Toplumsal uygulamalar açısından Ayaş mutfağı
Ayas cuisine in terms of social applications
- Tez No: 762974
- Danışmanlar: PROF. DR. PERVİN ERGUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halkbilimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 281
Özet
Toplumlar arasında ortaya çıkan beslenme anlayışları ve kültür unsurlarının, birbirlerinden ayrı düşünülemeyecekleri bilinen bir gerçektir. Dolayısıyla ulusların sahip oldukları hayat görüşleri doğrultusunda şekil verebildikleri mutfak kültürleri, mevzubahis konuyu UNESCO beraberliğinde imzalanan Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi ile ilişki kurmasını da beraberinde getirmektedir. Eski ve köklü bir geçmişe sahip olan Ankara'nın Ayaş ilçesi mutfak kültürü de farklı disiplinler tarafından incelenmekte ve Somut Olmayan Kültürel Mirasın beş ana başlığına da uygun düşmektedir. Buna istinaden gerek daha önce yapılan çalışmaların yetersizliği gerekse de yapılacak olan yeni çalışmalara ışık tutması düşüncesiyle yürütülen bu tez çalışmasında Ayaş ilçesi mutfak kültürü, Somut Olmayan Kültürel Mirasın 'toplumsal uygulamalar, ritüeller ve şölenler' alt başlığı doğrultusunda ele alınıp incelenmiştir. Dolayısıyla Ayaş ilçesine bağlı Akkaya, Başayaş, Başbereket, Bayat, Bayram, Cuma, Çiğdemci, Evci, Feruz, Gençali, Gökçebağ, Gökler, Hocasinan, Ilıca, İlhanköy, Mahkeme, Oltan, Ortabereket, Pınaryaka, Tekke, Ulupınar, Uluyol ve Yağmurdede mahallelerinde derleme yöntemi kullanılarak alan araştırması yapılmıştır. Kadın, erkek, yetişkin ve yaşlı olmak üzere toplam 53 kaynak kişiyle derleme yapılarak çeşitli uygulamalara da yer verilmiştir. Yapılan görüşmeler sonucu Ayaş ilçesi mutfak mimarisi, kış hazırlıkları, yemek çeşitleri, törensel yemekleri, sofra adabı ve yemek duaları tespit edilerek elde edilen tüm veriler elektronik ortama kaydedilmiştir. Çalışmanın en önemli kısmını oluşturan ve toplumsal uygulamalar açısından ele alınması amaçlanan Ayaş mutfağının törensel yemekleri ise; doğum, evlenme, ölüm ve uğurlamalar aşamalarından oluşan geçiş dönemleriyle; ramazan ayı, ramazan bayramı, kurban bayramı ve kandilleri içeren kutsal günleriyle; adak sofraları ve Zekeriya sofraları adı altında ele alınan istek-dilek sofralarıyla; çiğdem, nevruz, Hıdırellez, koç katımı, saya gezme, hasat kaldırma, bağ bozumu, toplu sağım, yağmur duaları, dut ve domates festivali gibi çeşitli kutlamaların gerçekleştirildiği mevsimlik törenler ve festivalleriyle, son olarak ferfene geleneği, oduna gitme, temel atma, çatı kapatma gibi insanları bir araya getiren birtakım kadın ve erkek toplantılarıyla yeni bir sınıflandırmaya gidilmiş ve adı geçen törensel yemekler bereket ritüelleriyle birlikte ele alınmaya çalışılmıştır. Bahsi geçen törensel yemeklerin geçmişte nasıl kutlandıkları sorgulanmış, böylece zaman içerisinde uğradıkları değişimler de saptanmıştır. Modernleşme ve beraberinde getirilen teknolojik gelişmelerin, Ayaş mutfak kültürünü de etkisi altına aldığı ve söz konusu yeniliklerin mutfak mimarisinden mutfak araç gereçlerine, çeşitli kutlamalar sırasında gerçekleştirilen uygulamalardan kış hazırlıklarına kadar birtakım değişikliklere yol açtığı da tespit edilmiştir. Yine Türk kültüründe bulunan birtakım kodlamaları yansıtması ve bunları geleceğe aktarması açısından önemli bir yeri olan mutfak kültürüne; sosyalleşme, birey ve grup kimliğini oluşturma ve psikolojik rahatlama gibi çeşitli misyonlar yüklendiği de analiz edilmiştir.
