Kentsel süpürgeliklerin tipolojik analizi ve aktivite koreografisi bağlamında değerlendirilmesi: Beşiktaş örneği
Typological analysis of urban plints and evaluation in the context of choreography of activity: The case of Besiktas
- Tez No: 840644
- Danışmanlar: DOÇ. DR. DİLEK YILDIZ ÖZKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimari Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 118
Özet
Kentin, farklı ölçeklerde mekânsal bileşenlerin ve bu bileşenler arasında hem mekânsal hem de sosyal boyutta kurulan ilişkilerin oluşturduğu bütün olarak tanımlanması mümkündür. Çeşitli bağları mümkün kılan ilişkiler bütüne, yalnızca bileşenlerin toplamı olmanın ötesinde bir anlam katmaktadır. Dolayısıyla, mekânsal bileşenlerin kendisi kadar, kurulan bağlar ve bağlayıcı unsurlar da önemlidir. Bina ve kentsel mekân etkileşiminin kurulduğu hacimler de sosyo-mekânsal bağların oluşumu için en temel zemini oluşturmaktadır. Bu hacimler kent kullanıcısına doğrudan temas eden mekânsal bileşenler olmakla birlikte, kullanıcılar için de kenti temas edilebilir kılmaktadır. Bina ve kentsel mekân etkileşiminin kurulduğu hacimler aynı zamanda iç-dış, özel-kamusal ve bireysellik ihtiyacı-sosyalleşme ihtiyacı gibi karşıtlıklar arasında ilişki biçimleri yaratmaktadır. Bağlayıcı unsurlar, arasında bulunduğu karşıt uçlara ait özellikler barındırsa da kendi iç dinamiklerine ve kendine özgü bir karakteristiğe sahiptir. Bu çalışmada söz konusu bağlayıcı hacimler bina, kentsel mekân ve bağlam katmanlarından beslenen bileşke bir mekânsal oluşum olarak tariflenen kentsel süpürgelik (urban plinth) olgusu üzerinden irdelenmektedir. Kentsel süpürgelik yaya kullanıcının, kent mekânında göz hizasında deneyimleyebileceklerinin tamamını kapsayan hacimlere karşılık gelmektedir. Karşıtlıklar barındıran katmanların doğal bir biçimde iç içe geçmesi bu hacimlerin yaşantı potansiyeli üzerinde etkilidir. Kentsel süpürgelikler bağlamında insan zihninin zıtlıklarla uyarılması ve iki farklı imgenin bir arada algılanması, deneyimin daha yoğun ve derin bir hâl almasını sağlamaktadır. Bu doğrultuda, insan-çevre etkileşimi üzerinde etkin bir role sahip olan kentsel süpürgeliklerin sahip olması gereken temel niteliklerden biri mekânsal etkileşimdir. Karşıtlıklar arasında bulunma hâli mekânsal etkileşimin desteklendiği durumda, kullanıcıya mekâna özgü bir hareket kabiliyeti olarak geri dönmektedir. Deneyimin çift yönlü olarak, karşıt niteliklere sahip mekânlar arasında sızabildiği mekânsal etkileşime imkân tanıyan kentsel süpürgelikler; kullanıcıya salınım benzeri bir fiziksel deneyim sunmaktadır. Hareket kabiliyetinin sağladığı özerklik sayesinde kentsel yaşantı ile bütünleşen kullanıcı, devinen hareketin parçası olarak kente fiziksel boyutta eklemlenmektedir. Aynı zamanda, etkileşimin sağlandığı kentsel süpürgelikler sosyal yapı üzerinde de etkilidir. Bireyler sosyal çeşitlilik barındırma potansiyeline sahip bu hacimlerde, kentsel deneyimin yalnızca seyircisi değil bir parçası, hem nesnesi hem de öznesi olmaktadırlar. Bununla birlikte; kentsel süpürgeliklerin mekânsal etkileşimi, ticari aktivite özelinde ayrı bir öneme sahiptir. Çünkü kentsel alışverişin şeması, ürünün sergilendiği hacim ve bu hacme teğet yaya akışı bileşenlerinden oluşmaktadır. Hacmin, akış ile teması sonucu kurulan sosyo mekânsal oluşum; alışverişin vücut bulduğu kentsel süpürgeliktir. Kentsel süpürgeliklerdeki mekânsal etkileşim niteliği ise hacim ve akış arasındaki ilişkinin kurulmasında ve güçlenmesinde etkin rol oynamaktadır. Bu kapsamda tez mekânsal etkileşime sahip kentsel süpürgelikleri, ticari faaliyetin öne çıktığı kentsel çevreler üzerinden irdelemektedir. Gerçekleştirilen çalışma ile kentsel süpürgeliklerin mekânsal karakteristiğinin ortaya konması ve mekânsal boyutlar ile sosyal yapı arasındaki bağın izinin sürülmesi amaçlanmaktadır. Çalışma yöntemini; kuramsal araştırmadan edinilen verinin, tipolojik yaklaşım aracılığıyla sınıflandırılması ve alan çalışmasına ait sistematik ve serbest gözlemler yolu ile elde edilen veri üzerinden test edilmesi oluşturmaktadır. Tez kapsamında; çeşitli mekânsal bileşenlerin, çeşitli biçimlerde bir araya gelmesiyle oluşan kentsel süpürgeliklerin, tasnifi ile mekânsal serim gerçekleştirilmektedir. Bu doğrultuda kentsel mekân ve bina etkileşimini; yapı zarfı (düşey sınırlayıcı), saçak (yatay üst sınırlayıcı) ve zemin (yatay alt sınırlayıcı) düzlemlerinde kuran mekânsal boyutlar belirlenmiş ve gruplandırılmıştır. Bu üç gruptaki durumların çeşitli kombinasyonlarıyla kurulan her