Eğitimde dijitalleşme ve yapay zeka kullanımı: Öğretmenlerin dijital yeterlikleri ile yapay zeka farkındalık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Digitalization in education and the use of artificial intelligence: An examination of the relationship between teachers' digital competencies and their awareness levels of artificial intelligence
- Tez No: 937799
- Danışmanlar: PROF. DR. BEYHAN ZABUN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Sosyoloji, Education and Training, Psychology, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Felsefe Grubu Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 285
Özet
Bu çalışma eğitimcilerin dijital yeterliliklerini, yapay zekâ farkındalıklarını ve bunlar arasındaki ilişki örüntülerini ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bununla birlikte çalışmada, okullarda görev yapan öğretmenlerin dijitalleşme ve yapay zekânın eğitimde kullanımına ilişkin görüş ve beklentilerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Hatay ve Kahramanmaraş illerinde görev yapan 1675 öğretmen araştırmaya katılmıştır. Nicel yöntem ve tarama modeli kullanılarak yapılan araştırmanın verileri SPSS 25.0 programı ile analiz edilmiştir. Yapılan analiz sonuçlarına göre katılımcıların genel dijital yeterlik kategorilerinin; %14,4 Başlangıç (A1), %38,0 Kâşif (A2), %31,9 Bütünleştirici (B1), %11,8 Uzman (B2), %3,0 Lider (C1) ve %0,8 Öncü (C2) düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda öğretmenlerin dijital yeterlikleri ile yapay zekâ farkındalıkları arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönlü ilişkilerin olduğu saptanmıştır. Eğitimcilerin dijital yeterliklerinin; yaş, cinsiyet, çalışılan eğitim kademesi, mesleki deneyim ve eğitim durumlarına göre anlamlı olarak farklılaştığı sonucuna ulaşılmıştır. Benzer şekilde öğretmenlerin yapay zekâ farkındalık düzeylerinin yaş ve mesleki deneyim değişkenlerine göre anlamlı olarak farklılaştığı saptanmıştır. Araştırmaya katılan eğitimcilerin büyük çoğunluğu; eğitimin dijitalleşmesinin yararlı olduğunu, eğitimde dijitalleşme ve yapay zeka kullanımının dezavantajlı öğrenciler için fırsat ve imkan eşitliği sağlayabileceğini, eğitimde yapay zeka kullanımının eğitim-öğretim hizmetlerinin niteliğini arttırmak bakımından yararlı olabileceğini ifade etmiştir. Benzer şekilde, öğretmenlerin çoğu geleneksel eğitim yaklaşımlarının Hibrit eğitim modeline dönüştürülmesinin faydalı olacağını ve geleceğin eğitim yaklaşımının Hibrit eğitim modeli olacağını belirtmiştir. Eğitimcilerin büyük çoğunluğu; yapay zekanın gelecekte okullarda idareci olarak görev yapamayacağını, gelecekte öğretmenlerin yerine derslere giremeyeceğini, öğretmenlerden daha etkili biçimde ders anlatamayacağını ve psikolojik danışmanların yerine psikolojik danışma hizmetlerini yürütemeyeceğini ifade etmiştir. Yine öğretmenlerin çoğu; sosyal medya uygulamalarının eğitim-öğretim hizmetlerini olumsuz yönde etkilediğini ayrıca akıllı telefonların öğrencilerin okul ve ders başarılarını olumsuz yönde etkilediğini ifade etmiştir. Eğitimciler, akıllı telefonların okullarda kullanımının kısıtlanmasını eğitim-öğretim hizmetleri açısından olumlu olarak değerlendirmektedir. Öğretmenler, yakın gelecekte eğitimin tümüyle uzaktan ve çevrimiçi yöntemlerle yapılmasının eğitim-öğretimi olumsuz yönde etkileyeceğini savunmaktadır. Öğretmenlerin önemli bir kısmı eğitimde yaşanan dijitalleşmenin, okulların ve yüz yüze eğitimin önemini giderek azaltmadığını ifade etmiştir. Öğretmenler COVİD-19 salgını döneminde yaptıkları uzaktan eğitim sürecinde, en çok eksiklik ya da yetersizlik hissettikleri hususları sırasıyla; bağlantı ve kopma problemleri, bilgisayar, tablet ve telefon gibi cihazların eksikliği ve bazı derslerin uzaktan eğitimle yapılmaya uygun olmaması şeklinde sıralamışlardır. Eğitimcilerin genel görüşleri değerlendirildiğinde; öğretmenlerin eğitimde dijitalleşme ve yapay zekâ kullanımı hakkında olumlu görüşlere sahip oldukları, öğretmensiz bir eğitimin mümkün olmayacağına inandıkları, teknolojinin eğitimde ancak tamamlayıcı ve öğretmene yardımcı olarak kullanılırsa yararlı olabileceği, yalnızca bilginin öğretimi değil eğitimde duygu, değerler ve sosyal etkileşimin de oldukça önemli olduğuna inandıkları sonucu ortaya çıkmıştır.
