya koymuştur. Bu bağlamda kamunda eğitim sektöründe çalışanlar arasında yoksulluğun bir kültüre dönüşüp dönüşmediği, kamuda eğitim sektöründe çalışanların yaşam tarzlarını ne derecede etkiledikleri irdelenmiştir. Kamuda eğitim sektöründe çalışanların devletten aldıkları maaş, ancak temel ihtiyaçlarını karşılayabilecek yeterliliktedir. Fakat eğitim giderleri, sağlık giderleri, sosyal faaliyetlere katılma gibi ihtiyaçlarını karşılamaktan uzaktır. Kamuda eğitim sektöründe çalışanlar genel olarak göreceli yoksulluk durumuyla karşı karşıya oldukları görülmektedir. Orta vadede eğitimcilerin yaşam standardını etkileyecek herhangi bir gelişme ve strateji pek gözükmemekle birlikte eğitimciler bireysel çabalarıyla bu sorunların üstesinden gelmeye çalışmaktadırlar. Bu haliyle tez kamuda çalışan eğitimcilerin mevcut sosyal ekonomik durumunu ortaya koyması bakımından önemli bir boşluğu dolduracak niteliktedir.

Özet (Çeviri)

Жакырчылык бир кубулуш катары өткөн мезгилдерде жана бүгүнкү күндө баардык коомчулуктун жалпы көйгөйү болуп саналат. Илим жана технологиянын өнүгүүсү менен адам баласынын керектөөлөрү өткөн мезгилдеги жашоо стандарттарына караганда бакубатчылык коомунда бир топ өзгөргөн, айырмаланган жана түрдүүлөнгөн. Адам баласынын «канаатанган коом»дон «керектөөчү коом»го өтүүсү менен биргеликте адамдардын алган кирешелери менен керектөөлөрүнүн ортосунда олутту айырмачылыктар келип чыккан жана бул айырмачылыктар жакырчылыктын сапатын жана формасын дагы өзгөрткөн. Кыргызстандын үй-бүлө бюджетин интегралдык изилдөөлөрүнүн жыйынтыгына караганда керектөөчү чыгашалардан эсептелген жакырчылык деңгээли 2012-жылы 38% болсо, 2017-жылы бул көрсөткүч 25,6% ке азайган. Ошол эле учурда өтө жакырчылык деңгээли 2012-жылы 4,4 % тен 2017-жылы 0,8% ке түшкөн. 2017-жылы жалпы жакырчылыктын төмөнкү чеги киши башына жылдык эсеп менен 32 093 сомду же болбосо айлык эсеп менен 2 674 сомду көрсөткөн, өтө жакырчылык деңгээли болсо жылына 17 471 сом же болбосо айына 1 455 сом деп эсептелген. Кыргыз Республикасынын Улуттук статистика комитетинин көрсөткөн маалыматтары боюнча калктын 1 миллион 601 миңи жакырчылыкта, мунун ичинде 41 000 киши өтө жакырчылыкта жашагандар. Кедейлердин көпчүлүгү айыл жергесинде жашагандар болуп саналат. Шаарда бул ix көрсөткүч 20,4% болсо, айыл жергесинде 29,0% ти түзөт. Бишкекте болсо жакырчылыктын деңгээли 15,9% ти түзгөн. Мамлекеттик билим берүү секторунда иштегендердин маяналары, билим берүү секторуна (бала бакча, мектеп, университет), колледж жана факультетти бүтүрүүсүнө, алган сабактарынын сааттарына, мекеменин шаардын борборунда же болбосо элетте жайгашканына карата өзгөрөт. Бул контексте билим берүү секторунда иштегендер 4 000 сомдон баштап 16 000 миң сомго чейин маяна ала алышат. 57,5-225 АКШ доллар диапозонунда өзгөргөн маяналар эске алынганда билим берүү секторунда иштегендер Бириккен Улуттар Уюму тарабынан белгиленген жакырчылык критерийине каратда минималдуу маяна алгандар үчүн абсолюттук жакырчылык, жогорку деңгээлде маяна алгандар үчүн болсо салыштырмалуу жакырчылык жагдайлары бар экендигин айта алабыз. Бул изилдөө Кыргызстандын Бишкек шаарында мамлекеттик билим берүү секторунда иштегендердин жакырчылык деңгээлин ченөө, аз маяна алган мамлекеттик кызматкерлердин эгер бар болсо кошумча киреше булактарын, жакырчылык менен күрөшүүлөрүн, жакырчылыктын мыйзамдуу жана мыйзамсыз бурмалануусун, коомдук-маданий жана экономикалык абалдарын аныктоого багытталган. Мамлекеттик билим берүү секторунда иштегендердин (бала-бакча, мектеп, университет) жакырчылык деңгээлин ченөө максатында сандык изилдөө методу колдонулган. Бишкек шааарында билим