mekânsal oluşum için, kentsel süpürgelik künyesi tanımlanmıştır. Bu çalışmada mekânsal konfigürasyonlar üzerinden gerçekleştirilen tipolojik inceleme, maddi olmayan boyutlara (sosyal ve kültürel) dair karmaşıklıkların ve belirsizliklerin izini sürmek için bir çerçeve oluşturulmasını sağlamaktadır. Alan çalışması kapsamında ise, etkileşimin sağlandığı kentsel süpürgelikler insan aktivitesi bakımından irdelenmektedir. Bu hacimlerdeki insan aktivitesinin koreografisi; aktivite türü, süresi, kullanıcı özellikleri gibi değişkenler üzerinden tartışılmaktadır. Çalışmaya ait bulgular, kentsel süpürgeliklerdeki kentsel mekân-bina etkileşimi ile insan aktivitesi arasındaki ilişkinin keşfedilmesine hizmet etmektedir.
Özet (Çeviri)
It is moderate to define the city as a whole consisting of spatial components at different scales and the relations established between these components in both spatial and social dimensions. Relationships that enable various bonds add a meaning to the whole beyond being just the sum of its components. Therefore; the ties established between parts and binding elements are as important as the spatial components themselves. The volumes/areas where the interaction of the building and urban space is established also constitute a fundamental for the formation of socio spatial ties. While these volumes are spatial components that directly contact the city user, they also make the city reachable for the users. The volumes in which the interaction of the building and the urban space are generated also create forms of relationship between contrasts such as 'interior-exterior', 'private-public' and 'individuality-socialization needs'. The binding elements have their own internal dynamics and a unique characteristic, even though they contain features belonging to opposite extremes. In this context, binding volumes are examined through the phenomenon of“urban plinth”which is defined as a composite spatial formation fed by the layers of urban context and urban space. Urban plinths display the volumes that the pedestrian can experience at eye level in the urban space. The overlapping of the contrasting layers has a notable impact on the liveability of these volumes. In the context of urban plinths, stimulating the human mind with contrasts and perceiving two different images together make a more intense and deeper experience. In this scope, one of the basic attributes of urban plinths which have an active role on human-environment interaction should be spatial permeability. Therefore, assist by definition of urban plinths as interaction volumes containing human experience, urban space-building interaction is discussed through this concept. In the case of permeability, the condition of being in-between opposites ensure to the user a space-specific mobility. Permeable urban plinths where the experience of urban life can infiltrate between spaces with opposite qualities, portray to the user a physical experience similar to oscillation. Assist by the autonomy that is provided by the mobility, the user who percive the urban life holisticaly is articulated to the city physically as a part of the urban movement. Moreover, urban plinths with permeability are also effective on the social structure. In the volumes that have the potential to generate a social diversity, individuals become not only the audience but also a partner of the urban experience as both the object and the subject. One of the main reasons why urban plinths are socially binding and integrative is that these interaction volumes allow the activities taking place in the spatial layers to be intertwined. Integration of activities with each other and diversification by interacting are extremely necessary for the establishment of an urban texture in which urban life is prioritized. Activities which are organized together have the potential to influence each other and encourage more people to participate, and the formation of a complex activity pattern presents a more favorable situation for social encounters in terms of scope and duration. Additionally, the spatial permeability of urban plinths have a unique importance on commercial activity. The formations in which the buildings come into contact with the urban public spaces, thus with the ongoing human flow in this space, and where the public-private interaction is ensured, had been corresponded to the most basic spatial basis on which commercial activity took place until the 20th century. The scheme of urban shopping consists of the volume