Özet (Çeviri)
This study was conducted to educators' digital competencies and their awareness of artificial intelligence and the relationship patterns in between. In addition, the study aimed at finding out standing teachers' opinions and expectations regarding digitalization and the use of artificial intelligence in education. 1675 teachers working in Hatay and Kahramanmaraş provinces in the 2023-2024 academic year participated in the study. The data of the study, which was conducted using quantitative method and survey model, were analyzed with SPSS 25.0 program. According to the results of the analysis, it was determined that the general digital competency categories of the participants were 14.4% Beginner (A1), 38.0% Explorer (A2), 31.9% Integrator (B1), 11.8% Expert (B2), 3.0% Leader (C1) and 0.8% Pioneer (C2). It was found that there were statistically significant and positive relationships between teachers' digital competencies and artificial intelligence awareness. It was concluded that the digital competencies of educators differed significantly according to age, gender, level of education, professional experience and educational status. It was found that teachers' artificial intelligence awareness levels differed significantly according to age and professional experience variables. The majority of the educators participating in the study stated that digitalization of education can be beneficial, digitalization and artificial intelligence use in education can provide equal opportunity and better educational opportunities for disadvantaged students, and the use of artificial intelligence in education could be beneficial in terms of enhancing the quality of education and training services. Similarly, most of the teachers stated that it would be useful to transform traditional educational approaches into the Hybrid education model and the educational approach of the future would be the Hybrid education model. The majority of educators stated that in the future the artificial intelligence will not be able to serve as administrators in schools, will not be able to replace teachers, will not be able to teach more effectively than teachers, and will not be able to carry out psychological counseling services replacing psychological counselors. Most of the teachers stated that social media applications negatively affect education and training services and the smartphones negatively affect students' school and course success. Educators consider the restriction of the use of smartphones in schools as positive in terms of education and training services. Teachers argue that in the near future, carrying out the education entirely through distance and online methods, will negatively affect education. Most of the teachers stated that digitalization in education has not gradually diminished the importance of schools and face-to-face education. In the process of distance education during the COVID-19 pandemic, the most common shortcomings or inadequacies reported were connection (and disconnection) problems, lack of devices such as computers, tablets and phones, and the fact that some courses were not suitable for distance education. When the opinions of the teachers in general were evaluated, it was found that they had positive views about digitalization and they believed that the use of artificial intelligence in education, that an education without a teacher would not be possible, that technology can be useful in education only if it is used as a complement and an aid to the teacher, that not only the teaching of knowledge but also emotions, values and social interaction are very important in education.
Benzer Tezler
- Fen bilimleri öğretmenlerinin 2061 yılında taşıması gereken yetkinlikler: Bir Delphi analizi
The competencies that science teachers should possess in 2061: A Delphi analysis
MAHMUT ÇOBANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimAfyon Kocatepe ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT AYDOĞDU
- E-devlet uygulamalarında yapay zekâ kullanımı: Millî Eğitim Bakanlığı örneği
The use of artificial intelligence in e-government applications: A case study of the Ministry of National Education
YASİN TEMEL
Doktora
Türkçe
2024
Kamu YönetimiMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAYRAM COŞKUN
- Lise öğrencilerinin iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinde dijital oyun tasarımı, uygulanması ve geliştirilmesi
Design, development, implementation, and evaluation of digital game-based tools for occupational health and safety education in high schools
HÜSEYİN ENİS KARA
Doktora
Türkçe
2025
Eğitim ve Öğretimİstanbul Medeniyet Üniversitesiİş Sağlığı ve Güvenliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE CAN
- Dijitalleşme, yapay zekâ ve muhasebe ilişkisinin incelenmesi
The examination of the relationship among digitalization, artificial intelligence and accounting
MURAT DUR