Türkçe öğretiminde işlevsel dilbilgisi yaklaşımı çerçevesinde neden ilişkisi kuran yapıların incelenmesi
An analysis on structures of cause within the framework of the functional grammar approach in Turkish language teaching
- Tez No: 923750
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET KARA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Eğitim ve Öğretim, Linguistics, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yabancılara Türkçe Öğretimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 249
Özet
Bu çalışmanın amacı, Türkçedeki neden ilişkisi kuran yapıların tespit etmek ve bu yapıların yabancı/ikinci dil olarak Türkçe öğretimindeki görünümlerini betimlemektir. Çalışmanın amacı doğrultusunda,“Türkçede neden ilişkisi kuran yapıların neler olduğunun betimlenebilmesi için kaynak dil olan Türkçede yazılmış 'deneme, gezi-hatıra yazısı, mektup, röportaj ve roman' türündeki metinlerde neden ilişkisi kuran yapılar nelerdir?; neden ilişkisi kuran yapıların deneme, gezi-hatıra yazısı, mektup, röportaj ve roman türündeki metinlerde kullanım sıklığı nedir?”soruları cevaplanmıştır. Bu soruların cevaplarından yola çıkarak çalışmanın alt soruları,“Yabancı/ikinci dil olarak Türkçe eğitim setlerindeki hangi yapılar neden işlevli olarak öğretilmektedir?”ve“Neden işlevli yapıların yabancı/ikinci dil olarak Türkçe öğretiminde seviyelere göre dağılımı nasıldır?”şeklinde belirlenmiştir. Çalışmada betimsel içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Yabancı/ikinci dil olarak Türkçe öğretim setlerinde birincil olarak neden ilişkisi kuran yapılar, alan yazınla ortaktır. Ancak yan işlevi nedensellik olan yapıların neden işlevinden ya örnek seviyesinde bahsedildiği ya da hiç bahsedilmediği ortaya çıkmıştır. Üç öğretim setinde neden işlevli yapıların kullanım sıklıkları ile uyumlu bir dağılım olmadığı da tespit edilmiştir. Bu nedenle, Türkçenin yabancı/ikinci dil olarak öğretiminde neden işlevli yapılardan sık kullanılanlarının A1 seviyesinde, kullanım sıklığı az olan yapıların ise B2 veya C1 seviyesinde öğretilmesi uygun olacaktır. Yabancı/ikinci dil olarak Türkçe öğretiminde hem okuma metinlerinde hem de yazma görevlerinde metin türlerine rastlanmaktadır. Bu açıdan, öğretim sürecinde yapıların kullanılabileceği metin türü bilgisinin de öğreniciye aktarılması, işlevsel dil kullanımına katkı sağlayacaktır. Yabancı/ikinci dil olarak Türkçe eğitim setlerinin dilbilgisi açıklamalarına, yapıların yan işlevlerinin de eklenmesi öğrenicinin dil öğrenme sürecine katkı sağlayacaktır. Hem eğitimcilerin hem de ölçme ve değerlendirme uzmanlarının yapıların işlevlerini, özellikle metinleştirme sürecinde etkili olan neden işlevli yapıları dikkate almaları, materyal geliştirme ile ölçme ve değerlendirme araçları oluşturma sürecine katkı sağlayacaktır.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to identify structures that establish causal relationships in Turkish and to analyze their representation in teaching Turkish as a foreign/second language. In line with this objective, the study addresses the following research questions:“What are the structures that establish causal relationships in Turkish, particularly in texts belonging to the genres of essays, travel memoirs, letters, interviews, and novels?; What is the frequency of these structures in these text genres?”Building upon these questions, the study also explores the following sub-questions:“Which structures are explicitly taught as causal in Turkish language learning materials for foreign/second language learners?; How are causal structures distributed across different proficiency levels in Turkish language instruction?”The study employs descriptive content analysis as its methodological approach. The findings indicate that the primary causal structures presented in Turkish language learning materials are consistent with those identified in the literature. However, structures that serve a secondary causal function are either mentioned only at an example level or omitted entirely. Furthermore, an inconsistency is observed between the frequency of causal structures in authentic texts and their representation in the three analyzed language teaching sets. Based on these findings, it is recommended that frequently used causal structures be introduced at the A1 level, while those with lower frequency be incorporated at B2 or C1 levels. Given that different text genres appear in both reading materials and writing tasks, providing learners with information regarding the text types in which these structures are commonly used may enhance their functional language use. Moreover, incorporating explanations of the secondary functions of these structures into grammar instruction could facilitate the learning process. It is also crucial for both educators and assessment specialists to consider the role of causal structures, particularly their function in text construction, when developing instructional materials and evaluation tools.
Benzer Tezler
- Sekizinci sınıf Türkçe ders kitabındaki cümlenin ögeleri ile ilgili etkinliklerin işlevsel dil bilgisi ve öğretmen değerlendirmeleri açısından incelenmesi
8th grade Turkish textbook activities related to the elements of sentence in terms of functional grammar and teacher evaluations
SEFA ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHSİNE BÖREKÇİ
- Yabancılara Türkçe öğretimi kitap setlerinde dil bilgisi öğretimi
Teaching language in foreign language teaching books
NİHAL KOÇAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimKırıkkale ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM GÜLTEKİN
- Leistung und funktion der pronomina
Başlık çevirisi yok
A. ŞEBNEM YÜCE
Doktora
Almanca
1994
Alman Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞEYDA OZİL
- Ana dil Arapça olmayanlara yönelik Arapça dil öğretiminin geliştirilmesinde bütünleşik eğitim stratejisinin etkinliği
The effectiveness of integrated education strategy in improving Arabic language teaching to non-native Arabic speakers
MOHAMAD AMIN MOSTO
Doktora
Arapça
2025
DilbilimGazi ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSA YILDIZ