where the product is exhibited and the components of pedestrian flow that is tangential to this volume. The socio-spatial formation that is established as a result of the contact of the volume and the flow is the urban plinths where the physical, social and commercial exchanges are generated. Permeability, on the other hand, plays an active role in establishing and strengthening the relationship between volume and this flow. In this scope, the thesis examines urban plinths with spatial permeability through urban environments where commercial activity is prominent and dominant. The aim of the study is to reveal the spatial characteristics of urban plinths and to clarify the relation between spatial dimensions and social structure in the community. Within this frame, it is tried to examine the socio-spatial formations examined through urban plinths in a holistic perspective over physical and social components and to discuss them within the context of environment-behavior relations. The methodology of the study consists of arranging the data obtained from the theoretical research through the typological approach and testing these data captured through systematic and free observations in the field study. Within the context of the thesis, the typological classification and spatial exposition of urban pliths, which are formed by the combination of various spatial components in various forms, are carried out. In this scope, the spatial dimensions have been determined and grouped in these three categories; - - - the first spatial dimension that constitute the interaction of urban space and building at building envelope, second group that establish the bond at the upper limiting plane, the third group that reveal the link through ground plane In this direction, an urban plinth tag has been defined for each spatial formation generated by various combinations of situations in these 3 groups. Within this thesis; typological analysis of spatial configurations provides a framework for clarifying the complexities and uncertainties of intangible dimensions the social and cultural ones. In this context in the case study, urban plinths with permeability are examined in terms of human activity. It is aimed to examine the volumes which are analyzed typologically in the context of human activity, to understand and interpret the spatial characteristic of urban plinths and the relationship between the activity patterns related with the context of these volumes. The choreography of human activity in these volumes is discussed over variables such as activity type, duration, and user characteristics. The findings of the study serve to explore the relationship between the permeability of urban plinths and human activity.
Benzer Tezler
- Inserting space into social theory: The case of David Harvey
Toplumsal kurama mekanın yerleştirilmesi: David Harvey örneği
ERCAN GÜNDOĞAN
Yüksek Lisans
İngilizce
1999
Kamu YönetimiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiKentsel Politika Planlaması ve Yerel Yönetimler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TARIK ŞENGÜL
- Local Agenda 21: An effective tool for urban environmental management and participation?
Yerel Gündem 21: Kentsel çevre yönetimi ve katılımın başarısına katkıda bulunan bir araç mıdır?
FATMA SAÇLI
Yüksek Lisans
İngilizce
1999
Kamu YönetimiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiKentsel Politika Planlaması ve Yerel Yönetimler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. KOREL GÖYMEN
YRD. DOÇ. DR. FİRUZ DEMİR YAŞAMIŞ
- New right local government: The Turkish case
Yeni sağ ve yerel yönetimler: Türkiye örneği
GÜL EBRU ÜSTÜNDAĞ
Yüksek Lisans
İngilizce
1999
Kamu YönetimiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiKentsel Politika Planlaması ve Yerel Yönetimler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. H. TARIK ŞENGÜL
- Modifications in development plans: A case study of Ankara
İmar planı değişiklikleri: Ankara örneği
HÜLYA ULUSOY
Yüksek Lisans
İngilizce
1999
Kamu YönetimiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiKentsel Politika Planlaması ve Yerel Yönetimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELİH ERSOY
- Clientelist relations in urban sphere: A Turkish case
Kentsel alanda kollamacı ilişkiler: Türkiye örneği
SAVAŞ ZAFER ŞAHİN
Yüksek Lisans
İngilizce
1999
Kamu YönetimiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiKentsel Politika Planlaması ve Yerel Yönetimler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KOREL GÖYMEN