берүү тармагында иштеген болжолдуу 610 кишиге сурамжылоо жүргүзүлгөн. Университет базасында 306, мектеп базасында 249, бала-бакча базасында 55 окутуу кызматкерлери менен жолугушуулар болгон. Изилдөөлөрдүн жыйынтыгында алынган маалыматтар SPSS 22 программасы менен анализ жүргүзүлүп, бул контексте адабиятты изилдөөнүн натыйжасында түзүлгөн теориялык бөлүк менен изилдөөнүн жыйынтыктары бириктирилип тезис даярдалган. Жыйынтыктар социологиялык жааттан талкууга алынып, бааланат. Мамлекеттик сектордо иштеген мугалимдердин жакырчылык деңгээлинин ченелүүсү менен жасалган изилдөө киришүүдөн, үч бөлүмдөн жана бөүмдөрдү x түзгөн башкы тема, подтема, микротема жана жыйынтыктан турат. Изилдөө дагы да түшүнүктүү болушу үчүн дипломдук иштин киришүү бөлүмүндө жакырчылык жөнүндө жалпы маалымат берилген. Изилдөөнүн биринчи бөлүмүндө дипломдук иштин концептуалдык негиздери түзүлгөн. Жакырчылыкка байланыштуу негизги түшүнүктөр жана динамикалары боюнча жакырчылык түшүнүктөрү жана жакырчылыктын тарыхий өнүгүүсү каралган. Жакырчылык маданияты, жакырчылыктын ченелүүсү, себептери жана түрлөрү жөнүндө маалыматтар берилген бул бөлүмдө башта Түркия, Россия жана дүйнөдө жакырчылык менен байланышкан изилдөөлөргө жана иликтөөлөргө көңүл бурулган. Кыргызстан көз карандысыздыкты алгандан кийинки жакырчылык жана жакырчылык менен күрөшүү саясаты аталышындагы экинчи бөлүмдө Кыргызстанда жакырчылыктын жалпы көрүнүшү жана өлчөмдөрү, Кыргызстанда жакырчылык менен күрөшүү стратегиясы, Кыргызстанда мамлекеттик кызматкерлердин жакырчылыгы туралуу маалыматтар берилген. Кыргызстанда жакырчылыктын классификациясы орун алган бул бөлүмдө мамлекет жана жеке мекемелер тарабынан иштелип чыккан жакырчылык стратегияларын (“Аракет”улуттук программасы, жакырчылыкка каршы күрөшүү иштери, Миң жылдыкты өнүктүрүү максаттары, Жалпы өнүгүүнүн негиздери, жакырчылыкты азайтуунун улуттук стратегиясы ж.б) иш жүзүнө ашырууга көрүлгөн аракеттер менен биргеликте мамлекеттик секторлордо иштеген мугалимдердин экономикалык жана социалдык абалдары каралган. Билим берүү секторунда иштегендердин социалдык-экономикалык абалын түшүндүргөн үчүнчү бөлүмдө, Кыргызстандын Бишкек шаарында мамлекеттик билим секторунда иштегендердин жакырчылык деңгээли изилденип, азыркы учурда жашоо шарттарына тийгизген таасири анализденген. Айрыкча мамлекеттик билим берүү секторунда иштегендердин кошумча киреше булактары жана жакырчылык менен күрөшүүлөрү каралган. Бул контексте мамлекеттик билим берүү секторунда иштегендердин арасында жакырчылыктын бир маданиятка айланып же айланбагандыгы, мамлекеттин билим берүү секторунда xi иштегендердин жашоо образына канчалык деңгээлде таасир тийгизгендиги изилденген. Мамлекеттик билим берүү секторунда иштегендердин мамлекеттен алган маяналары алардын негизги муктаждыктары үчүн гана жетиштүү болуп саналат. Бирок билим алууга кеткен чыгымдар, саламаттык сактоого кеткен чыгымдар, социалдык иш чараларга катышуу сыяктуу муктаждыктарына жетишсиз болуп эсептелет. Мамлекеттик билим берүү секторунда иштегендер жалпысынан салыштырмалуу жакырчылык абалында экендиги көрүлүүдө. Орто мөөнөттө мугалимдердин жашоо шарттарына таасирин тийгизе турчу кандайдыр бир стратегия байкалбаса дагы мугалимдер жеке аракеттери менен бул маселелерди чечүүгө аракет жасап келишет. Ушундай багытта дипломдук иш мамлекеттик билим берүү секторунда иштеген мугалимдердин учурдагы социалдык-экономикалык абалын аныктоо жаатында маанилүү бир кемчиликтин ордун толуктайт. Ачкыч сөздөр: жакырчылык, Кыргызстанда жакырчылык, иштеген жакырчылык, окутуу кызматкерлери, Бишкек.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    562407