Özet (Çeviri)
It is a known fact that the nutritional understandings and cultural elements that emerged between societies cannot be considered separately from each other. Therefore, the culinary cultures that nations can shape in line with their life views bring the subject in question to establish a relationship with the Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage signed in cooperation with UNESCO. The culinary culture of Ayas district of Ankara, which has an old and deep-rooted history, is also examined by different disciplines and is suitable for the five main topics of Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage. Based on this, in this thesis, which was carried out with the thought of both the inadequacy of the previous studies and the thought of shedding light on the new studies to be made, the cuisine culture of the Ayas district was examined under the sub-title of 'social practices, rituals and feasts' of the Convention for the Safeguarding of The Intangible Cultural Heritage. Therefore, in Akkaya, Basayas, Basbereket, Bayat, Bayram, Cuma, Cigdemci, Evci, Feruz, Gencali, Gokcebag, Gokler, Hocasinan, Ilıca, Ilhankoy, Mahkeme, Oltan, Ortabereket, Pınaryaka, Tekke, Ulupınar, Uluyol Yagmurdede neighborhoods of Ayas district. A field study was conducted using the compilation method. Various applications were also included by compiling with a total of 53 resource people women, men, adults elderly. As a result of the interviews, the kitchen architecture, winter preparations, food types, ceremonial dishes, table manners and food prayers were determined and all the data obtained were recorded in the electronic environment. The ceremonial dishes of Ayas cuisine, which constitutes the most important part of the study and which is intended to be discussed in terms of social practices; with transition periods consisting of birth, marriage, death and farewells; with its holy days including the month of Ramadan, Eid-al-Fitr, Feast of Sacrifice and oil lamps; with votive tables and Zekeriya tables; With seasonal ceremonies and festivals where various celebrations are held such as crocus, Nevruz, Hıdırellez, ramming, hiking, harvesting, vintage, mass milking, rain prayers, mulberry tomato festival, and finally the ferfene tradition, going to wood, laying the foundation, closing the roof. A new classification has been made with a number of men and women gatherings that bring people together, and the aforementioned ceremonial meals have been tried to be handled together with the fertility rituals. How the aforementioned ceremonial meals were celebrated in the past has been questioned, so the changes they have undergone over time have been determined. It has also been determined that modernization and the technological developments that come with it also affect Ayas culinary culture and that these innovations cause some changes from kitchen architecture to kitchen tools, from the practices carried out during various celebrations to winter preparations. Again, to the culinary culture, which has an important place in terms of reflecting some coding in Turkish culture and transferring them to the future; ıt has also been analyzed that various missions such as socialization, formation of individual and group identity and psychological relaxation are undertaken.
Benzer Tezler
- Tokat'ın somut olmayan kültürel mirası (toplumsal uygulamalar, ritüeller, şölenler, dini gelenekler, doğa ve evrenle ilgili inanışlar)
Intangible cultural heritage of Tokat (social practices, rituals, feasts, religious traditions, beliefs about nature and the universe)
HALİT ÜNEŞ
Doktora
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Erzincan Binali Yıldırım ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NECDET TOZLU
- Türk vergi yönetiminde toplam kalite
Total quality in the Turkish tax administration
ÖZGÜR SARAÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
EkonomiDokuz Eylül ÜniversitesiMali Hukuk Ana Bilim Dalı
PROF.DR. FEVZİ DEVRİM
- Diyanet Çocuk dergisindeki edebi metinlerin somut olmayan kültürel miras ögeleri açısından incelenmesi
Examination of literary texts in Diyanet Child magazine in terms of intangible cultural heritage elements
ÖZLEM ÜNSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimGaziantep ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET İHSAN KAYA
- Rafadan Tayfa çizgi filmindeki kültürel unsurların Türkçe öğretimi açısından incelenmesi
Investigation of cultural elements in Rafadan Tayfa cartoon in terms of Turkish language teaching
OĞUZHAN YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimYıldız Teknik ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TALAT AYTAN
- Kapitalist sistemde liberal ve müdahaleci dönemler: 1980 sonrası dönemde devletin yeni müdahale biçimleri
Liberal and interventionist periods in the capitalist system: The state's new interventionist types after 1980
BARIŞ ALPASLAN