    Sosyal bilgiler öğretmenlerinin web pedagojik içerik bilgilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi

    Investigation of social studies teacher's web pedagogical content knowledge regarding some variables

    OZAN KURTDİŞİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Eğitim ve ÖğretimÇukurova Üniversitesi

    İlköğretim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUZAFFER SÜMBÜL

  2. Tez No

    851436

    Öğretmenlerin beslenme durumları, yeme tutumları ve kas iskelet sistemi sorunlarının değerlendirilmesi

    Evaluation of teachers' nutrition conditions, eating habits, and muscular-skeleton problems

    REZA AYAZ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Beslenme ve DiyetetikGazi Üniversitesi

    Aile Ekonomisi ve Beslenme Eğitimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SIDDIKA BULDUK

  3. Tez No

    693058

    Çalışanlarda Makyavelizm ve narsizm kişilik özelliklerinin etik dışı davranışlar üzerindeki etkisinin incelenmesi: Bir alan çalışması

    Investigation of the effects of Machiavellianism and narcisism -as personality traits- on employees' unethical behaviours: A field study

    ELİF AYŞENUR TOPRAK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    İşletmeHacettepe Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ÖZGE TAYFUR EKMEKCİ

  4. Tez No

    669893

    Eğitim sektöründe sendikaya üye olan ve üye olmayan lise öğretmenlerinin iş ve yaşam doyumunu belirlemeye yönelik bir alan araştırması: Bursa ili örneği

    A field study to determine the work and life satisfaction of high school teachers who are trade union members and non-members in the education sector: Bursa province example

    HASAN KACIR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriBandırma Onyedi Eylül Üniversitesi

    Çalışma İlişkileri ve İnsan Kaynakları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SERAP PALAZ

  5. Tez No

    678929

    Siber güvenlikte sosyal mühendisliğe karşı bir model geliştirilerek test edilmesi

    Developing and testing a model against social engineering in cyber security

    BERNA TOZLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolGazi Üniversitesi

    Bilişim Sistemleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ÇELEBİ ULUYOL

Geri Dön